रासपंचाध्यायी -अखण्डानन्द सरस्वती पृ. 152

rasapanchadhyayi -svami akhandanand sarasvati

pravachan 14

jo jaisih taisih uth dhayian-1

duhantyobhiyayuah kashchid.....krishnantikan yayuah

duhantyoabhiyayah kashchidh dohan hitva samutsukaah .
payoadhishrity sanyavan anudvasyapara yayuah ..
pariveshayantyastadhitva, payayantyah shishoonpayah .
shushrooshantyah patin kashchidashrantyopasy bhojanamh ..
limpantyah pramrijantyoanya anjantyah kashch lochane .
vyatyastavastrabharana kashchidh krishnantikan yayuah ..[1]

gopiyoan ne baansuri suni aur sunakar jaisi thian vaisi hi chal p dian. sharad rritu purnima ki ratri, chaandani chhitaki huee, sara van chaandani ke rang mean sarabor, shital-mand-sugandh vayu chal rahi; ek ooanche tile mean kh de hokar tribhangalalitabhav se paanv par paanv rakhakar pitambaradhari, vanamaladhari, muralimanohar, vishalabhal, gorochan ka tilak, bhauhoan mean anugrah, hathoan mean prem, hothoan mean muskan thi, tho di aankhean tedhi, shir tho da lataka hua, aise saanvare-salone vrajarajakumar ne baansuri bajayi. jaise shabd ke dvara lok mean amantrit kiya jata hai ki ‘kadamb tare a jiyo katile kajalavari’ aise hi baansuri ki dhvani rasadan ke lie prem ka amantran hai. is prem-nimantran ko prapt karane ke bad ek samasya kh di hoti hai. vah gopiyoan ke samane to kh di nahian huee, lekin laukik purushoan ke man mean aisi samasya kh di ho sakati hai ki akhir karm kab tak karana chahie?

karmakandi log kahate haian- ‘yavajjivan agnihotran juhyath.’
jab tak jiye tab tak ag mean hom kare. vaiyakaranoan mean patanjali bolate haian-

yavajjivan adhyeyan vyakaranamh- arthat jab tak jiyo vyakaran padho. jo jisamean atak jata hai, jo jisamean phans jata hai, jo jisamean lag jata hai, usase chhootana nahian chahata. kap de ka vyapari kahata hai- jiandagi bhar kap da becheange; mallah kahata hai ki jindagi bhar nav chalaveange; jo log aphisoan mean kam karate haian, ve ritayar hone ke samay kahate haian ki do-tin varsh aur rah jate to achchha hota. kam akhir kab tak karana chahie? karm ki akhir koee sima to hai nahian, jindagi-bhar majadoori, jindagi bhar begar.

tika tippani aur sandarbh

  1. bhag. 10.29.5-7

sanbandhit lekh

rasapanchadhyayi -akhandanand sarasvati
pravachan sankhya vishay ka nam prishth sankhya
1. upakram 1
2. ras ki bhoomika evan ras ka sankalp 12
3. ras ke hetu, svaroop aur kal 28
4. ras ke sankalp mean gopi-prem ki hetuta 40
5. ras ki divyata ka dhyan 51
6. yogamaya ka ashray lene ka arth 63
7. yogamayamupashrit:-bhagavan ki prem-paravashata 75
8. kripayog ka ashray aur chandroday 85
9. ras-ratri mean poorn chandr ka darshan 96
10. ras mean chandrama ka yogadan 106
11. bhagavan ne vanshi bajayi 116
12. gopiyoan ne vanshi-dhvani suni 127
13. shrikrishn ke prati gopiyoan ka abhisar 141
14. jo jaisih taisih uth dhayian-1 152
15. jo jaisih taisehi uth dhayian-2 163
16. jo jaisehi taisehi uthi dhayian-3 175
17. jar-buddhi se bhi bhagavatprapti sambhav hai 187
18. vikarayukt prem se bhi bhagavatprapti sambhav hai 198
19. gopi dau dakar gayian krishn ke pas aur krishn ne kaha ki laut-jao 209
20. shrikrishn ka amiy-garal-varshan 214
21. gopi ke prem ki pariksha-dharm ka pralobhan 225
22. ‘laut-jao’ sunakar gopiyoan ki dasha ka varnan 238
23-24. prem mean sookhi ja rahian gopiyaan akhir bolian 248
(pranay-git prarambh)
25. gopiyoan ka samarpan-paksh 261
26. shrikrishn mean rati hi buddhimani hai 276
27. gopiyoan ki n laut pa sakane ki bebasi aur mar jane ke parinam ka udghatan 286
28. gopiyoan ka shrikrishn ko poorv raman ki yad dilana 297
29-31. gopiyoan mean dasy ka uday 307
32. gopiyoan mean dasy ka hetu-1 338
33. gopiyoan mean dasy ka hetu-2 353
34. gopiyoan mean dasy ka hetu-3 366
35-36. gopiyoan ki chahat 376
(pranay-git samapt)
37-39. pratham rasakri da ka upakram 393
40. ras mean shrikrishn ki shobha 429
41. ras-sthali ki shobha 441
42. rasalila ka antarang-1 453
43. rasalila ka antarang-2 467
44. rasalila ka antarang-3 480
45. rasalila ka antarang-4 494
46. aantim prishth 500

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah