yogiraj shrikrishn -lala lajapataray
7. puranoan ki prachinata
chhandogyopanishad mean, jo das upanishadoan ke antargat hai aur jise shri svami shankarachary, shri svami dayanand aur any vidvanoan ne prachin mana hai, ek sthan par bhinn-bhinn vidyaoan ka varnan karate hue is prakar ka lekh hai-
(1) arthat he bhagavan! maian rrig, yajuah, sam aur atharv ko janata hooan aur isake atirikt itihas aur puran se bhi bhijn hooan. (2) ek sthan par shatapath brahman[3] mean kaha gaya hai-
arth-rrig, yajuah, sam atharvaved, itihas-puran, upanishad, sootr, shlok aur unake vyakhyan adi. (3) taittiriy aranyak mean doosare aranyak ke navean shlok mean likha hai-
arthat - ved, itihas, puran gatha adi. (4) isi prakar manusmriti mean tisare adhyay ke 232 vean shlok[4] mean bhi akhyan, itihas aur puran shabd kee sthan par ayean haian. ramayan, mahabharat aur puranoan ke padhane se vidit hota hai ki purakal mean itihasavettaoan aur itihasalekhakoan ke atirikt ek aisi mandali hoti thi jinaka kartavy yahi hota tha ki ve rajadarabar mean prachin ghatanaoan aur raja-maharajaoan tatha vir yoddhaganoan ke charitr sunaya karean. mahabharat mean sthan-sthan par aya hai ki soot maharaj ne amuk-amuk vrittant varnan kiya. (5) sanskrit ka prasiddh kosh praneta amarasianh puran shabd ki vyakhya karata hua kahata hai ki puran ke paanch lakshan haian. yoan kahiye ki puranoan mean paanch prakar ke vishay hote haian.
arthat- srishti ki utpatti ka varnan, srishti-vishesh ka vritant, prasiddh gharanoan ka itihas, bhinn-bhinn samay ka varnan aur mahapurushoan ke jivanacharitr. |
tika tippani aur sandarbh
- ↑ atharvaved-15/6/4
- ↑ chhandogyopanishadh 7/1/2
- ↑ shatapath brahman, 14-6-10-6
- ↑ svadhyayan shravayetpitrye dharmashastrani chaiv hi. akhyananitihasaanshch purananani khilani ch..
sanbandhit lekh
adhyay | adhyay ka nam | prishth sankhya |
varnamala kramanusar lekh khoj