shrimadbhagavadgita tattvavivechani hindi-tika -jayadayal goyandaka
ashtadash adhyay sambandh- tamas tyag ka niroopan karake ab rajas tyag ke lakshan batalate haian– du:khamityev yatkarm kayakleshabhayattyajeth .
uttar- saantavean shlok ki vyakhya mean kahe hue sabhi shastravihit kartavy karmoan ka vachak yahaan ‘yath’ pad ke sahit ‘karm’ pad hai. un karmoan ke anushthan mean man, indriy aur sharir ko parishram hota hai; anek prakar ke vighn upasthit hote haian; bahut-si samagri ekatr karani p dati hai; sharir ke aram ka tyag karana p data hai; vrat, upavas adi karake kasht sahan karana p data hai aur bahut se bhinn-bhinn niyamoan ka palan karana p data hai- is karan samast karmoan ko duahkh roop samajhakar man, indriy aur sharir ke parishram se bachane ke liye tatha aram karane ki ichchha se jo yajn, dan aur tap adi shastravihit karmoan ka tyag karana hai- yahi unako duahkh rooph samajhakar sharirik klesh ke bhay se tyag karana hai. prashn- vah aisa rajas tyag karake tyag ke phal ko nahian pata- is vaky ka kya bhav hai? uttar- isaka yah bhav hai ki is prakar ki bhavana se vihit karmoan ka tyag karake jo sannyas lena hai, vah rajas tyag hai; kyoanki man, indriy aur sharir aram mean ashakti ka hona rajogun ka kary hai. atev aisa tyag karane vala manushy vastavik tyag ka phal jo ki samast karmabandhanoan se chhootakar paramatma ko pa lena hai, use nahian pata; kyoanki jab tak manushy ki man, indriy aur sharir mean mamata aur ashakti rahati hai- tab tak vah kisi prakar bhi karmabandhan se mukt nahian ho sakata. atah yah rajas tyag namamatr ka hi tyag hai, sachcha tyag nahian hai. isaliye kalyan chahane vale sadhakoan ko aisa tyag nahian karana chahiye. is prakar ke tyag se tyag ka phal prapt hona to door raha, ulta vihit karmoan ke n karane ka pap lag sakata hai. |
tika tippani aur sandarbh
sanbandhit lekh
kram sankhya | vishay | prishth sankhya |
varnamala kramanusar lekh khoj