भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 173

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

Prev.png
adhyay-7
eeshvar aur jagat
eeshvar prakriti aur atma hai

  
19.bahoonaan janmanamante jnanavanmaan prapadyate .
vasudevah sarvamiti s mahatma sudurlabhah ॥

bahut -se janmoan ke ant mean jnani vyakti- jo yah samajhata hai ki jo kuchh bhi hai, vah sab vasudev (eeshvar) hi hai- mujhe prapt hota hai. aisa mahatma bahut durlabh hota hai. bahunaan janmanamh ante: bahut-se janmoan ke bad. saty ko hridayangam kar pana anek yugoan ka kary hai. jab tak koee vyakti anubhav ki gaharaiyoan ko unaki vividh jatilataoan ke sath bhalibhaanti n jan le, tab tak yah asha nahian ki ja sakati ki use saty ka jnan ho jaega. aur is sabamean kaphi samay lagata hai. paramatma paudhe ko apani gati se badhane deta hai. prakritik shishu ko banane mean nau mahine lagate haian, phir adhyatmik shishu ko banane mean to kahian adhik lamba samay lagega. prakriti ka sampoorn roopantaran ek lambi prakriya hai. vasudevah sarvamh: vasudev sab-kuchh hai. vasudev jivan ka svami hai, jo ham sabamean nivas karata hai.[1] paramatma apani do prakritiyoan ke roop mean sab-kuchh hai. is vakyaansh ka arth ramanuj ne yah lagaya hai ki ’’vasudev mera sarvasv hai.’’ isaka sanket paramatma ke us anashvar gaurav ki or hai, jo vinit aur vishvasi bhakt ko apane hriday mean anubhav hota hai. paramatma sab-kuchh hai, jabaki ham kuchh bhi nahian haian. any sab vastuoan ki bhaanti manushy ka astitv paramatma ke bina nahian rah sakata, jabaki paramatma ka astitv sada bana rahata hai. ham vishvasapoorvak apane-ap ko paramatma ke hathoan mean yah vishvas karate hue sauanp dete haian ki vah sab-kuchh hai. yah paramatma ke prati, jo sab-kuchh hai aur jo vastutah hai, vinamrata ki anubhooti hai.’’vasudev sabaka karan hai.’’ - madhv.vinay aur prarthana ke any svaroop nirarthak nahian haian; unaka apana phal hai.

sahishnuta

20.kamaistaistairhritajnanaah prapadyanteanyadevataah .
tan tan niyamamasthay prakritya niyataah svaya ॥

parantu jin logoan ke man unaki lalasaoan ke karan vikrit ho ge haian, ve apane-apane svabhav ke karan vibhinn vidhi-vidhanoan ko karate hue any devataoan ki sharan mean jate haian.

21.yo yo yaan yaan tanuan bhaktah shraddhayarchitumichchhati .
tasy tasyachalaan shraddhaan tamev vidadhamyahamh ॥

jo koee bhakt shraddhapoorvak jis bhi roop ki pooja karana chahata hai, maian us-us roop mean usaki shraddha ko achal bana deta hooan.parameshvar pratyek bhakt ki shraddha ko pusht karata hai aur jo koee jo phal chahata hai, use vah deta hai. atma apane sangharsh mean jitani ooanchi uth jati hai, paramatma usase milane ke lie thik utana hi niche jhukata hai. gautamabuddh aur shankarachary jaise achyadhik chintanashil rrishiyoan ne bhi devataoan mean prachalit lokapriy vishvas ka khandan nahian kiya. ve is bat ko samajhate the ki parameshvar ko kisi prakar abhivyakt nahian kiya ja sakata aur sath hi yah bhi ki vah jin roopoan mean prakat ho sakata hai, unaki sankhya asim hai. pratyek satah ko usaka sparoop usaki gaharaee se prapt hota hai, thik usi prakar jaise ki chhaya apane mool tattv ki prakriti ko prativimbit karati hai. isake atirikt sab prakar ki pooja ooancha uthati hai. chahe ham kisi bhi vastu par shraddha kyoan n karean, jab tak hamari shraddha gambhir hai, vah pragati mean sahayak hoti hai.

22.s taya shraddhaya yuktastasyaradhanamihate .
labhate ch tat kamanmayaiv vihitanhi tanh ॥

us shraddha se yukt hokar vah usaki aradhana karana chahata hai, aur usase hi vah apane vaanchhit phal prapt karata hai, jabaki vastutah vah phal maian hi deta hooan. sab roop ek bhagavanh ke hi haian; unaki pooja bhagavanh ki pooja hai; aur sab phaloan ko dene vala bhagavanh hi hai.[2] - shridhar.


Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. vasati sarvasminniti vasu; tasy devah.
  2. sarva api devata mamaiv moortayah, tadaradhanamapi vastuto mamaradhanaramev, tattataphaladataapi chaahamev.

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah