- mahabharat bhishm parv mean shrimadbhagavadgita parv ke aantargat 35vean adhyay mean 'krishn aur sanjay dvara vishvaroop ka varnan' diya hua hai, jo is prakar hai[1]-
vishay soochi
krishn dvara arjun ke samaksh vishvaroop ka varnan karana
sanbandh- param shraddhalu aur param premi arjun ke is prakar prarthana karane par tin shlokoan mean bhagavan apane vishvaroop ka varnan karate hue use dekhane ke liye arjun ko ajna dete haian- shribhagavan bole- he parth! ab too mere saik doan-hajaroan nana prakar ke aur nana varn tatha nana akriti vale alaukik roopoan ko dekh. he bharatavanshi arjun! mujh mean adithyoan ko arthat aditi ke dvadash putroan ko, ath vasuoan ko, ekadash rudroan ko, donoan ashvini kumaroan ko aur unchas marudganoan ko dekh[2] tatha aur bhi bahut-se pahale n dekhe hue ashcharyamay roopoan ko dekh. he arjun! ab[3] is mere sharir mean ek jagah sthitacharacharasahit samhpoorn jagat ko dekh[4] tatha aur bhi jo kuchh dekhana chahata ho so dekh[5][1]
arjun ko vishvaroop ke darshan karane ka sanjay dvara varnan
sanbandh-is prakar tin shlokoan mean bar-bar apana adbhut roop dekhane ke liye ajna dene par bhi jab arjun bhagavan ke roop ko nahian dekh sake, tab usake n dekh sakane ke karan ko janane vale anhtaryami bhagavan arjun ko divhyadrishti dene ke ichhchha karake kahane lage- parantu mujhako too in apane prakrit netroan dvara dekhane mean ni:sandeh samrth nahian hai; isi se maian tujhe divhy arthat alaukik chakshu deta hooan, usase too meri eeshvariy yogashakti ko[6] dekh. sanbandh- arjun ko divhy drishti bhagavan ne jis prakar ka apana divhy virat shvaroop dikhalaya tha, ab paanch shlokoan dvara sanjay usaka varnan karate haian-
sanjay bole- he rajan! mahayogeshvar aur sab papoan ke nash karane vale bhagavan ne[7] is prakar kahakar usake pashchath arjun ko param aishvaryayukht divhy shvaroop dikhalaya.[1] anek mukh aur netroan se yukht,[8] anek adbhut darshanoan vale,[9] bahut-se divhy bhooshanoan se yukht[10] aur bahut-se divhy shastroan ko hathoan mean uthate hue,[11] divhy mala aur vashtroan ko dharan kiye hue[12] aur divhy ganhdh ka sare sharir mean lep kiye hue, sab prakar ke ashcharyoan se yukht, simarahit aur sab or mukh kiye hue virat shvaroop paramadev parameshvar ko arjun ne dekha. akash mean hajar sooryoan ke ek sath uday hone se uthpanhn jo prakash ho, vah bhi us vishvaroop paramatma ke prakash ke sadrish kadachit hi ho[13]. panhduputr arjun ne us samay anek prakar se vibhakht arthat prithak-prithak samhpoorn jagat ko devoan ke dev shrikrishhn bhagavan ke us sharir mean ek jagah sthit dekha.[14] usake anantar vah ashchary se chakit aur pulakit sharir arjun[15] prakashamay vishvaroop paramathma ko shraddha-bhaktisahit sir se pranam karake hath jo dakar bola.[16][17]
tika tippani v sandarbh
- ↑ 1.0 1.1 1.2 mahabharat bhishm parv adhyay 35 shlok 4-9
- ↑ inaka nam lekar bhagavan ne sabhi devataoan ko apane virat roop mean dekhane ke liye arjun ko ajna di hai. inamean se adithy aur marudganoan ki vhyakhhya gita ke dasavean adhhyay ke ikhkisavean shlok mean tatha vasu aur rudroan ki teeesavean mean ki ja chuki hai. isaliye yahaan usaka vishtar nahian kiya gaya hai. ashvini kumar donoan bhaee dev-vaidy haian. ye donoan soory ki pathni sanjna se uthpanhn mane jate haian (vishhnupuran 3.2.7, agnipuran 273.4). kahian inako kashhyap ke auras putr aur aditi ke garbh se uthpanhn (valhmikiy ramayan aranhy. 14.14) tatha kahian brahma ke kanoan se uthpanhn bhi mana gaya hai (vayupuran 65.57) kalhpabhed se sabhi varnan yatharth haian.
- ↑ isase bhagavan ne yah bhav dikhalaya hai ki tumane mere jis roop ke darshan karane ki ichhchha prakat ki hai use dikhalane mean jara bhi vilamhb nahian kar raha hooan, ichhchhajn prakat karate hi maian abhi dikhala raha hooan.
- ↑ pashu, pakshi, kit, patang aur dev, manushhy adi chalane-phirane vale praniyoan ko ‘char’ kahate haian tatha paha d, vriksh adi ek jagah sthir rahane valoan ko ‘achar’ kahate haian. aise samasht praniyoan ke tatha unake sharir, indriy, bhogashthan aur bhogasamagriyoan ke sahit samasht brahmanhd ka vachak yahaan ‘characharasahit’ samhpoorn jagat’ shabhd hai. isase bhagavan ne arjun ko yah batalaya hai ki isi mere sharir ke ek aansh mean tum samasht jagat ko sthit dekho. arjun ko bhagavan ne gita ke dasavean adhhyay ke aantim shhlok mean jo yah bat kahi thi ki maian is samasht jagat ko ek aansh mean dharan kiye sthit hooan, usi bat ko yahaan unhhean prathyaksh dikhala rahe haian.
- ↑ is kathan se bhagavan ne yah bhav dikhalaya hai ki is vartaman samhpoorn jagat ko dekhane ke atirikht aur bhi mere gun, prabhav adi ke dyotak koee drishhy, apane aur doosaroan ke jay-parajay ke drishhy athava jo kuchh bhi bhoot, bhavishhy aur vartaman ki ghatanaean dekhane ki tumhhari ichhchha ho, un sabako tum is samay mere sharir ke ek aansh mean prathyaksh dekh sakate ho.
- ↑ bhagavan ne arjun ko vishvaroop ka darshan karane ke liye apane yogabal se ek prakar ki yogashakti pradan ki thi, jisake prabhav se arjun ne alaukik samarthhy ka pradurbhav ho gaya- us divhy roop ko dekh sakane ki yoghyata prapht ho gayi. isi yogashakti ka nam divhyadrishti hai. aisi hi divhy drishti shri vedavhyas ji ne sanjay ko bhi di thi. arjun ko jis roop ke darshan hue the, vah divhy tha. use bhagavan ne apani adbhut yogashakti se hi prakat karake arjun ko dikhalaya tha. at: usake dekhane se hi bhagavan ki adbhut yogashakti ke darshan ap hi ho gaye.
- ↑ sanjay ke is kathan ka bhav yah hai ki shrikrishhn koee sadharan manushhy nahian haian, ve b de-se-b de yogeshvar aur sab papoan tatha du:khoan ke nash karane vale sakshat parameshvar haian. unhhoanne arjun ko apana jo divhy vishvaroop dikhalaya tha, jisaka varnan karake maian abhi ap ko sunaooanga, vah roop bade़-se-b de yogi bhi nahian dikhala sakate; use to ekamatr shvayan parameshvar hi dikhala sakate haian.
- ↑ arjun ne bhagavan ka jo roop dekha, usake pradhan netr to chanhdrama aur soory batalaye gaye haian (gita 11:19), parantu usake aandar dikhalayi dene vale bhi asankhhy vibhinhn mukh aur netr the, isi se bhagavan ko anek mukhoan aur netr se yukht batalaya gaya hai.
- ↑ bhagavan ke us virat roop mean arjun ne aise asankhhy alaukik vichitr drishhy dekhe the, isi karan unake liye yah visheshan diya gaya hai.
