भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 78

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

chitr:Prev.png
adhyay -1
arjun ki duvidha aur vishad

manushy aur paramatma ko madhyasth ke roop mean kisi tisare paksh ki avashyakata usase adhik nahian hai, jitane ki ham svayan haian aur use pane ke lie hamare pas keval premoddipt hriday, ek vishuddh sankalp hona hi kaphi hai. arjun apane paramatma ke sammukh anavrit aur kisi bhi madhyasth ke bina akela kh da hota hai. paramatma aur manushy ke madhy ek avirat sambandh rahata hai aur unaka sanvad tab tak chalata rahata hai, jab tak ki uddeshy ki poorn samasvarata sthapit nahian ho jati.
yah daiviy mool tattv hamase door nahian hai, apatiu bilakul nikat hai. paramatma koee doorasth darshak ya samasya ko doorasth nirnayak nahian, apitu ek mitr, sakha hai, jo sada, viharashayyasanabhojaneshu, hamare sath rahata hai (11,42) rrigved mean do pakshiyoan ka ullekh kiya gaya hai, jinake pankh sundar haian, jo svabhavatah mitr haian aur jo ek hi vriksh par sath-sath rahate haian.[1]vishadah udasi. adhyay ka ant nirasha aur duahkh mean hota hai aur ise bhi ’yog’ kaha gaya hai, kyoan ki atma ka yah andhakar bhi adhyatmik jivan ki or pragati ke lie ek avashyak sopan hai. hamamean se adhikaansh log param prashnoan ka samana kie bina hi sara jivan bita dete hai.
kabhi virale sankat ke kshan mean hi, jab hamari mahattvakaankshaean dher huee hamare pairoan ke pas p di hoti haian, jab hamean pashchattap tatha vyatha ke sath anubhav hota hai ki hamane apane jivan ki kya durdasha kar dali hai, ham chilla uthate haiah ’’ham yahaan kis lie haian?’’ ’’is sabaka kya arth hai? aur hamean yahaan se kahaan jana hai?’’ ’’mere paramatma, mere paramatma, toone moojhe kyoan tyag diya hai?’’ draupadi chilla uthati hai: ’’n pati mere haian, n putr, n sambandhi, n bhaee, n pita mere haian aur he krishn, tum bhi mere nahian ho.’’[2]
arjun ek mahanh atmik tanav mean se gujar raha hai. jab vah apane-ap ko samajik dayitvoan se prithakh kar leta hai aur poochhata hai ki use samaj dvara usase pratyashit karttavyoan ko kyoan poora karana chahie, to vah apane samajikikrit atm ko pichhe kar deta hai aur apane-ap ko vyashti, ekaki aur sabase prithakh roop mean poori tarah anubhav karata hai. vah sansar ke sammukh bhayavani avastha mean patak die ge ek ajanabi vyakti ke saman kh da hota hai. yah nee svatantrata, chinta, ekakipan, sandeh aur asuraksha ki gambhir anubhooti utpann kar deti hai. yadi use saphalatapoorvak kam karana ho, to use in anubhootiyoan par vijay pani hi hogi.

chitr:Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. sath hi tulana kijieah ’’he sarvajn paramatma, too sada hamare nikat vidyaman hai; andar ya bahar jo bhi koee pap ho, use too dekh leta hai.’’ sarvajn tvan sada nityan sannidhau bartase ch nah. antarbahishch yatkichchitpapan tatpashyasi svayamh॥
  2. naiv me patayah santi, n putra n ch bandhavaah. n bhrataro, n ch pita, naiv tvan madhusoodan ॥

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah