रासपंचाध्यायी -अखण्डानन्द सरस्वती पृ. 276

rasapanchadhyayi -svami akhandanand sarasvati

pravachan 26

shrikrishn mean rati hi buddhimani hai

kurvanti hi tvayi ratian.....chiradaravindanetr

kurvanti hi tvayi ratian kushalaah sv atmanh nityapriye patisutadibhirartidaiah kimh.
tatrah prasid parameshvar ma sm chhindya ashaan bhritaan tvayi chiradaravindanetr ..[1]

gopiyaan kahati haian shrikrishn se ki tumhare dharm ke niroopan mean koee truti nahian. ek stri ka dharm hai pati, putr, suhridh ki seva, unako santusht rakhana, par usase bhi b da dharm hai, parameshvar se prem. ek dharm hai, ek paramadharm hai. tap se bachane ke lie, pap se bachane ke lie, samajik uchchhriankhalata se bachane ke lie, vasana prerit indriyoan ke bhog se bachane ke lie, dharm ki avashyakata hai. nahian to ye vasanayean iandriyoan ke madhyam se le jakar gaddhe mean gira dean. papakarm akar narak mean le jay. sab kuchh man ke anusar nahian kiya ja sakata. man jis chij ko kahe ki yah kha lo to kya kha loge? man kahean ki yah kar dalo to kya kar daloge? man kahega ki isase bol do to kya bol doge? ek niyantran ki avashyakata sabake jivan mean hoti hai.

ek aisi jagah hai, sabake jivan mean, jahaan apane sangrah ko, apane bhog ko, apane karm ko, apane bhavoan ko rokana p data hai, agar kisi ke jivan mean aisi jagah nahian hai to vah pashu se bhi gaya-bita hai. isi ko dharm kahate haian. jivan mean dharm ka hona avashyak hai. ab paramadharm yah hai ki jo ap jahaan baithe haian vahaan se ap ko uthakar jahaan pahuanchana chahate haian vahaan pahuancha deta hai. doshoan se bachane vala hai dharm aur apako apane ishtadev tak pahuancha dene vala hai paramadharm hai. jaise apake ghar ki divar girane vali ho to usaki marammat karana, yah doosara kary hai, aur isako badhiya rang-rogan se yah doosara kary hai. dosh ka apanayan doosari chij hai, aur apane eeshtadev ko mila dena yah doosari chij hai. agar gopiyaan apane ghar ka kam karati haian, pati, putr adi ki seva karati haian to unhean narak nahian hota, pap nahian lagata; par pap na lagana, narak n jana doosari bat hai aur eeshvar ko prapt karana doosari bat hai. to yah jo gopiyoan ke hriday mean bhakti hai, priti hai, vah eeshvar ko prapt karane vali hai.

tika tippani aur sandarbh

  1. shrimadbhagavat, 10.29, 33

sanbandhit lekh

rasapanchadhyayi -akhandanand sarasvati
pravachan sankhya vishay ka nam prishth sankhya
1. upakram 1
2. ras ki bhoomika evan ras ka sankalp 12
3. ras ke hetu, svaroop aur kal 28
4. ras ke sankalp mean gopi-prem ki hetuta 40
5. ras ki divyata ka dhyan 51
6. yogamaya ka ashray lene ka arth 63
7. yogamayamupashrit:-bhagavan ki prem-paravashata 75
8. kripayog ka ashray aur chandroday 85
9. ras-ratri mean poorn chandr ka darshan 96
10. ras mean chandrama ka yogadan 106
11. bhagavan ne vanshi bajayi 116
12. gopiyoan ne vanshi-dhvani suni 127
13. shrikrishn ke prati gopiyoan ka abhisar 141
14. jo jaisih taisih uth dhayian-1 152
15. jo jaisih taisehi uth dhayian-2 163
16. jo jaisehi taisehi uthi dhayian-3 175
17. jar-buddhi se bhi bhagavatprapti sambhav hai 187
18. vikarayukt prem se bhi bhagavatprapti sambhav hai 198
19. gopi dau dakar gayian krishn ke pas aur krishn ne kaha ki laut-jao 209
20. shrikrishn ka amiy-garal-varshan 214
21. gopi ke prem ki pariksha-dharm ka pralobhan 225
22. ‘laut-jao’ sunakar gopiyoan ki dasha ka varnan 238
23-24. prem mean sookhi ja rahian gopiyaan akhir bolian 248
(pranay-git prarambh)
25. gopiyoan ka samarpan-paksh 261
26. shrikrishn mean rati hi buddhimani hai 276
27. gopiyoan ki n laut pa sakane ki bebasi aur mar jane ke parinam ka udghatan 286
28. gopiyoan ka shrikrishn ko poorv raman ki yad dilana 297
29-31. gopiyoan mean dasy ka uday 307
32. gopiyoan mean dasy ka hetu-1 338
33. gopiyoan mean dasy ka hetu-2 353
34. gopiyoan mean dasy ka hetu-3 366
35-36. gopiyoan ki chahat 376
(pranay-git samapt)
37-39. pratham rasakri da ka upakram 393
40. ras mean shrikrishn ki shobha 429
41. ras-sthali ki shobha 441
42. rasalila ka antarang-1 453
43. rasalila ka antarang-2 467
44. rasalila ka antarang-3 480
45. rasalila ka antarang-4 494
46. aantim prishth 500

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah