रुक्मिणी

Disamb2.jpg rukmini ek bahuvikalpi shabd hai any arthoan ke lie dekhean:- rukmini (bahuvikalpi)

dvaraka mean rahate hue bhagavan shrikrishn aur balaram ka nam charoan or phail gaya. b de-b de nripati aur sattadhikari bhi unake samane mastak jhukane lage. unake gunoan ka gan karane lage. balaram ke bal-vaibhav aur unaki khyati par mugdh hokar raivat namak raja ne apani putri revati ka vivah unake sath kar diya. balaram avastha mean shrikrishn se b de the. atah niyamanusar sarvapratham unhian ka vivah hua.

krishn prem

un dinoan vidarbh desh mean bhishmak namak ek param tejasvi aur sadguni nripati rajy karate the. kundinapur unaki rajadhani thi. unake paanch putr aur ek putri thi. usake sharir mean lakshmi ke sharir ke saman hi lakshan the. atah log use 'lakshmisvaroopa' kaha karate the. rukmini jab vivah yogy ho gee to bhishmak ko usake vivah ki chianta huee. rukmini ke pas jo log ate-jate the, ve shrikrishn ki prashansa kiya karate the. ve rukmini se kaha karate the, shrikrishn alaukik purush haian. is samay sanpoorn vishv mean unake sadrish any koee purush nahian hai. bhagavan shrikrishn ke gunoan aur unaki suandarata par mugdh hokar rukmini ne man hi man nishchay kiya ki vah shrikrishn ko chho dakar kisi ko bhi pati roop mean varan nahian karegi.

rukmi ka dvesh

udhar bhagavan shrikrishn ko bhi is bat ka pata ho chuka tha ki vidarbh naresh bhishmak ki putri rukmini param roopavati to hai hi, param sulakshana bhi hai. bhishmak ka b da putr rukmi bhagavan shrikrishn se shatruta rakhata tha. vah bahan rukmini ka vivah shishupal se karana chahata tha, kyoanki shishupal bhi shrikrishn se dvesh rakhata tha. bhishmak ne apane b de putr ki ichchhanusar rukmini ka vivah shishupal ke sath hi karane ka nishchay kiya. usane shishupal ke pas sandesh bhejakar vivah ki tithi bhi nishchit kar di.

krishn ko sandesh

rukmini ko jab is bat ka pata laga ki usaka vivah shishupal ke sath nishchit hua hai to vah b di du:khi huee. usane apana nishchay prakat karane ke lie ek brahman ko dvaraka krishn ke pas bheja. rukmini ne shrikrishn ke pas jo sandesh bheja tha, vah is prakar tha-

"he nand-nandan! apako hi pati roop mean varan kiya hai. mai apako chho dakar kisi any purush ke sath vivah nahian kar sakati. mere pita meri ichchha ke viruddh mera vivah shishupal ke sath karana chahate haian. vivah ki tithi bhi nishchit ho gee. mere kul ki riti hai ki vivah ke poorv hone vali vadhu ko nagar ke bahar girija ka darshan karane ke lie jana p data hai. maian bhi vivah ke vastroan mean saj-dhaj kar darshan karane ke lie girija ke mandir mean jaooangi. maian chahati hooan, ap girija mandir mean pahuanchakar mujhe patni roop mean svikar karean. yadi ap nahian pahuancheange to maian ap apane pranoan ka parityag kar dooangi."

rukmini ka sandesh pakar bhagavan shrikrishn rath par savar hokar shighr hi kundinapur ki or chal die. unhoanne rukmini ke doot brahman ko bhi rath par bitha liya tha. shrikrishn ke chale jane par poori ghatana balaram ke kanoan mean p di. ve yah sochakar chiantit ho uthe ki shrikrishn akele hi kundinapur ge haian. atah ve bhi yadavoan ki sena ke sath kundinapar ke lie chal p de.

