shrimadbhagavadgita tattvavivechani hindi-tika -jayadayal goyandaka
chaturth adhyay
karmano hyapi boddhavyan boddhavyan ch vikarman: .
uttar- isase bhagavanh ne yah bhav dikhalaya hai ki sadharanatah manushy yahi janate haian ki shastr vihit kartavy-karmoan ka nam karm hai; kiantu itana jan lene matr se karm ka svaroop nahian jana ja sakata, kyoanki usake acharan mean bhav ka bhed hone se usake svaroop mean bhed ho jata hai. atah kis bhav se, kis prakar ki huee kaun-si kriya ka nam karm hai? evan kis sthiti mean kis manushy ko kaun-sa shastr vihit karm ki prakar karana chahiye- is bat ko shastr ke jnata tattvajn mahapurush hi thik-thik janate haian. atev apane adhikar ke anusar varnashramochit kartavy-karmoan ko acharan mean lane ke liye tattvaveta mahapurushoan dvara un karmoan ko samajhana chahiye aur unaki prerana aur ajna ke anusar unaka acharan karana chahiye. prashn- akarm ka svaroop bhi janana chahiye, isase kathan ka kya abhipray ka kya abhipray hai? uttar- isase bhagavanh ne yah bhav dikhalaya hai ki sadharanatah manushy vahi samajhate haian ki man, vani aur sharir dvara ki jane vali kriyaoan ka svaroop se tyag kar dena hi akarm yani karmoan se rahit hona hai; kiantu itana samajh lene matr se akarm ka vastavik svaroop nahian jana ja sakata; kyoanki bhav ke bhed se is prakar ka akarm bhi karm ya vikarm ke roop mean badal jata hai aur jisako log karm samajhate haian vah bhi akarm ya vikarm ho jata hai. atah kis bhav se kis prakar ki huee kaun-si kriya ya usake tyag ka nam akarm hai evan kis sthiti mean kis manushy ko kis prakar usaka acharan karana chahiye, is bat ko tattvajnani mahapurush hi thik-thik jan sakate haian. atev karm bandhan se mukt hone ki ichchha vale manushyoan ko un mahapurushoan se is akarm ka svaroop bhi bhali-bhaanti samajhakar unake kathananusar sadhan karana chahiye. |
tika tippani aur sandarbh
sanbandhit lekh
kram sankhya | vishay | prishth sankhya |
varnamala kramanusar lekh khoj