sarangarangada
tasy tadrasaveshan vilokyah- idan shrriangarashchasau rasarajatvadrasanaan sarvasvanch yattadashraye. nanu s tavadamoortastatrah- bhuvanan tatsthajivachay ashrayo yasy tadrishoapyangikrito narakaro yenh tath. navakar iti pathe- svikrito nootanakaro yen. tadras evayan moortimanityarthah. taduktamh-[1]- ‘shrriangarah sakhi moortimanh’ ityatr. kidrishamh- shikhipichchhavibhushanamh. yadva, shikhipichchh- vibhooshanamamumashraye. kidrishamh- svaroopape naangikritah sada grihito narakaro yen. tatr hetuah- ‘brahmamohane’[2] tatsvaroopenaiv bhuvananaan tattadvaikunthanaan tattadh vrahmandananchashrayamh. tasminnevotpannapralinatvatteshamh. tadrishamapi shrriangararas ev sarvasvan yasy tadrishanch. tasy sarvasvan va..93..
‘asvadabindu’ tika
shril kaviraj gosvamipad kahate haian- shrililashuk ne shrikrishn ka shrriangararasavesh dekh kar yah shlok kaha hai. yah jo shrriangararas ke– rasarajatv ke karan rasasamooh ke sarvasvadhan haian; inhian shrikrishn ka ashray grahan karata hooan. kaha ja sakata hai ki ras vastu to amoort hai, arthath kisi chamatkaritvapoorn asvady vastu ‘ras’ kaha jata haian. yah rasavastu sahridayak sadhak ke chitt mean svayan udat hokar anubhoot hua karati hai. sadhak ki anubhooti hi ras hai, isaki to koee moorti nahian. isake uttar mean kahate haian- ‘bhuvanashrayamh’ samast jivoan ke ashray hokar bhi jinhoanne nar-akar ko aangikar kiya hai. ‘narakar’ ke sthan par ‘navakar’ path bhi hai. usaka arth hoga- shrriangararas ne hi naya akar dharan diya hai. atev krishn ki moortimant shrriangararas haian. shrigitagovind mean kavijayadev ne bhi likha hai- “shrriangar sakhi moortimanavi madhau mugdhau hariah kri dati”- sakhi ! mugdhanayak shrikrishn is madhumas mean moortimant shrriangararas ki tarah vihar kar rahe haian.
shrimadh roopagosvamipad ne shri ujjval nilamani granth mean nayakabhed prakaran mean yah shlok uddhrit kiya hai. shril vishvanath chakravartipad ne vahaan ‘anandachandrika’ tika mean shrriangararasah sarvasvan yasyeti bahuvrihina tadabhave krishnah soapi gatasarvasvo rank iti bhavatiti vyajyate. shrriangararasy sarvasvami tath purushen shrriangararasoapi tan bina svasy vaiyarthyan janatiti. arthath ‘shrriangararasah sarvasvan yasy’ is bahuvrihi samas se pad ki vyakhya karean to arth hoga- shrriangararas hi jinaki sarvasv sampada hai; shrriangararas ke abhav mean ve bhi mano sarvahara rank ki tarah haian. phir jo ‘shrriangararasasy sarvasv’ is prakar shashti tatpurush se vyakhya karean to isaka arth hoga- jo shrriangararas ke sarvasv haian, unake bina shrriangararas ki vyarthata hai.
|