गीता रहस्य -तिलक पृ. 753

gita rahasy athava karmayog shastr -bal gangadhar tilak

chitr:Prev.png
shrimadbhagavadgita : dasham adhyay

dando damayatamasmi nitirasmi jigishatamh.
maunan chaivasmi guhyanaan jnanan jnanavatamahamh.. 38..
ychchapi sarvabhootanaan bijan tadahamarjun.
n tadasti vina yath‍sh‍yanh‍maya bhootan characharamh.. 39..
naantoasti mam divh‍yanaan vibhootinaan parantap.
esh tooddeshat: prokh‍to vibhootervish‍taro maya.. 40..
$$ yadyadvibhootamath‍sath‍van shrimadoorjitamev va.
tattadevavagachh‍chh th‍van mam tejoanashasanbhavamh.. 41..
athava bahunaiten kian jnaten tavarjun.
vishh‍tabhh‍yahamidan krith‍sh‍nnamekaanshen sthito jagat .. 42..
iti shrimadbhagavaditasu upanishath‍su brahmavidyayaan yogashash‍tre shrikrishnarjun-sanvade vibhooti yog o nam dashamoadhh‍yayay.. 10..

(38) maian shasan karanevaloan ka dand, jay ki ichh‍chha karan valoan ki niti, aur guhyoan mean maun hooan. jnaniyoan ka jnan maian hooan. (39) isi prakar he arjun! sab bhootoan ka jo kuchh bij hai vah maian hooan; aisa koee char-achar bhoot nahian hai jo mujhe chho de ho. (40) he paranh‍tap! meri divh‍y vibhootiyoan ka anh‍t nahian hai. vibhootiyoan ka yah vish‍tar maianne ( keval ) digh‍darshanarth batalaya hai.

tilak ke anusar-[is prakar mukhh‍y mukhh‍y vibhootiyaan batala kar ab is prakaran ka upasanhar karate haian-]

(41) jo vash‍tu vaibhav, lakshh‍mi ya prabhav se yukh‍t haian, usako tum mere tej ke aansh se upaji huee samajho. (42) athava he arjun! tumh‍hean is phailav ko jan kar karana kh‍ya hai? ( sankshep mean batalaye deta hooan, ki ) maian apane ek ( hi ) aansh se is sare jagat ko vh‍yaph‍t kar raha hooan.

tilak ke anusar-[anh‍t ka shh‍lok purushasookh‍t ki is rricha ke adhar par kaha gaya hai-‘’padoash‍y vishh‍va bhootani tripadash‍yamritan divi ‘’[1], aur yah manh‍tr chhanh‍dogh‍y upanishad [2] mean bhi hai. ‘ aansh’ shabh‍d ke arth ka khulasa gitarahash‍y ke navean prakaran ke anh‍t [3] mean kiya gaya hai. pragat hai, ki jab bhagavanh apane ek hi aansh se is jagat mean vh‍yaph‍t ho rahe haian, tab isaki apeksha bhagavanh ki poori mahima bahut hi adhik hogi; aur use batalane ke hetu se hi antim shh‍lok kaha gaya hai. purushasookh‍t mean to sh‍pashh‍t hi kah diya hai, ki ‘’etavanh ash‍y mahimaato jh‍yaanshh‍ch purush: ‘’–yah itani isaki mahima huee, purush to isaki apeksha kahian shreshh‍th hai.] is prakar shribhagavanh ke gaye hue arthat kahe hue upanishad mean, brahmavidyanh‍targat–arthat karmayog–shash‍travishayak, shrikrishh‍n aur arjun ke sanvad mean, vibhooti yog namak dasavaan adhh‍yay samaph‍t hua.[4]

f

chitr:Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. rri. 10. 90. 3
  2. 3. 12. 6
  3. pri. 246 aur 247
  4. gi. r. 96

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah