भगवद्गीता -राधाकृष्णन पृ. 132

bhagavadgita -d aau. sarvepalli radhakrishnan

chitr:Prev.png
adhyay-4
jnanamarg

  
12.kadkshantah karmanaan siddhi yajant ih devataah .
kshipran hi manushe loke siddhirbhavati karmaja॥

jo log apane karma ka phal yahian prithvi par chahate haian, ve devataoan ko (ek paramatma ke hi vibhinn roopoan ko) baliyaan dete haian, kyoan ki manushyoan ke is sansar mean karmoan ka phal bahut shighr milata hai. paramatma ke kam nishkam svaroop

13.chaturvanry maya srishtan gunakarmavibhagashah .
tasy kartaramapi maan viddhayakartaramavyayamh ॥

maianne gun aur karm ke hisab se char vargoan ki srishti ki thi. yadyapi maian isaka srijan karane vala hooan phir bhi too yah jan rakh ki n koee karm karata hooan aur n mujhamean koee parivartan hota hai. chaturvarnh‍yamh: char bhagoan mean banti vyavastha. yahaan jor gun aur karm par diya gaya hai, jati (janm) par nahian. ham kis varn ke haian, yah bat liang ya janm par nirbhar nahian hai. svabhav aur vyavasay dvara nirdharit varn janm aur anuvashankata dvara nirdharit jati nahian hai. mahabharat ke anusar shuroo mean sara sansar ek hi varn ka tha. parantu bad mean vishisht karttavyoan ke karan yah char vargoan mean vibhakt ho gaya.[1]savarnaan aur antyajoan mean bhi bhedabhav banavati aur anadhyatmik hai. ek prachin shlok mean yah bat kahi gee hai ki brahman aur antyaj to sage bhaee haian. [2] mahabharat mean yudhishthir kahata hai ki jatiyoan ke mishran ke karan logoan ki jati ka pata karana bahut kathin hai. log sab prakar ki striyoan se santan utpann karate haian, isalie rrishiyoan ke anusar keval acharan hi jati ka nirdharan karane vala tattv hai.[3] chaturvany-vyavastha manaviy vikas ke lie banaee gee hai. jati-vyavastha koee param vastu nahian hai. itihas ki prakriya mean isaka svaroop badalata raha hai. aj ise isaki apeksha kuchh adhik nahian samajha ja sakata hai ki yah is bat ke lie agrah hai ki samajik uddeshy ko poora karane ke lie amuk kary amuk prakar kie jane chahie. krityoan ke adhar par bane varg kabhi bhi purane nahian padeange aur jahaan tak vivahoan ka saval hai, ve un logoan ke bich hote raheange, jo saanskritik vikas ki kuchh kam ya adhik ek hi koti mean haian. bharat ki vartaman asvasth dasha, jisamean anek jatiyaan tatha upajatiyaan haian, gita dvara upadisht ekata ki virodhi hai. yah ekata samaj ki paramanu vali dharana ke pratikool ek savayav dharana ka samarthan karati hai.akartaramh: n karane vala. kyoan ki bhagavanh anasakt hai, isalie use akarta kaha gaya hai. karmaan ka usake aparivartanashil astitv par koee prabhav nahian p data, halaanki vah adrishy roop se sab karmoan ki prishthabhoomi me vidyaman hai.anasakt karmabandhan ka karan nahian banata

14. n maan karmani limpanti n me karmaphale spriha.
iti maan yoabhijanati karmabhirn s badhyate ॥

karm mujhe dooshit nahian karate. n kisi karmaphal ke prati meri ichchha hi hai, jo mujhe is roop mean janata hai, vah karmoan ke bandhan mean nahian bandhata.


chitr:Next.png

tika tippani aur sandarbh

  1. ekavarnamidan poorv vishvamasidyudhishthir .karmakriyavisheshen chaturvanyan pratishthitamh॥
  2. antyajo viprajatishch ek ev sahodaraah. ekayoniprasootashch ekashakhen jayate ॥
  3. sankaratsarvavarnanaan dushparikshyeti me matiah. sarve sarva svapatyani janayanti sada naraah. tasmath shilan pradhaneshtan vidurye tattvadarshinah ॥

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah