भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 213

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

Prev.png
adhyay-12
vyaktik bhagavanh ki pooja parabrahm ki upasana ki apeksha adhik achchhi hai
bhakti aur dhyan

   

sachcha bhakt

13.adveshta sarvabhootanaan maitrah karun ev ch.
nirmamo nirankarah samuduahkhasukhah kshami॥

jo vyakti kisi prani se dvesh nahian karata, jo sabaka mitr hai aur sabake prati sahanubhootipoorn hai, jo ahankar aur mamata ki bhavana se rahit hai, jo sukh aur duahkh mean saman rahata hai aur jo dhairyavanh hai;

14.santushtah satatan yogi yatatma dridhanishchayah.
mayyarpitamanobuddhiryomaddhaktah s me priyah॥

jo yogi hai, sada santusht rahata hai, apane-ap ko vash mean rakhata hai, jo dridh-nishchayi hai, jisane apane man aur buddhi ko mujhe arpit kar diya hai; mera vah bhakt mujhe priy hai.in shloankoan mean gita mean sachche bhakt ke gunoan, atma ki svatantrata, sabake prati mitrabhav, dhairy aur prashantata ka ullekh kiya gaya hai.

15.yasmannodvijate loko lokannodvijate ch yah.
harshamarshabhayodvegairmukto yah s ch me priyah ॥

jisase sansar nahian ghabarata aur jo sansar se nahian ghabarata aur jo anand aur krodh se, bhay aur udveg se rahit hai, vah bhi mujhe priy hai. vah kisi ke lie kasht ka karan nahian banata; aur n koee use kasht ka anubhav kara sakata hai.

16.anapekshah shuchirdaksh udasino gatavyathah.
sarvarambhaparityagi yo maddhaktah s me priyah॥

jo kisi se koee asha nahian rakhata; jo shuddh hai़; karm mean kushal hai; jo udasin (nirapeksh) hai aur jise koee kasht nahian; jisane (karm ke sambandh mean) sab grahakoan ko tyag diya hai, vah mera bhakt mujhe priy hai.vah apane sab karmoan ke phaloan ka tyag kar deta hai. usake kam kushalatapoorn, daksh, shuddh aur vasanarahit hote haian. vah apane -ap ko kalpana ya svapnoan mean nahian kho baithata, apitu sansar mean apane marg ko janata hai.

17.yo n hrishyati n dveshti n shochati n kadkshati.
shubhashubhaparityagi bhaktimanyah s me priyah॥

jo vyakti n prasann hota hai, n dvesh karata hai, n duahkh manata hai, n ichchha karata hai aur jisane bhale aur bure donoan ka parityag kar diya hai aur jo is prakar meri bhakti karata hai, vah mujhe priy hai.

18.samah shatrau ch mitre ch tatha manapamanayoah.
shitoshnasukhaduahkheshu samah sangavivarjitah॥

jo shatru aur mitr donoan ke sath ek-sath bartav karata hai; jo man aur apaman ko saman drishti se dekhata hai; jo sardi-garmi aur sukh-duahkh mean ek jaisa rahata hai aur jo asakti se rahit hai; samah shatrau ch mitre ch. eesa ke tulana kijie: ’’vah apane soory ko bure aur bhale donoan par udit karata hai aur varsha ko nyayi aur anyayi donoan par barasata hai.’’[1]

19.tulyanindastutirmani santushto yen kenapachith.
aniketah sthiramatirbhaktimanh me priyo narah॥

jo ninda aur prashansa ko ek saman samajhata hai; jo maun rahata hai (vani ko apane vash mean rakhata hai) aur jo kuchh mil jae, usi se santusht rahata hai; jisaka koee niyat nivas-sthan nahian hai; jisaki buddhi sthir hai aur jo mujhamean bhakti rakhata hai, vah mujhe priy hai.aniketah: jisaka sthir ghar n ho, guhahin. yadyapi vah sab samajik karttavyoan ko poora karata hai, phir bhi vah kisi ek parivar ya ghar se bandhakar nahian rahata. kyoanki ye sab atmaean kisi amuk parivar ya amuk samajik samooh ke lie nahian jitian, apitu samooche roop mean manav - jati ke lie jiti haian, isalie unaka koee niyat ghar nahian hota. unaki antahprerana unhean jahaan bhi le jae, ve vahian jane ko svatantr hoti haian. ve kisi sthan se nahian bandhi hotian aur n kisi aparivartaniy pradhikar ki raksha karane ke lie hi badhit hoti haian. unhean sada samooche roop mean manavata ke kalyan ka dhyan rahata hai. ye sanyaansi kisi bhi samajik samajik samooh mean prakat ho sakat haian. mahabharat se tulana kijieah ’’jo vyakti jo kuchh mil jaean, vahi pahan leta hai; jo kuchh mil jae, usi se pet bhar leta hai; jahaan jagah mil jae, vahian so jata hai; use devata log brahmn kahate haian.’’[2]


Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. maithyoo 5, 45
  2. yenakenachidachchhanno yenakenachidashitah. yatr kvachan shayi syath tan devaah brahmanan viduah॥ - shantiparv 245, 12 sath hi dekhie vishnupuran, 3, 7, 20: n chalati nijavarnadharmato yah, samamatiratmasuhridvipakshapakshe n harati n ch hanti kijchiduchchaiah, sitamanasan tamavehi vishnubhaktamh॥

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah