शकुंतला

shakuantala svarg ki apsara menaka tatha param tejasvi maharshi vishvamitr ki putri thi. devi shakuntala ke dharmapita ke roop mean maharshi kanv ki atyant prasiddhi hai. mahakavi kalidas ne apane 'abhijnanashakuntalamh' mean maharshi ke tapovan, unake ashram-pradesh tatha unaka jo dharmacharaparayan ujjval evan udatt charit prastut kiya hai, vah anyatr upalabdh nahian hota. unake mukh se ek bharatiy katha ke liye vivah ke samay jo shiksha nikali hai, vah uttam grihini ka adarsh ban gayi.[1] ved mean ye batean to varnit nahian haian, par inake uttam jnan, tapasya, mantrajnan, adhyatmashakti adi ka abhas prapt hota hai.

  • mahabharat ke anusar dushyant ek bar shikar khelate hue kanv rrishi ke ashram mean ja pahuanche. vahaan menaka apsara ke garbh se utpann vishvamitr ki ati suandari kanya shakuntala par mugdh ho ge. donoan ne gandharv vivah kar liya, aur use vahian chho dakar apani rajadhani laut gaya.
  • shakuantala ka lalan-palan kanv rrishi ne kiya tha, kyoanki menaka use van mean chho d gayi thi. kanv bahar gaye hue the. lautane par unako sab samachar vidit hue.
  • shakuantala ne putr ko janm diya. kanv ne unako nagar pahuanchane ki vyavastha kian pahale to dushyant ne use grahan nahian kiya, kintu bad mean akashavani hone par use apani bhool ka pata chala aur shakuntala ko patigrih mean sthan mila.
  • puruvansh ke raja dushyant aur shakuntala ke putr bharat ki ganana 'mahabharat' mean varnit solah sarvashreshth rajaoan mean hoti hai. manyata hai ki isi ke nam par is desh ka nam 'bharatavarsh' p da. isaka ek nam 'sarvadaman' bhi tha kyoanki isane bachapan mean hi b de-b de rakshasoan, danavoan aur sianhoan ka daman kiya tha. aur any samast vany tatha parvatiy pashuoan ko bhi sahaj hi parast kar apane adhin kar lete the. apane jivan kal mean unhoanne yamuna, sarasvati tatha ganga ke tatoan par kramash: sau, tin sau tatha char sau ashvamedh yajn kiye the. pravritti se danashil tatha vir the. rajyapad milane par bharat ne apane rajy ka vistar kiya. pratishthan ke sthan par hastinapur ko rajadhani banaya. bharat ka vivah vidarbharaj ki tin kanyaoan se hua tha. jinase unhean nau putroan ki prapti huee. bharat ne kaha-'ye putr mere anuroop nahian hai.' at: bharat ke shap se darakar un tinoan ne apane-apane putr ka hanan kar diya.


tika tippani aur sandarbh

  1. maharshi kanv shakuntala ki vidaee ke samay kahate haian- shushrushasv gurunh kuru priyasakhivrittian sapatnij ne patyurviprakritaapi roshanataya ma sm pratipan gam:. bhooyishthan bhav dakshina parijane bhagyeshvanutsekini yantyevan grihinipadan yuvatayo vama: kulasyadhay:॥ abhijnanashakuntalamh 4.18

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah