भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 198

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

chitr:Prev.png
adhyay-10
paramatma sabaka mool hai; use jan lena sab-kuchh jan lena hai
paramatma ki antaryamita aur lokatitata

   
33.aksharanamakaroasmi dvandvah samasikasy ch.
ahamevakshayah kalo dhatahan vishvatomukhah॥

aksharoan mean maian ’a’ akshar hooan aur samasoan mean maian dvandv samas hooan; maian hi anashvarakal hoo aur maian hi vah vidhata hooan, jisake mukh sab dishaoan mean vidyaman haian.kal: samay. tulana kijie: kalasvaroopi bhagavanh krishnah. vishnupuran, 5, 38.

34. mrityuah sarvaharashchahamuddhavashch bhavishyachatamh.
kirtiah shrirvaky narinaan smritirmedha dhritiah kshama॥

maian sabako nigal jane vali mrityu hooan aur maian bhavishy mean hone vali sab vastuoan ka udgam hooan; nariyoan mean kirti, lakshmi, vani, smriti, buddhi, dridhata aur kshama (dhirata) hooan.

35.brihatsam tatha samnaan gayatri chhandasamahamh.
masanaan margashirshoahamritoonaan kusumakarah॥

isi prakar sam (gitoan) mean maian brihath sam hooan; chhandoan mean maian gayatri hooan; mahinoan mean maian margashirsh hooan aur rrituoan mean maian kusumakar (phooloan ki khan, vasant) hooan.

36.dyootan chhalayatamasmi tejastejasvinamahamh.
jayoasmi vyavasayoasmi sattvan sattvavatamahamh॥

(36) chhalane valoan ka maian jooa (dyoot) hooan; maian tejasviyoan ka tej hooan; maian vijay hooan, maian prayatn hoo aur achchhe logoan mean maian achchhaee hooan.

37.vrishninaan vasudevoasmi pandavanaan dhananjayah.
muninamapyahan vyasah kavinamushana kaviah॥

vrishniyoan mean maian vasudev hoo; pandavoan me maian dhananjay (arjun) hooan; muniyoan mean maian vyas hooan aur kaviyoan mean maian ushana kavi hooan.

38.dando damayatasmi nitirasmi jigishatamh.
maunan chaivasmi guhyanaan jnanan jnanavatamahamh॥

daman karane valoan ka maian (saja dene ka) dand hooan; jo log vijay prapt karana chahate haian, unaki maian niti hooan; rahasyapoorn vastuoan mean maian maun hooan aur jnaniyoan ka maian jnan hooan.

39.yachchapi sarvabhootanaan bianj tadahamarjun.
n tadasti vina yatsyanmaya bhutan characharamh॥

(39) he arjun, sab bastuoan ka jo bhi kuchh bij hai, vah maian hooan; charachar vastuoan mean aisi koee vastu nahian hai, jo mere bina rah sake.[1]

40. nantoasti mam divyanaan vibhootinaan parantap.
esh tooddeshatah prokto vibhootervistaro maya॥

he shatru ko jitane vale (arjun), meri divy vibhootiyoan ka koee ant nahian hai. jo kuchh maianne tujhe bataya hai, vah to meri asim mahima ka keval nidarshanamatr hai.

41.yadyadvibhootimatsattvan shrimadrjitamev va.
tattadevavagachchh tvan mam tejoashasanbhavamh॥

jo bhi koee prani gaurav, charuta aur shakti se yukt hai, too samajh le ki vah mere hi tej ke aansh se utpann hua hai. yoan to sabhi vastuoan ko paramatma ne sanbhala hua hai, parantu sundar aur tejasvi vastuoan mean paramatma any vastuoan ki apeksha adhik spashtataya prakat hota hai. virata ka pratyek kary, balidan ka pratyek jivan aur pratibha ka pratyek kary brahm ki hi ek abhivyakti hai. manaviy jivan ke kavyapoorn kshan manushy ke simit man se itane pare ki vastu haian ki unaki vyakhya hi nahian ki ja sakati.


chitr:Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. draupadi ki ukti se tulana kijieah matryata chaiv bhootanamamaratvan divaukasamh. tvayi sarv mahabaho lokaryan pratishthitamh॥

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah