श्रीमद्भगवद्गीता -रामानुजाचार्य पृ. 176

Prev.png

shrimadbhagavadgita -ramanujachary

madhyam shatk
satavaan adhyay

daivi hyesha gunamayi mam maya duratyaya .
mamev ye prapadyante mayametaan taranti te ॥14॥

yah meri gunamayi daivi maya niahsandeh dustar hai (par) jo ekamatr meri sharan grahan kar lete haian, ve is maya se tar jate haian.. 14..

mam esha gunamayi sattvarajastamomayi maya yasmadh daivi deven krida pravritten maya ev nirmita tasmatsarveah duratyaya duratikrama.

jisase ki yah meri gunamayi sattv, raj aur tamomayi maya daivi hai- lila ke liye pravritt mujh paramadev ke dvara nirmit hai, isaliye yah sabhi se dustar hai arthath isako par karana nitant hi kathin hai.

asyaah mayashabdavachyatvamh asur rakshasastradinamh iv vichitrakary karatven, yatha ch ‘tato bhagavata tasy raksharth chakramuttamamh. ajagam samajnaptan jvalamali sudarshanamh.. ten mayasahasran tachchhambarasyashugamina. balasy rakshata dehamekaikaanshen sooditamh..’ [1] ityadau,

asur aur rakshasoan ke astradi ki bhaanti vichitr kary karane vali hone ke karan isaka nam maya hai. jaise ki ‘usake bad us balak ki raksha ke liye bhagavan ki ajna pakar prajvalit agni ki lapatoan ke dvara dedipyaman sarvottam sudarshanachakr vahaan a pahuancha. us shighragami chakr ne balak ke sharir ki raksha mean sanlagn ho shambarasur ki us sahasroan prakar ki maya ko tuk de tuk de katakar nasht kar diya.’ ityadi.

ato mayashabdo n mithyarthavachi. aindrajalikadishu api kenachidh mantraushadhadina mithyarth vishayayaah paramarthikya ev buddheah utpadakatven mayavi iti prayogah. tatha mantroshadhadiah ev ch tatr maya, sarvaprayogeshu anugatasy ekasy ev shabdarthatvath. tatr mithyartheshu mayashabd prayogo maya karyabuddhivishayatven aupacharikah, ‘manchaah kroshanti’ itivath.

atev ‘maya’ shabd mithya vastu ka vachak nahian hai. bajigar adi ko bhi kisi mantr ya aushadh ke dvara mithya vastu ke vishay mean satyata-buddhi utpann kar dene vala hone ke karan hi ‘mayavi’ kahate haian. vastutah vahaan mantr aur aushadh adi hi maya hai. sab prayogoan mean anugat ek hi vastu ko (maya) shabd ka arth mana ja sakata hai. atah mithya vastuoan mean jo maya shabd ka prayog hai, vah mayajanit buddhi ka vishay hone ke karan aupacharik hai. jaise ki ‘machanean chilla rahi haian’ yah prayog hai.

esha gunamayi paramarthiki bhagavanmaya ev ‘mayaan tu prakritian vidyanmayinan tu maheshvaramh’ [2] ityadishu abhidhiyate.

yah gunamayi saty vastu bhagavanh ki maya hi ‘prakriti ko to maya aur maheshvar ko mayavati samajh.’ ityadi shrutiyoan mean kahi gayi hai.

asyaah kary bhagavatsvaroop tirodhanan svasvaroopabhogyatvabuddhiah ch, ato bhagavanmayaya mohitan sarv jagadh bhagavantamh anavadhikatishayanand svaroopan n abhijanati.

bhagavanh ke svaroop ko chhipa dena aur apane svaroop mean bhogyabuddhi kara dena, is maya ka kary hai. isaliye bhagavanh ki maya se mohit hua sab jagath asim atishay anannadasvaroop bhagavanh ko nahian janata.

mayavimochanopayamh ah paramh ev saty sankalp paramakarunikamh analochit visheshasheshalokasharanyan ye sharanan prapadyante te etaan madiyaan gunamayian mayaan taranti. mayamh utsrijy mamh ev upasat ityarthah.. 14..

maya se chhootane ka upay batalate haian-jo manushy kevalamatr saty sankalp, paramadayalu aur bina kisi chhote-b de ki bhedadrishti ke sabako sharan dene vale mujh parameshvar ki hi sharan grahan kar lete haian, ve meri is gunamayi maya se tar jate haian. abhipray yah hai ki ve maya ka tyag karake meri hi upasana karate haian.. 14..

kimiti bhagavadupasanapadinian bhagavatprapattian sarve n kurvanti? ityatr ah-

tab phir sab manushy bhagavanh ki upasana ka sampadan karane vali bhagavatprapatti (sharanagati)-ko kyoan grahan nahian karate? is par kahate haian-

Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. vi0 pu0 1/19/19-20
  2. shveta0 4/10

sanbandhit lekh

shrimadbhagavadgita -ramanujachary
adhyay prishth sankhya
adhyay 1 1
adhyay 2 17
adhyay 3 68
adhyay 4 101
adhyay 5 127
adhyay 6 143
adhyay 7 170
adhyay 8 189
adhyay 9 208
adhyay 10 234
adhyay 11 259
adhyay 12 286
adhyay 13 299
adhyay 14 348
adhyay 15 374
adhyay 16 396
adhyay 17 421
adhyay 18 448

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah