dvitiy adhyay
sambandh- is prakar man aur indriyoan ko vash mean karake anasakt bhav se indriyoan dvara vyavahar karane vale sadhak ko sukh, shanti aur sthitaprajn-avastha prapt hone ki bat kahakar ab do shlokoan dvara isase viparit jisake man-indriy jite hue nahian haian, aise vishayasakt manushy mean sukh-shanti ka abhav dikhalakar vishayoan ke sang se usaki buddhi ke vichalit ho jane ka prakar batalate haian-
nasti buddhirayuktasy n chayuktasy bhavana.
n chabhavayatah shantirashantasy kutah sukhamh .. 66 ..
n jite hue man aur indriyoan vale purush mean nishchayatmika buddhi nahian hoti aur us ayukt manushy ke antahkaran mean bhavana bhi nahian hoti tatha bhavanahin manushy ko shanti nahian milati aur shanti rahit manushy ko sukh kaise mil sakata hai? .. 66 ..
prashn- ‘ayuktasy’ pad yahaan kaise manushy ka vachak hai?
uttar- jisake man aur indriy vash mean kiye hue nahian haian, evan jisaki indriyoan ke bhogoan mean atyant asakti hai, aise vishayasakt aviveki manushy ka vachak yahaan ‘ayuktasy’ pad hai.
prashn- ayukt mean buddhi nahian hoti- is kathan ka kya bhav hai?
uttar- isase yah bhav dikhalaya gaya hai ki ikatalisavean shlok mean varnit ‘nishchayatmika buddhi’ usamean nahian hoti; nana prakar ke bhogoan ki asakti aur kamana ke karan usaka man vikshipt rahata hai, is karan vah apane kartavy ka nishchay karake paramatma ke svaroop mean buddhi ko sthir nahian kar sakata.
prashn- ayukt ke antahkaran mean bhavana bhi nahian hoti- is kathan ka kya bhav hai?
uttar- isase yah bhav dikhalaya hai ki man aur indriyoan ke adhin rahane vale vishayasakt manushy mean ‘nishchayatmika buddhi’ nahian hoti, isamean to kahana hi kya hai; usamean bhavana bhi nahian hoti. arthath paramatma ke svaroop mean buddhi ka sthir hona to door raha, vishayoan mean asakti hone ke karan vah paramatm-svaroop ka chintan bhi nahian kar sakata, usaka man nirantar vishayoan mean hi raman karata rahata hai.
|