shrimadbhagavadgita sadhak-sanjivani hindi-tika -svami ramasukhadas
saptadash adhyay
ooan tatsaditi shrimadbhagavadgitasoopanishatsu brahmavidyayaan yogashastre shrikrishnarjunasanvade
shraddhatrayavibhagayogo nam saptadashoadhyayah..17..
arth- is prakar ooan, tath, sath- in bhagavannamoan ke uchcharanapoorvak brahmavidya aur yogashastramay shrimadbhagavadgitopanishadroop shrikrishnarjunasanvadamean ‘shraddhatrayavibhagayog’ namak satrahavaan adhyay poorn hua ..17..
is adhyay mean shraddha ke tin vibhag kie ge haian- sattviki, rajasi aur tamasi. is vibhag ko jo thik-thik jan lega, vah sattviki shraddha ka grahan aur rajasi-tamasi shraddha ka tyag kar dega. rajasi-tamasi shraddha ka tyag karate hi (sattviki shraddha se) bhagavan ke sath svatah siddh nity sanbandh ka anubhav ho jaega. isalie is adhyay ka nam ‘shraddhatrayavibhagayog’ rakha gaya hai.
satrahavean adhyay ke pad, akshar aur uvach
1. is adhyay mean ‘ath saptadashoadhyayah’ ke tin, ‘arjun uvach’ adi ke padoan ke char, shlokoan ke tin sau a datis aur pushpika ke terah pad haian. is prakar sanpoorn padoan ka yog tin sau atthavan hai.
2. is adhyay mean ‘ath saptadashoadhyayah’ ke ath, ‘arjun uvach’ adi ke terah, shlokoan ke ath sau chhiyanabe aur pushpika ke ikyavan akshar haian. is prakar sanpoorn aksharoan ka yog nau sau a dasath hai. is adhyay ke sabhi shlok battis aksharoan ke haian.
3. is adhyay mean do uvach hai- ‘arjun uvach’ aur ‘shribhagavanuvach’.
satrahavean adhyay mean prayukt chhand
is adhyay ke atthaees shlokoan mean se tisare shlok ke pahale charan mean ‘magan’ aur tisare charan mean ‘bhagan’ prayukt hone se ‘sankirn-vipula’; dasavean aur barahavean shlok ke pratham charan mean tatha pachchisavean-chhabbisavean shlokoan ke tritiy charan mean ‘nagan’ prayukt hone se ‘n-vipula’; solahavean-satrahavean shlokoan ke pratham charan mean ‘magan’ prayukt hone se ‘m-vipula’; gyarahavean shlok ke tritiy charan mean ‘bhagan’ prayukt hone se ‘bh-vipula’; aur unnisavean shlok ke pratham charan mean ‘ragan’ prayukt hon se ‘r-vipula’ sanjna vale chhand haian. shesh unnis shlok thik ‘pathyavaktr’ anushtuph chhand ke lakshanoan se yukt haian.
|