shrimadbhagavadgita tattvavivechani hindi-tika -jayadayal goyandaka
chaturth adhyay
shreyandravyamayadyajnajjnanayajn: parantap .
uttar- jis yajn mean dravy ki arthath saansarik vastu ki pradhanata ho, use dravyamay yajn kahate haian. atah agni mean ghrit, chini, dahi, doodh, til, jau, chaval, meva, chandan, kapoor, dhoop aur sugandhayukt aushadhiyaan adi havi ka vidhipoorvak havan karana, dan dena; paropakar ke liye kuaan, bavali, talab, dharmashala adi banavana, balivaishvadev karana adi jitane saansarik padarthoan se sambandh rakhane vale shastr vihit shubh karm haian- ve sab dravyamay yajn ke antargat haian. uparyukt sadhanoan mean isaka varnan daiv-yajn, vishay-havanaroop yajn aur dravyayajn ke nam se hua hai. inase bhinn jo vivek, vichar aur adhyatmik jnan se sambandh rakhane vale sadhan haian, ve sab jnanayajn ke antargat haian. yahaan dravyamay yajn se jnanayajn ko shreshth batalakar bhagavanh ne yah bhav dikhalaya hai ki yadi koee sadhak apane adhikar ke anusar shastr vihit agnihotr, brahman-bhojan, dan adi shubh karmoan ka anushthan n karake keval atmasanyam, shastradhyayan, tattvavichar aur yogasadhan adi vivek-vijnanasambandhi shubh karmoan mean se kisi ek ka bhi anushthan karata hai to yah nahian samajhana chahiye ki vah shubhakarmoan ka tyagi hai, balki yahi samajhana chahiye ki vah unaki apeksha bhi shreshth kary kar raha hai; kyoanki dravyayajn bhi mamata, asakti aur phalechchha ka tyagakar jnanapoorvak kiye jane par hi mukti ka hetu hota hai, nahian to ulta bandhan ka hetu ban jata hai aur uparyukt sadhanoan mean lage hue manushy to svaroop se bhi vishayoan ka tyag karate haian. unake karyoan mean hiansadi dosh svaroop se bhi nahian hai- isase bhi ve uttam haian. yatharth jnan (tattvajnan)- ki prapti mean bhav ki pradhanata hai, saansarik vastuoan ke vistar ki nahian. isiliye yahaan dravyamay yajn ki apeksha jnanayajn ko shreshth batalaya hai. |
tika tippani aur sandarbh
sanbandhit lekh
kram sankhya | vishay | prishth sankhya |
varnamala kramanusar lekh khoj