|
rasapanchadhyayi -svami akhandanand sarasvati
rasalila ka antarang-1
- padanyasaiah bhujavidhutibhiah, sasmitairbhroovilasaiah
- bhajyanmadhyaiah chalakuchapataiah kundalaiah gandalolaiah .
- svidyanmukhyah kabar-rashanagranthayah krishnavadhvo
- gayantyastan tadit iv ta meghachakre virejuah ..
jaise khoob ghata chhayi huee ho, aur usamean bijali chamak rahi ho “tadit iv ta meghachakre virejuah” kale-kale shyamasundar aur bijali ki tarah chamakati gopiyaan-kitani phurti hogi un gopiyoan mean jo nrity karati huee bijali ki tarah chamakati haian. “padanyasaiah” pad ka vinyas- keval aangoothe par nach lena, keval e di par nach lena, keval ek ghuangharoo, do ghuangharoo, tin ghuangharoo, baja dena; aur hast ka sanchalan hast kabhi shar ke oopar, kabhi kamar ki taraph, kabhi muanh ke pas to kabhi kan ke pas; aur kabhi muskan ke sath bhauhoan ka sanchalan yah dhyan ki bat hai, bhala, ghar mean jakar karane ki nahian hai. yah koee manan karane ke lie nahian hai ki ghar mean jakar manan kar leange; yah yog ki tarah sikhane ke bad abhyas karane ki nahian haian, abhi-abhi apane man ko is ras ke dhyan mean dooba do. ek-ek gopi, ek-ek krishn! mukh par muskan hai aur-
bhroo vilas mandahas radan chhadan ati rasali .
sumiroan natanagar banamali ..
nrity mean kamar aise lachakati hai ki ab kamar tooti, ab kamar tooti! kap de ka to khyal hi nahian hai, ho gaya avaran-bhang. are, avaran-bhang hone do. ‘ahan brahmasmi’ karak vritti se avaran-bhang hota hai jnan mean, parantu yah premakrit avaran-bhang hai; isamean maloom nahian p data hai, aur kap da gir jata hai.
bhajyanmadhyaiah chalakuchap deah kundalaiah gandalolaiah ..
ye kundal unake kapoloan ka chumban kar rahe haian. ‘svidyanmukhyah’ sharir ka dhyan nahian hai, chhoot gaya sharir, pasine se tar hai aur ‘kabararashanagranthayah’ joo de ka jo bandhan tha aur kamar mean jo bandhan tha vah bhi khul gaya. are baba, koee gaanth nahian rahati.
‘svidyanmukhyah kabararashanagranthayah’ isake do arth haian. laukik drishti se gopi ke sharir mean agar kahian bandhan tha to sirph do jagah par- ek to kamar ki dori kasakar baandhi thi aur doosara joo da kasakar bandha hua tha ki nachate samay ye chhootean nahian. parantu ras mean ve toot gayian, chhoot gayian. ‘srastastrast nibaddhanivi.’ adhyatmik drishti se joo de ki gaanth hai avidyagranthi jisako buddhi chho dati hai. aur kamar ki gaanth hai hridayagranthi-apane-paraye ka bhav jise prem chho data hai. ye donoan gaanthean gopiyoan ki chhoot gayian, toot gayian. jahaan prem hua vahaan hridayagranthi gayi!
|
|