shriradha madhav chintan -hanuman prasad poddar
rasalila-rahasybhed itana hi hai ki vah laukik stri-purushoan ka ‘kam’-milan n tha. usake nayak the sachchidanandavigrah, paratpar-tattv, poornatam svadhin aur nirankush svechchhavihari gopinath bhagavan nandanandan evan nayikaean thian svayi hladini shakti shriradhaji aur unaki kayavyooharoopa, unaki ghanibhoot moortiyaan shrigopijan. atev inaki yah lila aprakrit thi. sarvatha mithi mishri ki atyant k due indrayan-(tooanbe-) jaisi koee akriti bana li jay, jo dekhane mean thik tooanbe-jaise hi pratit ho, to isase asal mean vah mishri ka tooanba k dua tho de hi ha jata hai. kya tooanbe ke akar ki hone se hi mishri ke svabhavik gun madhurata ka abhav ho jata hai? nahian-nahian, vah kisi bhi akar mean ho - sarvatr, sarvada aur sarvatha sab or se mishri-hi-mishri hai. balki isamean lila-chamatkar ki bat avashy hai. log samajhate haian ku da tooanba aur hoti hai vah madhur mishri. isi prakar akhilarasamritasindh sachchidanandaghanavigrah bhagavan shrikrishn aur unaki antaranga abhinn-svaroopa gopiyoan ki lila bhi dekhane mean kaisi hi kyoan n ho, vastutah vah sachchidanandamayi hi hai. usamean saansarik gande kam ka k dua svad hai hi nahian. haan, yah avashy hai ki is lila ki nakal kisi ko kabhi nahian karani chahiye, karana sambhav bhi nahian hai. mayik padarthoan ke dvara mayatit bhagavan ka anukaran koee kaise kar sakata hai? k due tooanbe ko chahe jaisi sundar mithaee ki akriti de di jay, usaka k duapan kabhi mit nahian sakata. isaliye jin mohagrast manushyoan ne shrikrishn ki ras adi antarang-lilaoan ka anukaran karake nayak-nayika ka rasasvadan karana chaha ya chahate haian, unaka ghor patan hua hai aur hoga. shrikrishn ki in lilaoan ka anukaran to keval shrikrishn hi kar sakate haian. isiliye shukadevaji ne rasapanchadhyayi ke ant mean sabako savadhan karate hue kah diya hai ki bhagavan ke upadesh to sab manane chahiye, parantu unake sabhi acharanoan ka anukaran kabhi nahian karana chahiye. yadi yah hath hi ho ki shrikrishn ka charitr manaviy dharanaoan aur adarshoan ke anukool hi hona chahiye to isamean bhi koee apatti ki bat nahian hai. shrikrishn ki avastha us samay das varsh ke lagabhag thi, jaisa ki bhagavat mean spasht varnan milata hai. gaanvoan mean rahane vale bahut-se das varsh ke bachche to nange hi rahate haian. unhean kamavritti aur stri-purush-sambandh ka kuchh jnan hi nahian rahata. l dake-l daki ek sath khelate haian, nachate haian, gate haian, tyohar manate haian, gu duee-gu due ki shadi karate haian, barat le jate haian aur apas mean bhoj-bhat bhi karate haian, gaanv ke b de-boodhe log bachchoan kayah manoranjan dekhakar prasann hi hote haian, unake man mean kisi prakar ka durbhav nahian ata. aise bachchoan ko yuvati striyaan bhi b de prem se dekhati haian, adar karati haian, nahalati haian, khilati haian. yah to sadharan bachchoan ki bat hai. |
sanbandhit lekh
kramaank | path ka nam | prishth sankhya |
varnamala kramanusar lekh khoj