भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 118

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

chitr:Prev.png
adhyay-3
karmayog ya kary ki paddhati

  
atma karta nahian hai
27.prakriteah kriyamanani gunaiah karmani sarvashah .
ahankaravimoodhatma kartahamiti manyate ॥

vastutah jabaki sab prakar ke kary prakriti ke ganoan dvara kiye ja rahe haian, manushy jisaki atma ahankar ki bhavana se moodh ban gee hai, yah samajhata hai ki ’karta maian hoo’. prakriteah :saankhy mean varnit pradhan. [1]yah maya ki shakti [2] hai ya sarvochch bhagavanh ki shakti hai.[3] bhrant atm prakriti ke karyaan ka apane oopar arop kar leta hai. [4] hamare chetan astitv ke vibhinn star haian aur jo atm aanhakar ban jata hai, vah karmaan ke kartritv ka arop apane oopar kar leta hai aur vah yah bhool jata hai ki karyoan ka nirdharan to prakriti karati hai. gita ke matanusar, jab aanhakarapoorn atm poori tarah prakriti ke vash mean rahata hai, tab vah svatantr roop se kary nahian karata. sharir, pran aur man ka sambandh parivesh ke pahaloo se hai.

28.tattvavittu mahabaho gunakarmavibhagayoah .
guna guneshu vartant iti matva n sajjate॥

parantu jo vyakti (atma ke) in do bhedoan ke, prakriti ke gunoan aur karyoan se unaki bhinnata ke, sachche svaroop ko janata hai aur is bat ko samajhata hai ki keval gun hi gunoan par kriya kar rahe haian, he mahabahu (arjun), vah un karmaan mean asakt nahian hota. prakriti aur usake gun manaviy svatantrata ki simaoan,jaise anuvanshikata ki shakti aur parivesh ka dabav ityadi, ke pratinidh haian. anubhootimoolak atm karmoan ki upaj hai, thik vaise hi jaise ki brahmand ki sari prakriya karanoan ki kriya ka parinam hai.

29.prakritergunasanmoodhaah sajjante gunakarmasu .
tanakritsnavido mandankritsnavinn vichalayeth॥

jo log prakriti ke gunoan ke karan bhranti mean p d jate haian, ve hi un gunoan dvara utpann hue karmaan mean asakt hote haian. par jo vyakti sampoorn bat ko janata hai, use un ajnaniyoan ke man ko vichalit nahian karana chahie, jo ki keval ek aansh ko janate haian. ham un logoan ko vichalit nahian karana chahie, jo prakriti ki preranaoan ke vashivarti hokar kary karate haian. unhean prakriti ke vashibhoot aanhakar ke sath atma ki mithya ekatv ki bhavana se shanaiah-shanaiah mukti dilaee jani chahie. vastavik atma divy, nity, svatantr aur atmachetan hai. mithya atm vah ahankar hai, jo prakriti ka ek aisa aansh hai, jisamean prakriti ke kary pratibimbit hote haian. yahaan saankhy ke vishleshan ke adhar par sachche atm ko nishkriy bataya gaya hai, jabaki prakriti sakriy hai. aur jab purush apane -apako prakriti ki gatividhi ke sath ekaroop man leta hai, tab sakriy vyaktitv ki bhavana utpann ho jati hai. gita saankhy ke is drishtikon ka samarthan nahian karati ki poorn nishkriyata dvara purush prakriti se door hat sakata hai. jnan ka arth akarm bhagavadgita nahian hai, apitu isaka arth is prakar ka karm hai, jo aise dhag se kiya gaya ho,jo mukti ki prapti mean badha n dale. yadi ham is bat ko samajh lean ki atma ya sachcha atm anasakt, shant aur nishpaksh sakshi-bhar hai, tab chahe ham apoornata aur kasht ke viruddh bhayankar yuddh mean bhag lete rahe aur sansar ki ekata ke lie kary karate rahean, tab bhi koee karm hamean nahian dal sakata.


chitr:Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. prakritiah pradhanan sattvarajastamasaan gunanaan samyavastha.- shankarachary.
  2. pradhanashabden mayashaktiruchyate. - anandagiri.
  3. prakateah parameshvarya sattvarajastamogunatmikayaah devatmashaktian svagunairnigoodhamiti shruti-prasiddhayaah shaktergunaiah karyakaranasanghatatmakaiah .- nilakanth. prakritirmaya sattvarajastamogunamayi mithyajnanatmika parameshvari shaktiah.- madhusoodan.
  4. anatmanyatmabhimani. - madhusoodan.

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah