श्रीमद्भगवद्गीता -रामानुजाचार्य पृ. 191

Prev.png

shrimadbhagavadgita -ramanujachary
athavaan adhyay

bhootabhavo manushyadibhav:,tadudbhav- karo yo visargah ‘panchamyamahatavapah purushavachaso bhavanti’ [1] iti shrutisiddho yoshitsambandhajah, s karmasanjnitah tath ch akhilan sanubandhanamh udvejaniyataya pariharaniyataya ch mumukshubhiah jnatavyamh. pariharaniyata ch anantaramh evan vakshyate, ‘yadichchhanto brahmachary charanti [2] iti.. 3..

manushyadi bhootoan ki satta ka nam bhootabhav hai, usako utpann karane vala jo visarg hai yani ‘paanchavian ahuti mean jal ‘purush’-vachi ho jata hai’ is shruti se siddh jo stri-sambandh janit visarg (shukratyag) hai, usaka nam ‘karm’ hai; usase virakt hone ke uddeshy se aur usako tyajy samajhane ke uddeshy se use mumukshu purushoan ko sare aangopagoan sahit poornaroop se janana chahiye. yah tyajy hai- yah bat isi adhyay mean ‘yadichchhanto brahmachary charanti’ is vaky se kaheange.. 3..

adhibhootan ksharo bhav: purushashchadhidaivatamh .
adhiyajnoahamevatr dehe dehabhritaan var ॥4॥

dehadhariyoan mean shreshth arjun! nashavan bhav adhibhoot hai aur purush adhidaivat hai tatha is sharir mean adhiyajn maian hi hooan.. 4..

aishvaryarthinaan jnatavyataya nirdishtamh adhibhootan ksharo bhavah viyadadibhooteshu vartamanah tatparinam visheshah ksharanasvabhavo vilakshanah shabdasparshadiah sashrayah, vilakshanaah sashrayaah shabdasparsharooparasagandhaah aishvaryarthibhiah prapyaah, taiah anusandheya.

aishvary ki ichchha karane vale bhaktoan ke liye janane yogy batalaya hua- ‘adhibhoot’ kshar bhav hai. arthat akashadi bhootoan mean vartaman unake kary vishesh, jo ki apane ashrayoan sahit vilakshan shabd, sparsh, roop, ras aur gandharoop ksharanashil (vinashi svabhav vale) bhav haian, unaka nam ‘adhibhoot’ hai. ye apane ashrayoan sahit vilakshan shabd, sparsh, roop, ras aur gandh aishvary ki ichchhavale purushoan ko prapt hone vale haian. atah unako inhean janana chahiye.

purushashch adhidaivatamh adhidaivat shabdanirdishtah purushah, adhidaivatan daivatopari vartamanamh indraprajapati prabhritikritsnadaivatopari vartamanah, indraprajapatiprabhritinaan bhogyajatadh vilakshanashabdadeah bhokta purushah, sa ch bhoktritvavastha aishcharyarthibhiah prapyataya anusandheya.

jisaka adhidaiv nam se nirdesh kiya gaya hai, vah purush hai. abhipray yah hai ki jo devataoan ke bhi oopar hai, vah ‘adhidaiv’ hai. so indr, prajapati adi samast devataoan se oopar vartaman aur indr, prajapati adi devataoan ke samast bhogoan se vilakshan shabd-sparshadi bhogoan ke bhokta purush ka nam adhidaiv hai. aisi bhoktapan ki avastha, aishvary ki ichchha karane vale bhaktoan ke liye prapy roop se janane yogy hai.

Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. chha0 u 0 5/3/3
  2. 8/11

sanbandhit lekh

shrimadbhagavadgita -ramanujachary
adhyay prishth sankhya
adhyay 1 1
adhyay 2 17
adhyay 3 68
adhyay 4 101
adhyay 5 127
adhyay 6 143
adhyay 7 170
adhyay 8 189
adhyay 9 208
adhyay 10 234
adhyay 11 259
adhyay 12 286
adhyay 13 299
adhyay 14 348
adhyay 15 374
adhyay 16 396
adhyay 17 421
adhyay 18 448

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah