shrimadbhagavadgita -ramanujachary
chautha adhyay
tritiye adhyaye prakritisansrishtasy mumukshoah sahasa jnanayoge anadhikarath karmayog ev karyah. jnan yogadhikarinah api akartritvanu sandhanapoorvakan karmayog ev shreyanh iti sahetukamh uktamh. vishishtataya vyapadeshyasy tu visheshatah karmayog ev kary iti ch uktamh.
tisare adhyay mean yuktyioan ke sath yah batalaya gaya ki prakriti ke sansarg se yukt mumukshu ka sahasa jnan yog ka adhikar nahian hota, isaliye use karmayog hi karana chahiye tatha jnanayog ke adhikari ke liye bhi atma ke akartapan ko samajhate hue karmayog ka sadhan hi shreyaskar hai. sath hi yah bhi kaha gaya ki vishisht roop se karmayog ka acharan karana hi kartavy hai.
chaturthe tu idanimh asy ev karmayogasy nikhilajagaduddharanay manvantaradau ev upadishtataya kartavyataan dradhayitva antargatajnanataya asy ev jnanayogakarataan pradarshy, karmayogasvaroopan tadbhedaah karmayoge jnanaanshasy ev pradhanyan ch uchyate. prasangachch bhagavadavatarayathatmyamh uchyate-
ab is chaturth adhyay mean, ‘manvantar ke adi mean sampoorn jagath ke uddhar ke liye karmayog ka upadesh kiya gaya hai’ is kathan se is karmayog ki hi kartavyata ko dridh karake, tatha jnanayog isake antargat hone ke karan isaki jnanayogakarata bhi dikhalakar, karmayog ka svaroop, usake bhed aur karmayog mean jnan ke aansh ki hi pradhanata batalayi jati hai. sath hi, prasangavash shribhagavanh ke avatar ka vastavik rahasy bhi kaha jata hai-
shribhagavanuvach
iman vivasvate yogan proktavanahamavyayamh.
vivasvanmanave prah manurikshvakaveabravith..1..
evan paramparapraptamiman rajarshayo viduah.
s kaleneh mahata yogo nashtah parantap.. 2..
shribhagavanh bole- is avinashi yog ki maianne soory se kaha tha, soory ne (apane putr) manu se kaha aur manu ne (apane putr) ikshvaku se kaha. is prakar parampara se prapt is yog ko rajarshiyoan ne jana. (parantu) arjun! vah yog bahut kal se is lok mean (prayah) nasht ho gaya .. 1-2..
yah ayan tav udito yogah s kevalan yuddhaprotsahanay idanimh udit iti n mantavyamh. manvantaradau ev nikhilajagaduddharanay paramapurusharthalakshanamokshasadhanataya iman yogamh ahamh ev vivasvate proktavanh. vivasvanh ch manave manuah ikshvakave iti evan sampraday paramparaya praptamh iman yogan poorve rajarshayo viduah. s mahata kalen tattachchhrotribuddhimandyadh vinashtaprayah abhooth..1-2..
yah jo karmayog tujhe balataya gaya hai, so keval isi samay yuddh mean protsahan dene ke liye hi kaha gaya ho, aisa nahian manana chahiye. manvantar ke adi mean akhil jagat ke uddhar ke liye maianne hi param purusharth roop moksh ke sadhanaroop mean is yog ko vivasvanh (soory)-ke prati kaha tha. (phir) soory ne manu ko aur manu ne ikshvaku ko isaka upadesh kiya. is prakar sampraday parampara se prapt is yog ko poorvakal ke rajarshiyoan ne jana tha. (idhar) bahut samay se use sunane valoan ki buddhimandata ke karan yah nashtapray ho gaya tha..1-2..
|