भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 181

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

chitr:Prev.png
adhyay-9
bhagavanh apani srishti se b da hai
sabase b da rahasy

   

shribhagavanuvach

1.idan tu te guhyataman pravakshyamyanasooyave .
jnanan vijnanasahitan yajjnatva mokshyaseashubhath॥

shribhagavanh ne kaha: maian tujhako, jo ki eershya se rahit hai, vijnan sahit jnan ka yah gambhir rahatasy batalata hooan, jise janakar too sab buraiyoan se mukt ho jaega. vijnanasahitamh, anubhavayuktamh. - shankarachary. parantu ham jnan ka arth ’prabodh’ aur vijnan ka arth ’vistrrit jnan’ manate haian. inamean se pahala adhividyak saty hai, jabaki pichhala vaijnanik jnan hai. hamare pas saty ko, jo antajrnanatmak aur sath hi sath manaviy man ka bauddhik vistar hai, upalabadh karane ke lie ye vibhinn aur parasparapoorak sadhan vidyaman haian. hamean prabodh aur jnan ko prapt karana chahie, vastavikata mean pravesh karana chahie aur vastuoan ke svabhav ko gaharaee tak samajhana chahie. darshanik log yah siddh kar dete haian ki paramatma ka astitv hai, parantu unaka paramatma ke sambandh mean jnan paroksh hai; muni log yah batate haian ki unhoanne paramatma ki vastavikata ko apani atma ki gaharaiyoan mean anubhav kiya hai aur unaka jnan pratyaksh hai.[1]dekhie 3,41; 6, 8.

2.rajavidya rajaguhyan pavitramidamuttamamh.
pratyakshavagaman dhamry susukhan kartumavyayamh॥

yah sabase b da jnan hai; sabase b da rahasy hai; yah sabase adhik pavitr hai; yah pratyaksh anubhav dvara jana jata hai; yah dharmanukool hai; isaka abhyas karana saral hai aur yah anashvar hai. rajavidya, rajaguhyamh: shabdarth hai jnan ka raja, rahasyoan ka raja, kintu bhavarth hai sabase b da jnan, sabase b da rahasy. pratyakshavagamamh: yah tark ka vishay nahian hai, apitu pratyaksh anubhav dvara siddh hai. yah parichay dvara prapt jnan hai; keval varnan, kahi-sanui bat ya kisi ki bataee gee bat par adharit jnan nahian hai. saty to svayan apane prakash mean chamak raha hai aur is bat ki pratiksha mean he ki yadi rukavat dalane vale avaran hata die jaean, to vah hamare dvara dekh liya jae. manushy ko apane vikasit aur pavitr antarjnan dvara bhagavanh ko apane atm ke roop mean hi dekhana hai.[2] tulana kijie, prabodhaviditamh. ken upanishadh 2, 12.

3.ashraddadhanaah purusha dharmasyasy parantap.
aprapy maan nivartante mrityusansaravartmani॥

he shatruoan ko satane vale (arjun), jo log is marg mean shraddha nahian rakhate, ve mujhe prapt n karake phir marty jivan (sansar) ke marg mean laut ate haian. yah sarvochch jnan avataradhari bhagavanh krishn ki brahm ke sath, jo sabaka mool hai, ekaroopata ka jnan hai. hamean antim prabodhan tab prapt hoga, jabaki ham avatar ki upasana is jnan ke sath kareange. brahm ka sidha dhyan kar pana kahian adhik kathin hai. kyeaanki arjun shraddhavanh manushy hai, isalie use yah rahasy bataya gaya hai. shraddhahin logoan ko, jo ise svishakar nahian karate, mukti prapt nahian heati, apitu ve phir janm ke bandhan mean a jate haian. jis shraddha ki maang ki gee hai, vah uddhar karane vale jnan ki vastavikata mean aur manushy ki us jnan ko prapt kar sakane ki kshamata mean shraddha hai. brahm ki svatantrata ki or vikasit hone ke lie pahala kadam hamare andar vidyaman us parameshvar mean shraddha ka hona hai, jo hamare astitv aur karmoan ko sanbhale hue haian jab ham us antarik brahm ke prati atmasamarpan kar dete haian, tab yogabhyas saral ho jata hai.

avataradhari bhagavanh param vastavikata ka hi roop hai.


chitr:Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. asti brahmeti chedh parokshan jnanamev tath. ahan (vaasmi) brahmeti chedh ved aparokshan taduchyate.
  2. n shastrairnapi guruna drishyate parameshvarah. drishyate svatmanaivatma svaya sattvasthaya dhiya. - yogavashishth, 6, 118, 4

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah