भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 148

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

chitr:Prev.png
adhyay-5
sachcha sannyas

  
18.vidyavinayasampanne brahmane gavi hastini .
shuni chaiv shvapake ch panditaah samadarshinah॥

pandit log sushikshit aur vinayashil brahman ko, gay ko, hathi ko ya kutte ya chandal tak ko saman drishti se dekhate haian. vidyavinayasampanne: adhik adhyayan se adhik vinay ati hai. jyoan-jyoan hamara jnan badhata hai, tyoan -tyoan ham charoan or se avritt karane vale andhakar ko adhik aur adhik anubhav karane lagate haian. jab ham dipak jalate haian, tabhi hamean pata chalata hai ki sab or kitana aandhera haian jo kuchh ham janate haian, vah usaki tulana mean lagabhag kuchh bhi nahian hai, jo ham nahian janate haian. [1]tho da -sa jnan hamean kattar siddhantavad ki or le jata hai, tho da -sa aur jnan hamean prashnatmakata ki or, tatha tho da-sa aur adhik jnan hamean prarthana ki or le jata hai. isake atirikt vinay is jnan dvara utpann hoti hai tik ham paramatma ke prem dvara hi astitvamay bane hue haian. sab kaloan ke mahanh vicharak param dharmik vyakti the. vinayah namrata vinamrata, jo sanskar ya anushasan ka parinam hai. bauddh ’tripitak’ ka pahala khand vinay arthath anushasan kahalata hai. vinay abhiman ya aanhakar ka vilom haian. amanaviy tattvoan par nirbhayata ko hridayangam kar lene se brahmandiy dharmanishtha utpann hoti hai. sachche vidvanh log vinamr hote haian. samadarshinah: saman drishti se dekhate haian. shashvat tattv sabamean, sab pashuoan mean ek hi jaisa hai. jaisa vah manushyoan mean, vidvan brahmanoan mean hai, vaisa hi vah ghrinit samajhe jane vale chandaloan mean hai. brahma ki jyoti sab shariroan mean nivas karati hai or us un shariroan ke antar ka koee prabhav nahian p data, jinhean ki vah alokit karati hai. bhagavanh ki sath, chith aur anandh ki visheshataean sab vidyaman vastuoan mean vartaman haian aur antar keval unake namoan aur roopoan mean arthath unake shariroan mean hai.[2] jab ham vastuoan ko us antim vastavikata ke drishtikon se dekhate haian jo sabamean vidyaman hai, tab ham ’saman drishti se dekhane lagate haian.’[3] adharabhoot dvait atma aur prakriti ka hai, atma aur sharir ka nahian. yah karta aur vastu ke madhy antar hai. prakriti vastu-roopatmakata ka, vijatiyata ka, nirdharan-yogyata ka sansar hai. usamean hamean khanij-padarthaan, paudhoan, pashuoan aur manushyoan ki prithakata dikhaee p dati hai, parantu un sabamean ek antarik avastu-roopatamak satta vidyaman hai. karta, vastavikata (brahm), ka un sabamean nivas hai. adharabhoot ekaroopata ka yah prakathan anubhavasiddh vividhata ke sath asangat nahian hai. shankarachary tak ne is bat ko svikar kiya hai ki ek hi shashvat vastavikata apane-ap ko uchchatar aur uchchatar roopoan mean abhivyakti ke uparottar sopanoan dvara prakat kar rahi hai. [4]anubhavajany vividhata ke karan vah adhidaivik vastavikata hamari aankhoan se ojhal n ho jani chahie, jo sab praniyoan mean saman roop se vidyaman hai. yah drishtikon hamean apane sathi praniyoan ke prati daya aur sahanubhooti ka bhav rakhane ko prerit karata hai. jnani log sab praniyoan mean ek paramatma ka darshan karate haian aur apane andar samachitata ke gun ka vikas karate haian, jo ki brahm ka gun hai.

chitr:Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. mahanh nyootan ne atyant suparichit vaky se yah bat spasht ho jati haiah ’’maian nahian janata ki sansar ko maian kaisa dikhaee p data hoo; parantu apane-ap mean to mujhe aisa lagata hai ki maian samudr ke kinare khelate hue ek balak ki tarah hooan, jo jab-tab chikane pattharoan ki apeksha adhik sundar dikhaee p dane vali kau diyoan ko dhooandhane mean lag jata hai, jabaki saty ka vishal sagar mere samane phaila hua hai, jisaki ki ab tak khoj hi nahian ki gee hai. ’’ maian yahaan henari edamas ka ek vaky uddhatakar dena chahata hooah ’’antatogatva manushy bahut hi kam janata hai aur shayad kisi din vah apane ajnan ke vishay mean itana kaphi kuchh jan pae ki vah vinit ho jae aur prarthana karane lage.’’
  2. asti bhati priyan roopan nam chatyanshapachchakamh. adyan trayan brahmaroopan jagadoohrapan tato dvayamh ॥
  3. characharan jagadh brahmadushtshchaiv pashchanti. - nilakanth .
  4. . ekasyapi kootasthasy chittataratamyath jnanaishvaryanamh abhivyaktiah paren paren bhooyasi bhavati. brahmasootr ka shaankarabhashy 1, 3, 30

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah