श्रीमद्भगवद्गीता शांकर भाष्य पृ. 237

shrimadbhagavadgita shaankar bhashy

Prev.png

pancham adhyay

dehe ev aste iti asti ev visheshanaphalan vidvadavidvatpratyayabhedapekshatvath.

yadyapi karyakaranakarmani avidyaya atmani adhyaropitani sannyasy aste iti uktan tathapi atmasamavayi tu kartritvan karayitritvan ch syadh iti ashanky ah-

n ev kurvanh svayan n karyakaranani karayanh kriyasu pravartayanh.

atah jnani aur ajnani ki pratiti ke bhed ki apeksha se ‘dehe ev aste’ is visheshan ka phal avashy hi hai.

yadyapi ‘kary, karan aur karm jo avidya se atma mean aropit haian unhean chho dakar rahata hai’ aisa kaha hai tathapi atma se nity sanbandh rakhane vale kartapan aur karane ki prerakata- ye donoan bhav to us (atma) mean raheange hi. is shanka par kahat haian-

svayan n karata hua aur sharir- indriyoan se n karavata hua arthath unako karmoan mean pravritt n karata hua (rahata hai).

kian yath tath kartritvan karayitritvan ch dehinah svatmasamavayi sath sannyasadh n bhavati yatha gachchhato gatiah gamanavyaparaparityage n syath tadvath, kian va svat ev atmano nasti iti.

atr uchyate n asti atmanah svatah kartritvan karayitrith ch. uktan hi- ‘avikaryoayamuchyate’ ‘sharirasthoapi kauntey n karoti n lipyate’ iti. ‘dhyayativ lelayativ’ [1] iti ch shruteah..13..

poo.- jaise gaman karane vale ki gati gaman roop vyapar ka tyag karane se nahian rahati, vaise hi atma mean jo kartritv aur karayitritv haian vah kya atma ke nity sanbandhi hote hue hi sannyas se nahian rahate? athava svabhav se hi atma mean nahian haian?

u.- atma mean kartritv aur karayitritv svabhav se hi nahian haian; kyoanki ‘yah atma vikararahit kaha jata hai.’ ‘he kauntey! yah atma sharir mean sthit hua bhi n karata hai aur n lipt hota hai.’ aisa kah chuke haian evan ‘dhyan karata hua-sa, kriya karata hua sa.’ is shruti se bhi yahi siddh hota hai..13..

Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. (bri. u. 4.3.4)

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah