bhagavat sudha -karapatri maharajdvitiy pushp 1. ‘janmadyasy yatah’- |
tika tippani aur sandarbh
- ↑ ‘kshityadkuradikan sakartrikan karyatvath ghatavath. kshitiah sankartri ka karyatvath. a dkurah (dvayanukamh), taddhatah (sargadyakalin ghato megho va) sakartrikah karyatvath (kshityadkuradik pakshah, kshitiah-sthoola prithvi, adkurah dvayanukamh, adina- taddhato megho va grahyah. atr kshititvam dkuratvan tadaghatatvameghatvadi cheti n pakshatavachchhedakamh, kintu tattrayasadharanan svaroopasambandhatmakan karyatvan pakshatavachchhedakamh tadavachchhinnah pakshah. kshity dkuradikan pragabhavapratiyogatvatmakan karyatvan hetuah. sadhy sakartrikatvamh kartrijanyatvamh. kartritvan ch upadan (samavayikaran) gocharaaparoksh (pratyaksh) jnan-chikirsha (kshity dkuradikan matkritya sadhyatamitiichchha) kriti- (prayatn) mattvaroopamh. ghat iti drishtantah. yatha ghate upadanan (samavayikaranan) kapaladvayamh tadgocharaaparoksh tadvishayakan pratyakshan yath jnanachikirshakrityetattrayan tadvanh kulal ev, sach karta bhavati, tatha kshity dkuradinamupadanakaranan paramanvadayah, tadgocharaaparoksh- jnan-chikirsha kritimanishvar ev bhavitumarhatiti siddhan ityashayah. (kiranavali)
- ↑ yah sadhyasy vyapakah tatha hetoah avyapakah s upadhi. athava sadhyavyapakatve sati pakshaavrittitvamh upadhilakshanamh. (nyayasiddhant muktavali 1/39)
- ↑ yatr-yatr sakartrikatvan tatr-tatr sharirajanyatvamiti. sharirajanyatvasy sadhyavyapakatven karyatvadhikarane bhoodharasagara dkuradau tadabhaven sadhanavy. pakatvachch karyatv hetorastu sopadhikatvamiti.
- ↑ svaroopasiddhistiu pakshe vyapyatvabhitasyabhavah. tatr ch hnadoan dravyan dhoomadityadau pakshe vyapyatvabhimatasy hetorabhave jnate pakshe sadhyavyapyahetumattajnanaroopasy paramarshasy pratibandhah phalamh. (nyayasiddhant muktavali) svaroopasiddhirnam pakshe hetvabhavah. tatha ch hetvabhavavishishtapakshajnanat pakshavisheshyak hetu prakarakaparamarshanupapattya paramarshapratibandhah phalamh. (nyayabodhini)
- ↑ karyanvayitve sati karyakale niyamen vartaman ve sati vyavart kan visheshanamh.
- ↑ ‘kshityaankaradikan, akartrikan sharirajanyatvath’ iti nastikanumane ‘shariraajanyatv mastu akartrikatvan mastri’ iti vyabhicharashankayaan tadrishashankanivartakah kashchittarko n sambhavit, sharirajanyatvakatartrajanyatvayoratyantabhavaroopatven nityayostayorvyaptigrahak kary-karanabhavasyaasambhavath. tatha ch ‘sharirajanyatvamh akartrikatvavyabhichariti’ vyabhicharashankasattve ‘sharirajanyatvasy’ heto nirbalatvath ‘karyatv’ hetoranukool tarkabalen sabalatvath ‘shity dkuradikan sakartrikamityatyanumiternirabavaditi bhavah.’
sanbandhit lekh
kramaank | path ka nam | prishth sankhya |
varnamala kramanusar lekh khoj