shrimadbhagavadgita tattvavivechani hindi-tika -jayadayal goyandaka
navam adhyay
traividya maan somapa: pootapapa yajnai rishtva svargatian prarthayante .
uttar- rrikh, yaju aur sam-in tinoan vedoan ko ‘vedatrayi’ athava trividha kahate haian. in tinoan vedoan mean varnit nana prakar ke yajnoan ki vidhi aur unake phal mean shraddha-prem rakhane vale evan usake anusar sakamakarm karane vale manushyoan ko ‘traividy’ kahate haian. yajnoan mean somalata ke rasapan ki jo vidhi batalayi gayi hai, us vidhi se somalata ke rasapan karane valoan ko ‘somapa’ kahate haian. uparyukt vedokt karmoan ka vidhipoorvak anushthan karane se jinake svargaprapti mean pratibandhakaroop pap nasht ho gaye haian, unako ‘pootapap’ kahate haian. ye tinoan visheshan aisi shreni ke manushyoan ke liye haian, jo bhagavanh ki sarvaroopata se anabhijn haian aur vedokt karmakand par prem aur shraddha rakhakar papakarmoan se bachate hue sakamabhav se yajnadi karmoan ka vidhipoorvak anushthan kiya karate haian. prashn- ‘pootapapaah’ se yadi yah arth man liya jay ki jinake samast pap sarvatha dhul gaye haian, ve ‘pootapap’ haian, to kya hani hai? uttar- agale shlok mean punyoan ka kshay hone par unaka punah mrityulok mean laut ana batalaya gaya hai. yadi unake sabhi pap sarvatha nasht ho gaye hote to punyakarmoan ke kshay hone par usi kshan unaki mukti ho jani chahiye thi. jab pap-puny donoan hi ka abhav ho gaya, to phir janm mean koee karan hi nahian rah gaya; aisi avastha mean punaragaman ka prashn nahian uthana chahiye tha. parantu unaka punaragaman hota hai; isaliye jaisa arth kiya gaya hai, vahi thik hai. |
tika tippani aur sandarbh
sanbandhit lekh
kram sankhya | vishay | prishth sankhya |
varnamala kramanusar lekh khoj