भीष्म पितामह -अखण्डानन्द सरस्वती पृ. 25

shri bhishm pitamah -svami akhandanand sarasvati

Prev.png

kaurav-pandavoan ka janm tatha vidyadhyan

bhishm ke samane ek aur kathin samasya ayi. jis mata ke liye unhoanne pratijna ki thi, jisaki ajna se apane liye avashyakata n hone par bhi kashiraj ki kanyaoan ka haran kiya tha. jinaki ichchha poorn karane mean unhean kisi prakar ki hichakichahat nahian hoti thi, vahi mata satyavati unake pas ayian aur unhoanne kaha-'beta' tum putr utpann karo.' satyavati ne bhishm ko samajhate hue kaha-'beta' tum dharmajn ho, apane vansh aur dharm ki raksha tumhare liye avashyak hai. bahut dinoan se jis sianhasan par b de-b de vir samrath baithate aye haian kya vah ab soona ho jayega? brahma se lekar aj tak jis vansh ka dipak jalata raha, kya ab vah bujh jayega? tum aangira aur shukrachary ke saman vipatti ke samay par dharm par vichar kar sakate ho. maian tumhari gambhirata se parichit hooan. ab aisa karo ki dharm aur vansh ka lop n ho.' mata ki ajna sunakar bhi bhishm ke man mean tanik bhi duvidha nahian huee. unhoanne kaha-'mata' tumhara kahana aksharash: uchit hai, parantu maian apani pratijna se bandh chuka hooan. mata! tumhare kanyadan ke samay tumhare hi liye maianne jo pratijna ki hai, use maian kadapi chho d nahian sakata.'

bhishm ne age kaha- 'maian triloki ka rajy chho d sakata hooan, devataoan ka rajy chho d sakata hooan aur isase bhi adhik kuchh ho usaka parityag kar sakata hooan: parantu maian kisi prakar saty ka parityag nahian kar sakata. prithvi gandh ko chho d de, vayu sparsh ko chho d de, soory jyoti ko chho d de, dhoomaketu ushnata ko chho d de, akash shabd ko chho d de aur chandrama shitalata chho d de, indr apana parakram chho d dean, dharmaraj apane dharm ko chho d dean; parantu maian kadapi saty chho dane ka aur apani ki huee pratijna to dane ka sankalp bhi nahian kar sakata.[1]

apane dharmajn aur satyavadi putr ke ye vachan sunakar satyavati ne kaha-'beta! maian tumhari satyanishtha janati hooan, tum chaho to apane tapobal se aur prabhav se tinoan lok aur unake antargat padarthoan ki srishti kar sakate ho.

Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. parityajeyan trailokyan rajyan deveshu va pun:. yadvapyadhikametabhyaan n tu satyan kathanchan॥ tyajechch prithivi gandhamapashch rasamatman:. jyotistatha tyajedroopan vayu: sparshagunan tyajeth॥ prathaan samutasrijedarko dhoomaketustathoshmatamh. tyajechchhabdan tathakashan som: shitaanshutaan tyajeth. vikraman vritraha jahyachch dharmarath. n tvahan satyamutstrashtuan vyavasyeyan kathanchan॥

sanbandhit lekh

bhishm pitamah -akhandanand sarasvati
kram sankhya vishay prishth sankhya
1. vansh parichay aur janm 1
2. pita ke liye mahanh tyag 6
3. chitraangad aur vichitraviry ka janm, rajy bhog, mrityu aur satyavati ka shok 13
4. kaurav-pandavoan ka janm tatha vidyadhyan 24
5. pandavoan ke utkarsh se duryodhan ko jalan, pandavoan ke sath durvyavahar aur bhishm ka upadesh 30
6. yudhishthir ka rajasooy-yajn, shrikrishn ki agrapooja, bhishm ke dvara shrikrishn ke svarup tatha mahattav ka varnan, shishupal-vadh 34
7. virat nagar mean kauravoan ki har, bhishm ka upadesh, shrikrishn ka doot banakar jana, phir bhishm ka upadesh, yuddh ki taiyari 42
8. mahabharat-yuddh ke niyam, bhishm ki pratijna rakhane ke liye bhagavanh ne apani pratijna to d di 51
9. bhishm ke dvara shrikrishn ka mahatmy kathan, bhishm ki pratijna-raksha ke liye pun: bhagavanh ka pratijna bhang, bhishm ka ran mean patan 63
10. shrikrishn ke dvara bhishm ka dhyan,bhishm pitamah se upadesh ke liye anurodh 81
11. pitamah ka upadesh 87
12. bhishm ke dvara bhagavanh shrikrishn ki antim stuti aur deh-tyag 100
13. mahabharat ka divy upadesh 105
aantim prishth 108

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah