1. kshiptoavamanitoasadbhiah pralabdhoasooyitoathava.
taditah sannibaddho va vrittya va parihapitah.
shreyaskamah krichchhugat atmanaaatmanamuddhareth॥
arthah
dusht log akshep karean, apaman karean, thag lean, matsar karean, marean, bandhan mean dalean, ajivika chhin lean ya duahkh mean dalean, to bhi moksharthi svayan hi apani atma ka uddhar kare.
2. nayan jano me sukhadu kh-heturh
n devataaatma grah-karm-kalaah.
manah paran karanamamananti
sansar-chakran parivartayedh yath॥
arthah
mere sukh-dukh ka karan n ye manushy haian, n devata, n yah sharir aur n grah. karm aur kal adi bhi karan nahian. mahatma log (sukh-dukhatmak) sansararoop chakr ghumane vale man ko hi inaka karan batate haian.
3. mano gunanh vai srijate baliyash
tatashch karmani vilakshanani.
shuklani krishnanyath lohitani
tebhyah sarvanaah sritayo bhavanti॥
arthah
man atyant balavan hai. vah (sattvikadi) gunoan (gunavrittiyoan) ko utpann karata hai. unase (sattvik, rajas aur tamas jaise) tarah-tarah ke karm paida hote haian aur un (un karmoan) se savarn yani karmanuroop vividh gatiyaan utpann hoti haian.
4. anih atma manasa samihata
hiranmayo matsakh udvichashte.
manah svaliangan parigrihy kamanh
jushanh nibaddho gunasangatoasau॥
arthah
(man hi sab tarah ki cheshtaean karata hai.) man ichchha karate hue bhi atma nirichchh hi rahata hai. vah prakashamay, mera sakha, keval sakshi roop rahata hai. vah man ko apana roop samajhakar vishayoan ka bhog karate hue gunoan ki asakti se bandhan mean p data hai.
5. danan svadharmo niyamo yamashch
shrutani karmani ch sadvratani.
sarve manonigrahalakshanantaah
paro hi yogo manasah samadhiah॥
arthah
dan, svadharmacharan, yam, niyam, vedadhyayan, satkarm aur uttamottm vrat, sabhi ka aantim phal hai- man ka ekagr hona. man samyavastha mean rahe, vastav mean yahi param yog hai.