- ↑ jo gahane laukik gahanoan se vilakshan, tejomay aur alaukik hoan, unhhean ‘divhy’ kahate haian tatha jo roop aise asankhhy divhy abhooshanoan se vibhooshit ho, use ‘anekadivhyabharan’ kahate haian.
- ↑ jo ayudh alaukik tatha tejomay hoan, unako ‘divhy‘ kahate haian- jaise bhagavan vishhnu ke chakr, gada aur dhanush adi haian. is prakar ke asankhhy divhy shastr bhagavan ne apane hathoan mean utha rakhe the.
- ↑ vishvaroop bhagavan ne apane gale mean bahut-si suandar-suandar tejomay alaukik malaean dharan kar rakhi thian tatha ve anek prakar ke bahut hi uthtam tejomay alaukik vastroan se susajjit the, isaliye unake liye yah visheshan diya gaya hai.
- ↑ iske dvara virat shvaroop bhagavan ke divhy prakash ko niroomay batalaya gaya hai. abhipray yah hai ki jis prakar hajaroan tare ek sath uday hokar bhi soory ki samanata nahian kar sakate, usi prakar hajar soory yadi ek sath akash mean uday ho jayan to unaka prakash bhi us virat shvaroop bhagavan ke prakash ki samanata nahian kar sakata. isaka karan yah hai ki sooryoan ka prakash anithy, bhautik aur simit hai; parantu virat shvaroop bhagavan ka prakash nithy, divhy, alaukik aur aparimit hai.
- ↑ yahaan yah bhav dikhalaya gaya hai ki devata-manushhy, pashu-pakshi, kit-patang aur vriksh adi bhokhtrivarg, prithhvi, aantariksh, shvarg aur patal adi bhoghyashthan evan unake bhogane yoghy asankhhy samagriyoan ke bhed se vibhakht- is samasht brahmanhd ko arjun ne bhagavan ke sharir ke ek desh mean dekha. gita ke dasavean adhhyay ke aant mean bhagavan ne jo yah bat kahi thi ki is samhpoorn jagat ko maian ek aansh mean dharan kiye hue sthit hooan, usi ko yahaan arjun ne prathyaksh dekha.
- ↑ is kathan ka abhipray yah hai ki bhagavan ke us roop ko dekhakar arjun ko itana mahan harsh aur ashchary hua, jisake karan usi kshan unaka samasht sharir pulakit ho gaya. unhoanne isase poorv bhagavan ka aisa aishvary poorn shvaroop kabhi nahian dekha tha; isaliye is alaukikaroop ko dekhate hi hridayapat par sahasa bhagavan ke aparimit prabhav ka kuchh aansh aankit ho gaya, bhagavan ka kuchh prabhav unaki samajh mean aya. isase unake harsh aur ashchary ki sima n rahi.
- ↑ arjun ne jab bhagavan ka aisa anant ashcharyamay drishhyoan se yukht param prakashamay aur asim aishvary samanvit mahan shvaroop dekha, tab usase ve itane prabhavit hue ki unake man mean jo poorv jivan ki mitrata ka ek bhav tha, vah samasa vilupht-sa ho gaya; bhagavan ki mahima ke samane ve apane ko athyant tuchhchh samajhane lage. bhagavan ke prati unake hriday mean athyant poojhyabhav jagrat ho gaya aur us poojhyabhav ke pravah ne bijali ki tarah gati uthpanhn karake unake mashtak ko usi kshan bhagavan ke charanoan mean tika diya aur ve hath jo dakar b de hi vinamrabhav se shraddha-bhaktipoorvak bhagavan ka shtavan karane lage.
- ↑ mahabharat bhishm parv adhyay 35 shlok 10-17
sambandhit lekh
mahabharat bhishm parv mean ullekhit kathaean
jambookhandavinirman parv
kurukshetr mean ubhay paksh ke sainikoan ki sthiti
| kaurav-paandav dvara yuddh ke niyamoan ka nirman
| vedavyas dvara sanjay ko divy drishti ka dan
| vedavyas dvara bhayasoochak utpatoan ka varnan
| vedavyas dvara amangalasoochak utpatoan ka varnan
| vedavyas dvara vijayasoochak lakshanoan ka varnan
| sanjay dvara dhritarashtr se bhoomi ke mahattv ka varnan
| panchamahabhootoan dvara sudarshan dvip ka sankshipt varnan
| sudarshan dvip ke varsh tatha shashakriti adi ka varnan
| uttar kuru, bhadrashvavarsh tatha malyavan ka varnan
| ramanak, hiranyak, shriangavan parvat tatha airavatavarsh ka varnan
| bharatavarsh ki nadiyoan tatha deshoan ka varnan
| bharatavarsh ke janapadoan ke nam tatha bhoomi ka mahattv
| yugoan ke anusar manushyoan ki ayu tatha gunoan ka niroopan
bhoomi parv
sanjay dvara shakadvip ka varnan
| kush, krauanch tatha pushkar adi dvipoan ka varnan
| rahoo, soory evan chandrama ke praman ka varnan
shrimadbhagavadgita parv
sanjay ka dhritarashtr ko bhishm ki mrityu ka samachar sunana
| bhishm ke mare jane par dhritarashtr ka vilap
| dhritarashtr ka sanjay se bhishmavadh ghatanakram janane hetu prashn karana
| sanjay dvara yuddh ke vrittant ka varnan arambh karana
| duryodhan ki sena ka varnan
| kauravoan ke vyooh, vahan aur dhvaj adi ka varnan
| kaurav sena ka kolahal tatha bhishm ke rakshakoan ka varnan
| arjun dvara vajravyooh ki rachana
| bhimasen ki adhyakshata mean paandav sena ka age badhana
| kaurav-paandav senaoan ki sthiti
| yudhishthir ka vishad aur arjun ka unhean ashvasan
| yudhishthir ki ranayatra
| arjun dvara devi durga ki stuti
| arjun ko devi durga se var ki prapti
| sainikoan ke harsh tatha utsah vishayak dhritarashtr aur sanjay ka sanvad
| kaurav-paandav sena ke pradhan viroan tatha shankhadhvani ka varnan
| svajanavadh ke pap se bhayabhit arjun ka vishad
| krishn dvara arjun ka utsahavardhan evan saankhyayog ki mahima ka pratipadan
| krishn dvara karmayog evan sthitaprajn ki sthiti aur mahima ka pratipadan
| kartavyakarm ki avashyakata ka pratipadan evan svadharmapalan ki mahima ka varnan
| kamanirodh ke upay ka varnan
| nishkam karmayog tatha yogi mahatma purushoan ke acharan evan mahima ka varnan
| vividh yajnoan tatha jnan ki mahima ka varnan
| saankhyayog, nishkam karmayog, jnanayog evan dhyanayog ka varnan
| nishkam karmayog ka pratipadan aur atmoddhar ke lie prerana
| dhyanayog evan yogabhrasht ki gati ka varnan
| jnan-vijnan evan bhagavan ki vyapakata ka varnan
| krishn ka arjun se bhagavan ko janane aur n janane valoan ki mahima ka varnan
| brahm, adhyatm tatha karmadi vishayak arjun ke sat prashn aur unaka uttar
| krishn dvara bhaktiyog tatha shukl aur krishn margoan ka pratipadan
| jnan vijnan sahit jagat ki utpatti ka varnan
| prabhavasahit bhagavan ke svaroop ka varnan
| asuri aur daivi sampada valoan ka varnan
| sakam aur nishkam upasana ka varnan
| bhagavadbhakti ki mahima ka varnan
| krishn dvara arjun se sharanagati bhakti ke mahattv ka varnan
| krishn dvara apani vibhooti aur yogashakti ka varnan
| krishn dvara prabhavasahit bhaktiyog ka kathan
| krishn dvara apani vibhootiyoan aur yogashakti ka pun: varnan
| arjun dvara krishn se vishvaroop ka darshan karane ki prarthana
| krishn aur sanjay dvara vishvaroop ka varnan
| arjun dvara krishn ke vishvaroop ka dekha jana
| arjun dvara krishn ki stuti aur prarthana
| krishn ke vishvaroop aur chaturbhujaroop ke darshan ki mahima ka kathan
| sakar aur nirakar upasakoan ki uttamata ka nirnay
| bhagavatprapti vale purushoan ke lakshanoan ka varnan
| jnan sahit kshetr-kshetrajn ka varnan
| prakriti aur purush ka varnan
| jnan ki mahima aur prakriti-purush se jagat ki utpatti ka varnan
| sattv, raj aur tam gunoan ka varnan
| bhagavatprapti ke upay tatha gunatit purushoan ke lakshanoan ka varnan
| sansaravriksh aur bhagavatprapti ke upay ka varnan
| prabhav sahit parameshvar ke svaroop aur purushottam ke tattv ka varnan
| daivi aur asuri sampada ka phalasahit varnan
| shastr ke anukool acharan karane ke lie prerana
| shraddha aur shastr viparit ghor tap karane valoan ka varnan
| ahar, yajn, tap aur dan ke bhed ki vyakhya
| om, tath aur sath ke prayog ki vyakhya
| tyag aur saankhyasiddhant ka varnan
| bhaktisahit nishkam karmayog ka varnan
| phal sahit varn-dharm ka varnan
| upasana sahit jnananishtha ka varnan
| bhaktipradhan karmayog ki mahima ka varnan
| gita ke mahatmy ka varnan
bhishmavadh parv
yudhishthir ka bhishm, dron adi se anumati lekar yuddh hetu taiyar hona
| kaurav-paandavoan ke pratham din ke yuddh ka prarambh
| ubhay paksh ke sainikoan ka dvandv yuddh
| kaurav-paandav sena ka ghamasan yuddh
| bhishm ke sath abhimanyu ka bhayankar yuddh
| shaly dvara uttarakumar ka vadh aur shvet ka parakram
| virat ke putr shvet ka mahaparakram
| bhishm dvara shvet ka vadh
| bhishm ka prachand parakram tatha pratham din ke yuddh ki samapti
| yudhishthir ki chianta aur shrikrishn dvara unako ashvasan
| dhrishtadyumn ka utsah aur krauancharun vyooh ki rachana
| kaurav sena ki vyooh rachana
| kaurav-paandav sena mean shankhadhvani aur sianhanad
| bhishm aur arjun ka yuddh
| dhrishtadyumn aur dronachary ka yuddh
| bhimasen ka kaliangoan aur nishadoan se yuddh
| bhimasen dvara shakradev aur bhanuman ka vadh
| bhimasen dvara kee gajarajoan aur ketuman ka vadh
| bhimasen dvara kaurav sena ke asankhy sainikoan ka vadh
| abhimanyu aur arjun ka parakram tatha doosare din ke yuddh ki samapti
| kaurav-paandavoan ki vyooh rachana
| ubhay paksh ki senaoan ka ghamasan yuddh
| paandav viroan ka parakram aur kaurav sena mean bhagad d
| duryodhan aur bhishm ka sanvad
| bhishm ka parakram
| krishn ka bhishm ko marane ke lie udyat hona
| arjun dvara kaurav sena ki parajay aur tisare din ke yuddh ki samapti
| kaurav-paandav senaoan ka vyooh nirman
| bhishm aur arjun ka dvairath yuddh
| abhimanyu ka parakram
| dhrishtadyumn dvara shal ke putr ka vadh
| dhrishtadyumn aur shaly adi donoan paksh ke viroan ka yuddh
| bhimasen dvara gajasena ka sanhar
| bhimasen ka parakram
| satyaki aur bhoorishrava ki muthabhe d
| bhimasen aur ghatotkach ka parakram
| kauravoan ki parajay tatha chauthe din ke yuddh ki samapti
| dhritarashtr-sanjay prasang mean duryodhan ka bhishm se paandavoan ki vijay ka karan poochhana
| bhishm ka brahma dvara ki huee bhagavat-stuti ka kathan
| narayanavatar shrikrishn evan naravatar arjun ki mahima ka pratipadan
| bhagavan shrikrishn ki mahima
| brahmabhootastotr tatha shrikrishn aur arjun ki mahatta
| kauravoan dvara makaravyooh tatha paandavoan dvara shyenavyooh ka nirman
| bhishm aur bhimasen ka ghamasan yuddh
| bhishm, arjun adi yoddhaoan ka ghamasan yuddh
| kaurav-paandav senaoan ka paraspar ghor yuddh
| kaurav-paandav yoddhaoan ka dvandv yuddh
| bhoorishrava dvara satyaki ke das putroan ka vadh
| arjun ka parakram tatha paanchavean din ke yuddh ki samapti
| paandavoan dvara makaravyooh tatha kauravoan dvara krauanchavyooh ka nirman
| dhritarashtr ki chinta
| bhimasen, dhrishtadyumn tatha dronachary ka parakram
| ubhay paksh ki senaoan ka sankul yuddh
| bhimasen ke dvara duryodhan ki parajay
| abhimanyu adi ka dhritarashtraputroan ke sath yuddh tatha chhathe din ke yuddh ki samapti
| bhishm dvara duryodhan ko ashvasan
| kaurav-paandav senaoan ka mandal aur vajravyooh banakar bhishan sangharsh
| shrikrishn aur arjun se darakar kaurav sena mean bhagad d
| dronachary aur virat ka yuddh tatha virataputr shankh ka vadh
| shikhandi aur ashvatthama ka yuddh
| satyaki dvara alambush ki parajay
| dhrishtadyumn aur duryodhan tatha bhimasen aur kritavarma ka yuddh
| iravan dvara vind-anuvind ki parajay
| bhagadatt dvara ghatotkach ki parajay
| madraraj par nakul aur sahadev ki vijay
| yudhishthir dvara raja shrutayu ki parajay
| mahabharat yuddh mean chekitan aur kripachary ka moorchhit hona
| bhoorishrava se dhrishtaketu tatha abhimanyu se chitrasen adi ki parajay
| susharma adi se arjun ka yuddharambh
| arjun ka parakram aur paandavoan ka bhishm par akraman
| yudhishthir ka shikhandi ko upalambh
| bhimasen ka purusharth
| bhishm aur yudhishthir ka yuddh
| dhrishtadyumn ke sath vind-anuvind ka sangram
| dron adi ka parakram aur satavean din ke yuddh ki samapti
| vyoohabaddh kaurav-paandav senaoan ki ranayatra
| vyoohabaddh kaurav-paandav senaoan ka ghamasan yuddh
| bhishm ka ranabhoomi mean parakram
| bhimasen dvara dhritarashtr ke ath putroan ka vadh
| duryodhan aur bhishm ka yuddh vishayak vartalap
| kaurav-paandav sena ka ghamasan yuddh aur bhayanak janasanhar
| iravan dvara shakuni ke bhaiyoan ka vadh
| alambush dvara iravan ka vadh
| ghatotkach aur duryodhan ka bhayanak yuddh
| ghatotkach ka duryodhan evan dron adi viroan ke sath yuddh
| ghatotkach ki raksha ke lie bhimasen ka agaman
| bhim adi shooraviroan ke sath kauravoan ka yuddh
| duryodhan aur bhimasen tatha ashvatthama aur raja nil ka yuddh
| ghatotkach ki maya se kaurav sena ka palayan
| bhishm ki ajna se bhagadatt ka ghatotkach se yuddh hetu prasthan
| bhagadatt ka ghatotkach, bhimasen aur paandav sena ke sath yuddh
| iravan ke vadh se arjun ka du:khapoorn udgar
