shrimadbhagavadgita sadhak-sanjivani hindi-tika -svami ramasukhadas
saptadash adhyay
yajne tapasi dane ch sthiti: saditi chochyate .
vyakhya- ‘yajne tapasi dane ch sthitiah saditi chochyate’- yajn, tap aur danaroop prashansaniy kriyaoan mean jo sthiti (nishtha) hoti hai, vah ‘sath’ kahi jati hai. jaise, kisi ki sattvik yajn mean, kisi ki sattvik tap mean aur kisi ki sattvik dan mean jo sthiti- nishtha hai arthat inamean se ek-ek chij ke prati hriday mean jo shraddha hai aur inhean karane ki jo tatparata hai, vah ‘sannishtha’ (sath-nishtha) kahi jati hai. ‘ch’ pad dene ka tatpary yah hai ki jis prakar logoan ki sattvik yajn, tap aur dan mean shraddha- nishtha hoti hai, aise hi kisi ka varnadharm mean, kisi ki ashram dharm mean, kisi ki satyavrat palan mean, kisi ki atithi-satkar mean, kisi ki seva mean, kisi ki ajna palan mean, kisi ki pativrat dharm mean aur kisi ki ganga ji mean, kisi ki yamuna ji mean, kisi ki prayagaraj adi vishesh tirthoan mean jo hriday se shraddha hai, unamean jo ruchi, vishvas aur tatparata hai, vah bhi ‘sannishtha’ kahi jati hai. ‘karm chaiv tadarthiyan sadityevabhidhiyate’- un prashansaniy karmoan ke alava karmoan ke do tarah ke svaroop hote haian- laukik (svaroop se hi sansar-sanbandhi) aur maramarthik (svaroop se hi bhagavatsanbandhi):- (1) varn aur ashram ke anusar jivika ke lie yajn, adhyapan, vyapar, kheti adi vyavaharik kartavy karm aur khana-pina, uthana-baithana, chalana-phirana, sona-jagana adi sharirik karm- ye sabhi ‘laukik’ haian. (2) jap-dhyan, path-pooja, katha-kirtan, shravan-manan, chintan dhyan adi jo kuchh kiya jae, sab ‘paramarthik’ hai. |
sanbandhit lekh
shlok sankhya | vishay | prishth sankhya |
varnamala kramanusar lekh khoj