भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 144

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

Prev.png
adhyay-5
sachcha sannyas

  
3.jneyah s nityasannyasi yo n dveshti n kaankshati.
nirdvandvo hi mahabaho sukhan bandhatpramuchyate ॥

jo vyakti n kisi vastu se ghrina karata hai aur n kisi vastu ki ichchha karata hai, yah samajhana chahie, ki usamean sada sannyas ki bhavana bhari huee hai; kyoanki vah mahabahu (arjun), sab dvandvoan se mukt hone ke karan vah bandhan se saralata se chhoot jata hai. nityasannyasi: jisamean sada sannyas ya tyag ki bhavana vidyaman rahati hai; sachcha karm karane vala (karmayogi) sachcha tyagi (nityasannyasi) bhi hai, kyoanki vah kary anasakt bhavana se karata hai.[1]

4.saankhyayogau prithagbalaah pravadanti n panditaah .
ekamapyasthitah samyagubhayorvindate phalamh॥

sannyas (saankhy) aur karm karane (yog) ko prithakh ajnani log batate haian, pandit log nahian. jo vyakti inamean se kisi ek mean bhi bhalibhaanti jut jata hai, vah donoan ka phal pa leta hai. is adhyay mean yog ka arth hai- karmayog, aur saankhy ka arth hai- karmoan ke sannyas-sahit jnanamarg .

5.yatsaankhyaiah prapyate sthanan tadyogairapi gamyate.
ekan saankhyan ch yogan ch yah pashyati s pashyati॥

karmoan ka tyag karane vale manushy jis sthiti tak pahuanchate haian, karm karane vale log bhi usi sthiti tak pahuanch jate haian. jo vyakti is bat ko dekh leta hai ki sannyas aur karm donoan ke marg ek hi haian, vahian (sahi) dekhata hai. anyatr mahabharat mean, shantiparv 305, 19; 316, 4 mean milata hai. [2] sachcha sannyasi vah nahian hai, jo poornataya nishkriy rahata hai, apitu vah hai, jisaka karm anasakti ki bhavana se kiya jata hai. sannyas ek manasik vritti hai, karm ki ichchha ko tyag dena; sachcha karm sab ichchhaoan ko tyagakar kiya jane vala karm hai. in donoan mean koee virodh nahian hai. tulana kijie: ’’jab jnani ya moorkh karm kar rahe hote haian, tab sharir to (arthath bahy karm) donoan ek hi jaisa hota hai, parantu antarik bhavana bhinn hoti hai.’’[3] mahabharat mean kaha gaya hai ki bhagavat-dharm gunoan ki drishti se saankhy-dharm ke barabar hai. [4]


Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. s karmani pravrittoapi nityan sannyasiti jneyah. - madhusoodan.
  2. tulana kijie: yadev yogaah pashyanti tatsaankhyairapi drishyate. ekan saankhyan ch yogan ch yah pashyati s tattvavith ॥
  3. prajnasy moorkhasy ch karyayoge, samatvamabhyeti tanurn buddhiah. - avimar, 5, 5
  4. saankhyayogen tulyoan hi dharm ekantasevitah. - shantiparv 348, 71

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah