|
anushtuph chhand
gita mean anushtuph chhand ke chhah sau paiantalis shlokoan mean paanch sau sat shlok thik ‘pathyavaktr’ ke lakshanoan se yukt haian. inamean pahale aur tisare charanoan mean ‘yagan’ prayukt hue haian; atah inhean ‘y- vipula’ bhi kah sakate haian- ‘y-vipula yakaroabdheah’ (vagvallabh). shesh ek sau a datis shlokoan mean se
- ek sau sattaees shlokoan mean pahale ya tisare kisi ek charan mean ‘yagan’ ke atirikt gan prayukt hue haian, ve ‘vyaktipaksh-vipula’ sanjna vale shlok haian.
- tin shlokoan mean pahale aur tisare charanoan mean (‘yagan’ ke atirikt) ek hi prakar ke any gan prayukt hue haian, ve ‘jatipaksh- vipula’ sanjna vale shlok haian.
- ath shlokoan mean pahale aur tisare charanoan mean (‘yagan’ ke atirikt) alag-alag gan prayukt hue haian, ve ‘sankirn-vipula’ sanjna vale shlok hai.
jinamean pahale ya tisare kisi ek charan mean ‘nagan’, ‘bhagan’, ‘ragan’, ‘magan’, aur ‘sagan’ prayukt hue haian.
- vyaktipaksh vipula sanjna vale 127 shlokoan ki talika
adhyay
|
shlok
|
chhand ka nam
|
shlok pratik
|
pahala charan
|
tisara charan
|
1
|
5
|
r-vipula
|
-
|
dhrishtaketu.
|
1
|
9
|
-
|
n-vipula
|
anye ch.
|
1
|
25
|
n-vipula
|
-
|
bhishmadron.
|
1
|
33
|
r-vipula
|
-
|
yeshamarthe.
|
1
|
43
|
-
|
r-vipula
|
doshairetaiah.
|
2
|
2
|
n-vipula
|
-
|
kustva.
|
2
|
12
|
r-vipula
|
-
|
n tvevahan.
|
2
|
26
|
r-vipula
|
-
|
ath chainan.
|
2
|
31
|
-
|
m-vipula
|
svadharmamapi.
|
2
|
32
|
r-vipula
|
-
|
yadrichchhaya.
|
2
|
36
|
bh-vipula
|
-
|
avachy.
|
2
|
46
|
s-vipula
|
-
|
yavanarth.
|
2
|
52
|
n-vipula
|
-
|
yada te.
|
2
|
56
|
bh-vipula
|
-
|
dukheshvanu.
|
2
|
61
|
-
|
r-vipula
|
tani sarvani.
|
2
|
63
|
-
|
r-vipula
|
krodhadbhavati.
|
2
|
67
|
n-vipula
|
-
|
iandriyanaan.
|
2
|
71
|
m-vipula
|
-
|
vihay kamanh.
|
3
|
1
|
r-vipula
|
-
|
jyayasi.
|
3
|
5
|
n-vipula
|
-
|
n hi kashchith.
|
3
|
8
|
-
|
bh-vipula
|
niyatan kuru.
|
3
|
11
|
-
|
r-vipula
|
devanbhav.
|
3
|
19
|
bh-vipula
|
-
|
tasmadasakt.
|
3
|
21
|
-
|
bh-vipula
|
yadyadacharati.
|
3
|
26
|
bh-vipula
|
-
|
n buddhibhedan.
|
3
|
35
|
bh-vipula
|
-
|
shreyanh sv.
|
3
|
37
|
r-vipula
|
-
|
kam esh krodh.
|
4
|
2
|
-
|
n-vipula
|
evan paranpara.
|
4
|
6
|
r-vipula
|
-
|
ajoapi.
|
4
|
10
|
-
|
n-vipula
|
vitaragabhay.
|
4
|
13
|
n-vipula
|
-
|
chaturvarny.
|
4
|
24
|
bh-vipula
|
-
|
brahmarpan.
|
4
|
30
|
-
|
bh-vipula
|
apare niyata.
|
4
|
31
|
n-vipula
|
-
|
yajnashishtamrit.
|
4
|
38
|
n-vipula
|
-
|
n hi jnanen.
|
4
|
40
|
-
|
n-vipula
|
ajnashchashraddadhan.
|
5
|
13
|
n-vipula
|
-
|
sarvakarmani.
|
5
|
22
|
-
|
m-vipula
|
ye hi sansparshaja
|
5
|
29
|
n-vipula
|
-
|
bhoktaran yajn.
|
6
|
1
|
bh-vipula
|
-
|
anashritah.
|
6
|
10
|
n-vipula
|
-
|
yogi yunjit.
|
6
|
11
|
-
|
r-vipula
|
shuchau deshe.
|
6
|
14
|
n-vipula
|
-
|
prashantatma.
|
6
|
15
|
-
|
n-vipula
|
yunjannevan.
|
6
|
25
|
n-vipula
|
-
|
shanaiah shanaiah.
|
6
|
26
|
bh-vipula
|
-
|
yato. yato.
|
6
|
27
|
-
|
n-vipula
|
prashantamanasan.,
|
6
|
36
|
-
|
n-vipula
|
asanyatatmana.
|
6
|
42
|
-
|
n-vipula
|
athava yogi.
|
7
|
6
|
-
|
n-vipula
|
etadyonini.
|
7
|
11
|
-
|
m-vipula
|
balan balavataan.
|
7
|
14
|
n-vipula
|
-
|
daivi hyesha.
|
7
|
17
|
r-vipula
|
-
|
teshaan jnani.
|
7
|
19
|
-
|
bh-vipula
|
bahoonaan janmana
|
7
|
25
|
m-vipula
|
-
|
nahan prakashah.
|
7
|
30
|
-
|
bh-vipula
|
sadhibhootadi.
|
8
|
2
|
-
|
bh-vipula
|
adhiyajnah.
|
8
|
14
|
bh-vipula
|
-
|
ananyachetaah.
|
8
|
24
|
-
|
m-vipula
|
agnijyorti.
|
8
|
27
|
r-vipula
|
-
|
naite sriti.
|
9
|
2
|
r-vipula
|
-
|
rajavidya.
|
9
|
3
|
bh-vipula
|
-
|
ashraddadhanaah
|
9
|
10
|
bh-vipula
|
-
|
mayadhyakshena.
|
9
|
13
|
-
|
n-vipula
|
mahatmanastu.
|
9
|
17
|
n-vipula
|
-
|
pitahamasy.
|
9
|
26
|
-
|
m-vipula
|
patran. pushpan phalan.
|
10
|
2
|
n-vipula
|
-
|
n me viduah.
|
10
|
5
|
-
|
m-vipula
|
ahiansa samata.
|
10
|
6
|
r-vipula
|
-
|
maharshay.
|
10
|
7
|
m-vipula
|
-
|
etaan vibhootian.
|
10
|
8
|
bh-vipula
|
-
|
ahan sarvasy.
|
10
|
25
|
n-vipula
|
-
|
maharshinaan.
|
10
|
26
|
-
|
bh-vipula
|
ashvatthahsarv.
|
10
|
32
|
-
|
m-vipula
|
sarganamadi.
|
11
|
1
|
bh-vipula
|
-
|
madanugrahay.
|
11
|
11
|
n-vipula
|
-
|
divyamalyambar.
|
11
|
53
|
n-vipula
|
-
|
nahaan vedairn.
|
11
|
55
|
bh-vipula
|
-
|
matkarmakrinm.
|
12
|
9
|
-
|
bh-vipula
|
ath chittan.
|
12
|
19
|
-
|
n-vipula
|
tulyaninda.
|
13
|
1
|
m-vipula
|
-
|
idan shariran.
|
13
|
17
|
-
|
r-vipula
|
jyotishamapi.
|
13
|
18
|
-
|
m-vipula
|
iti kshetr.
|
13
|
23
|
n-vipula
|
-
|
y evan vetti.
|
13
|
31
|
r-vipula
|
-
|
anaditvanni.
|
14
|
5
|
n-vipula
|
-
|
satvan rajastam.
|
14
|
6
|
r-vipula
|
-
|
tatr satvan.
|
14
|
10
|
r-vipula
|
-
|
m-vipula
|
14
|
15
|
-
|
bh-vipula
|
rajasi pralayan.
|
14
|
17
|
-
|
bh-vipula
|
satvatsanjayate.
|
14
|
19
|
m-vipula
|
-
|
nanyan gunebhyah
|
15
|
9
|
r-vipula
|
-
|
shrotran chakshuah.
|
15
|
18
|
-
|
m-vipula
|
yasmatkshar.
|
15
|
19
|
-
|
n-vipula
|
yo mamev.
|
15
|
20
|
-
|
r-vipula
|
iti guhyataman.
|
16
|
6
|
m-vipula
|
-
|
dvau bhootasargau.
|
16
|
10
|
-
|
m-vipula
|
kamamashrity.
|
16
|
11
|
-
|
n-vipula
|
chintamapari.
|
16
|
13
|
-
|
n-vipula
|
idamady maya.
|
16
|
19
|
-
|
n-vipula
|
tanahan dvishatah.
|
16
|
22
|
m-vipula
|
-
|
evairvimuktah.
|
17
|
10
|
n-vipula
|
-
|
yatayaman.
|
17
|
11
|
-
|
bh-vipula
|
aphalakaniksh.
|
17
|
12
|
n-vipula
|
-
|
abhisandhay.
|
17
|
16
|
m-vipula
|
-
|
manahprasad.
|
17
|
19
|
r-vipula
|
-
|
moodhaprahena.
|
17
|
22
|
m-vipula
|
-
|
adeshakale.
|
17
|
25
|
-
|
n-vipula
|
tadityanabhi.
|
17
|
26
|
-
|
n-vipula
|
sadbhave sadhu.
|
18
|
12
|
m-vipula
|
-
|
anishtamishtan.
|
18
|
13
|
-
|
m-vipula
|
panchaitani.
|
18
|
23
|
n-vipula
|
-
|
niyatan sang.
|
18
|
26
|
-
|
r-vipula
|
muktasang
|
18
|
32
|
n-vipula
|
-
|
adharman.
|
18
|
33
|
bh-vipula
|
-
|
dhritya yaya.
|
18
|
36
|
bh-vipula
|
-
|
sukhan tvidanian.
|
18
|
37
|
n-vipula
|
-
|
yattadagre vish.
|
18
|
38
|
-
|
n-vipula
|
vishayeandriy.
|
18
|
41
|
n-vipula
|
-
|
brahmanakshatriy.
|
18
|
45
|
n-vipula
|
-
|
sve sve karmany.
|
18
|
46
|
m-vipula
|
-
|
yatah pravrittiah.
|
18
|
47
|
bh-vipula
|
-
|
shreyanh sv.
|
18
|
52
|
m-vipula
|
-
|
viviktasevi.
|
18
|
56
|
n-vipula
|
-
|
sarvakarmanyapi.
|
18
|
64
|
-
|
n-vipula
|
sarvaguhyataman.
|
18
|
70
|
n-vipula
|
-
|
adhyeshyate.
|
18
|
72
|
bh-vipula
|
-
|
vyasaprasadath.
|
|
|