| bhimasen dvara dhritarashtr ke nau putroan ka vadh
| abhimanyu aur ambashth ka yuddh
| yuddh ki bhayanak sthiti ka varnan aur athavean din ke yuddh ki samapti
| duryodhan ki shakuni tatha karn adi ke sath paandavoan par vijay hetu mantrana
| duryodhan ka bhishm se paandavoan ka vadh athava karn ko yuddh hetu ajna dene ka anurodh
| bhishm ka duryodhan ko arjun ka parakram batana aur bhayankar yuddh ki pratijna
| duryodhan dvara bhishm ki raksha ki vyavastha
| ubhayapaksh ki senaoan ki vyooh rachana tatha ghamasan yuddh
| vinashasoochak utpatoan ka varnan
| abhimanyu ke parakram se kaurav sena ka yuddhabhoomi se palayan
| abhimanyu tatha draupadi ke putroan ka alambush se ghor yuddh
| abhimanyu dvara alambush ki parajay
| arjun ke sath bhishm ka yuddh
| kripachary, dronachary tatha ashvatthama ke sath satyaki ka yuddh
| dronachary aur susharma ke sath arjun ka yuddh
| bhimasen dvara ranabhoomi mean gajasena ka sanhar
| kaurav-paandav ubhay paksh ki senaoan ka ghamasan yuddh
| raktamayi rananadi ka varnan
| arjun dvara trigartoan ki parajay
| abhimanyu se chitrasen ki parajay
| satyaki aur bhishm ka yuddh
| duryodhan dvara du:shasan ko bhishm ki raksha ka adesh
| shakuni ki ghu dasavar sena ki parajay
| yudhishthir aur nakul-sahadev ke sath shaly ka yuddh
| bhishm dvara parajit paandav sena ka palayan
| bhishm ko marane ke lie krishn ka udyat hona
| arjun dvara udyat hue krishn ko rokana
| navean din ke yuddh ki samapti
| krishn v paandavoan ki gupt mantrana
| krishnasahit paandavoan ka bhishm se unake vadh ka upay poochhana
| ubhayapaksh ki sena ka ran prasthan v dasavean din ke yuddh ka prarambh
| shikhandi ko age kar paandavoan ka bhishm par akraman
| shikhandi evan bhishm ka yuddh
| bhishm-duryodhan sanvad
| bhishm dvara lakhoan paandav sainikoan ka sanhar
| arjun ke protsahan se shikhandi ka bhishm par akraman
| du:shasan ka arjun ke sath ghor yuddh
| kaurav-paandav paksh ke pramukh maharathiyoan ke dvandvayuddh ka varnan
| dronachary ka ashvatthama ko ashubh shakunoan ki soochana dena
| dronachary ka ashvatthama ko dhrishtadyumn se yuddh karane ka adesh
| kaurav paksh ke das maharathiyoan ke sath bhim ka ghor yuddh
| kaurav maharathiyoan ke sath bhim aur arjun ka adbhut purusharth
| bhishm ke adesh se yudhishthir ka un par akraman
| kaurav-paandav sainikoan ka bhishan yuddh
| kaurav-paandav maharathiyoan ke dvandvayuddh ka varnan
| bhishm ka adbhut parakram
| ubhay paksh ki senaoan ka yuddh tatha du:shasan ka parakram
| arjun ke dvara bhishm ka moorchchhit hona
| bhishm dvara paandav sena ka bhishan sanhar
| arjun ka bhishm ko rath se girana
| sharashayya par sthit bhishm ke pas rrishiyoan ka agaman
| bhishm dvara uttarayan ki pratiksha kar pran dharan karana
| bhishm ki mahatta
| arjun dvara bhishm ko takiya dena
| ubhay paksh ki senaoan ka apane shibir mean jana evan krishn-yudhishthir sanvad
| arjun dvara bhishm ki pyas bujhana
| arjun ki prasansha kar bhishm ka duryodhan ko sandhi ke lie samajhana
| bhishm aur karn ka rahasyamay sanvad
varnamala kramanusar lekh khoj