shishupal ka barat lekar ana

udhar, bhishmak ne pahale hi shishupal ke pas sandesh bhej diya tha. phalatah shishupal nishchit tithi par bahut b di barat lekar kundinapur ja pahuancha. barat kya thi, poori sena thi. shishupal ki us barat mean jarasandh, paundrak, shalv aur vakranetr adi raja bhi apani-apani sena ke sath the. sabhi raja krishn se shatruta rakhate the. vivah ka din tha. sara nagar bandanavaroan aur toranoan se sajjit tha. mangal vady baj rahe the. mangal git bhi gae ja rahe the. poore nagar mean b di chahal-pahal thi. nagar-nagaravasiyoan ko jab is bat ka pata chala ki shrikrishn aur balaram bhi nagar mean ae hue haian, to ve b de prasann hue. ve man-hi man sochane lage, kitana achchha hota yadi rukmini ka vivah shrikrishn ke sath hota, kyoanki ve hi usake lie yogy var haian.

shrikrishn dvara rukmini ka haran

krishn dvara haran

sandhya ke pashchat ka samay tha. rukmini vivah ke vastroan mean saj-dhajakar girija ke mandir ki or chal p di. usake sath usaki saheliyaan aur bahut-se aangarakshak bhi the. vah atyadhik udas aur chiantit thi, kyoanki jis brahman ko usane shrikrishn ke pas bheja tha, vah abhi lautakar usake pas nahian pahuancha tha. rukmini ne girija ki pooja karate hue unase prarthana ki- "he maan. tum sare jagat ki maan ho! meri abhilasha poorn karo. maian shrikrishn ko chho dakar kisi any purush ke sath vivah nahian karana chahati." rukmini jab mandir se bahar nikali to use vah brahman dikhaee p da. yadyapi brahman ne rukmini se kuchh kaha nahian, kiantu brahman ko dekhakar rukmini bahut prasann huee. use yah samajhane mean sanshay nahian raha ki shrikrishn bhagavan ne usake samarpan ko svikar kar liya hai. rukmini apane rath par baithana hi chahati thi ki shrikrishn ne vidyut tarang ki bhaanti pahuanchakar usaka hath pak d liya aur use khianchakar apane rath par bitha liya aur tivr gati se dvaraka ki or chal p de.

kshan bhar mean hi sanpoorn kundinapur mean khabar phail gee ki shrikrishn rukmini ka haran karake use dvarakapuri le ge. shishupal ke kanoan mean jab yah samachar pahuancha to vah kruddh ho utha. usane apane mitr rajaoan aur unaki senaoan ke sath shrikrishn ka pichha kiya, kiantu bich mean hi balaram aur yaduvanshiyoan ne shishupal adi ko rok liya. bhayankar yuddh hua. balaram aur yaduvanshiyoan ne b di virata ke sath l dakar shishupal adi ki sena ko nasht kar diya. phalatah shishupal adi nirash hokar kundinapur se chale ge. rukmi yah sunakar krodh se kaanp utha. usane bahut b di sena lekar shrikrishn ka pichha kiya. usane pratijna ki ki vah ya to shrikrishn ko bandi banakar lautega ya phir kundinapur mean apana muanh nahian dikhaega. rukmi aur shrikrishn ka ghanaghor yuddh hua. shrikrishn ne use yuddh mean harakar apane rath se baandh diya, kiantu balaram ne use chhu da liya. unhoanne shrikrishn se kaha- "rukmi ab apana sanbandhi ho gaya hai. kisi sanbandhi ko is tarah ka dand dena uchit nahian hai." rukmi apani pratijna ke anusar punah lautakar kundinapur nahian gaya. vah ek naya nagar basakar vahian rahane laga. kahate haian ki rukmi ke vanshaj aj bhi us nagar mean rahate haian.

bhagavan shrikrishn ne rukmini ko dvaraka le jakar unake sath vidhivat vivah kiya. pradyumn unhian ke garbh se utpann hue the, jo kamadev ke avatar the. shrikrishn ki pataraniyoan mean rukmini ka mahattvapoorn sthan tha. unake prem aur unaki bhakti par bhagavan shrikrishn mugdh the. unake prem aur unaki kee kathaean milati haian, jo b di prerak haian.

bhagavan shrikrishn aur rukmini ki santanoan ke nam-

maharani rukmini ki santan
putr pradyumn charudeshn sudeshn parakrami charudeh sucharu
charugupt bhadracharu charuchandr vicharu charu
putri charumati

tika tippani aur sandarbh

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah