उपमन्यु द्वारा शिवसहस्रनामस्तोत्र का वर्णन

mahabharat anushasan parv ke danadharm parv ke aantargat adhyay 17 mean upamanyu dvara shiv sahasranam stotr ka varnan hua hai.[1]

krishn-yudhishthir sanvad

bhagavan shrikrishn kahate haian- tat yudhishthir! tadanantar brahmarshi upamanyu ne man aur indriyoan ko ekagr karake pavitr ho hath jo d mere samaksh vah nam-sangrah adi se hi kahana arambh kiya. upamanyu bole- maian brahma ji ke kahe hue, rrishiyoan ke bataye hue tatha ved-vedaangoan se prakat hue namoan dvara sarvalok vikhyat evan stuti ke yogy bhagavan ki stuti karooanga. in sab namoan ka avishkar mahapurushoan ne kiya hai tatha vedoan mean dattachit rahane vale maharshi tandi ne bhakti poorvak inaka sangrah kiya haian. isaliye ye sabhi nam saty, siddh tatha sampoorn manorathoan ke sadhak hai. vikhyat shreshth purusho tatha tattvadarshi muniyoan ne in sabhi namoan ka yathavatroop se pratipadan kiya haian. maharshi tandi ne brahmalok se matyalok mean in namoan ko utara hai; isaliye ye satyanam sampoorn jagat mean adarapoorvak sune gaye haian. yadukul tilak shrikrishn! yah brahma ji ka kaha hua sanatan shiv-stotr any stotroan ki apeksha shreshth hai aur uttam vedamay hai. sab stotroan ki isaka pratham sthan hai. yah svarg ki prapti karane vala, sampoorn bhootoan ke liye hitakar evan shubhakarak hai. isaka maian apase varnan karooanga. ap savadhan hokar mere mukh se isaka shravan karean. ap parameshvar mahadev ji ke bhakt haian; atah is shivasvaroop stotr ka varan kare. shiv bhakt hone ke hi karan maian yah sanatan vedasvaroop stotr apako sunata hooan. mahadev ji ke is sampoorn nam samooh ka poornaroop se vistarapoorvak varnan to koee kar hi nahian sakata. koee vyakti yogayukt hone par bhi bhagavan shiv ki vibhootiyoan ka saik doan varshoan mean bhi varnan nahian kar sakata. madhav! bhajan ke adi, madhy aur ant ka pata devata bhi nahian pate haian, unake gunoan ka poornaroop se varnan kaun kar sakata haian? parantu maian apani shakti ke anusar un buddhiman mahadev ji ki hi kripa se sankshipt arth, pad aur aksharoan se yukt unake charitr evan stotr ka varnan karooanga. unaki ajna prapt kiye bina un maheshvar ki stuti nahian ki ja sakati hai. jab unaki ajna prapt huee haian, tabhi maianne unaki stuti ki haian. adi-ant se rahit tatha jagat ke karanabhoot avyaktayoni mahatma shiv ke namoan ka kuchh sankshipt sangrah maian bata raha hooan. shrikrishn! jo varadayak,vareny sarvashreshth, vishvaroop aur buddhiman haian, un bhagavan shiv ka padyayoni brahma ji ke dvara varnit nam-sangrah shravan karo.

prapitamah brahma ji ne jo das hajar nam bataye the, unhian ko manaroopi mathani se mathakar mathe hue dahi se ghi ki bhaanti yah sahasranam stotr nikala gaya haian. jaise parvat ka sar suvarn, phala ka sar madhu aur ghi ka sar mand hai, usi prakar yah das hajar namoan ka sar udadhrit kiya gaya hai. yah sahasranam sampoorn papoan ka nash karane vala aur charoan vedoan ke samanvay se yukt hai. manako vash mean karake prayatnapoorvak isaka jnan prapt kare aur sada apane man mean isako dharan kare. yah mangalajanak, pushti karak, rakshasoan ka vinashak tatha param pavan hai. jo bhakt ho, shraddhalu aur astik ho, usi ko isaka upadesh dena chahiye. ashraddhalu, nastik aur ajitatma purush ko isaka upadesh nahian dena chahiye. shrikrishn! jo jagat ke karanaroop eeshvar mahadev ke prati doshadrishti rakhata hai, vah poorvajoan aur apani santan ke sahit narak mean p data hai. sarvottam dhyey hai, yah japaniy mantr hai, yah jnan hai aur yah uttam rahasy hai. jisako antakal mean bhi jan lene par manushy paramagati ko pa leta hai, vah yah sahasranam stotr param uth‍tam hai. sampoorn lokoan ke pitamah brahmaji ne poorvakalamean is stotr ka avishkar karake ise samast divy stotroan ke raja ke pad par pratishthat kiya tha. tabase mahatma eeshvar mahadev ka yah devapoojit stotr sansar mean ’stavaraj’ ke nam se vikhyat hua.[1]

upamanyu dvara shiv sahasranam ka varnan

brahmalok se yah stavaraj svargalok mean utara gaya. pahale ise tandi muni ne prapt kiya tha, isaliye yah ‘tandikrit sahasranam stavaraj’ ke roop mean prasiddh hua. tandi ne svarg se use is bhootal par utara tha. yah sampoorn mangaloan ka bhi mangal tatha samast papoan ka nash karane vala hai. mahabaho! sab stotroan mean uttam is sahasranam stotr ka maian apase varnan karooanga. jo vedoan ke bhi ved, uttam vastuoan mean bhi param uttam, tej ke bhi tej, tap ke bhi tap, shant purushoan mean bhi param shant, kanti ki bhi kanti, jitendriyoan mean bhi param jitendriy, buddhimanoan ki bhi buddhi, devataoan ke bhi devata, rrishiyoan ke bhi rrishi, yajnoan ke bhi yajn, kalyanoan ke bhi kalyan, rudroan ke bhi rudr, prabhavashali eeshvaroan ki bhi prabha (aishvary), yogiyoan ke bhi yogi tatha karanoan ke bhi karan haian. jinase sampoorn lok utpann hote aur phir unhian mean vilin ho jate haian, jo samh‍poorn bhatoan ke atma haian, unhian amit tejasvi bhagavan shiv ke ek hajar ath namoan ka varnan mujhase suniye. purushasianh! usaka shravanamatr karake ap apani sampoorn kamanaoan ko prapt kar leange. 1 sthirah- chanchalatarahit, kootasth evan nity, 2 sthanuah- grihake adharabhoot khambhake saman samast jagat ke adharastambh, 3 prabhah- samarth eeshvar, 4 bhimah- sanharakari hon ke karan bhayankar, 5 pravarah- sarvashreshth, 6 varadah- abhisht var denevale, 7 varah- varan karane yogy, varasvaroop, 8 sarvatma- sabake atma, 9 sarvavikhyatah- sarvatr prasiddh, 10 sarvah- vishvatma honeke karan sarvasvaroop, 11 sarvakarah- sampoorn jagat ke srashta, 12 bhavah- sabaki utpatike sthan.,13 jati- jatadhari, 14 charmi- vyaghracharm dharan karane vale, 15 shikhandi- shikhadhari, 16 sarvaangah- sampoorn aangoanse sampann, 17 sarvabhavanah- sabake utpadak, 18 harah- papahari, 19 harinakshah- mrigake saman vishal netr vale, 20 sarvabhootaharah- sampoorn bhootoanka sanhar karane vale, 21 prabhuah- svami. 22 pravritiah- pravritimarg, 23 nivritiah- nivritimarg, 24 niyatah- niyamaparayan, 25 shashvatah- nity, 26 dhruvah- achal, 27 shashanavasi- shashan bhoomi mean nivas karane vale, 28 bhagavan- sampoorn aishvary, jnan, yajn, shri, vairagy, aur dharmase sampann,120, 29 khacharah- akash mean vicharane vale, 30 gocharah- prithvi par vicharane vale, 31 ardanah- papiyoan ko pi da dene vale. 32 abhivadyah- namaskar ke yogy, 33 mahakarma- mahan karm karane vale, 34 tapasvi- tapasya mean sanlagn, 35 bhootabhavanah- sankalpamatr se akash adi bhootoan ki srishti karane vale, 36 unmataveshaprachchhannah- unmat vesh mean chhipe rahane vale, 37 sarvalokaprajapatiah- sampoorn lokoan ki prajaoan ke palak. 38 maharoopah- mahan roop vale, 39 mahakayah- virap, 40 vrisharoopah- dharmasvaroop, 41 mahayasha- mahan yashasvi, 42 mahatma- 43 sarvabhootatma- sampoorn bhootoan ke atma, 44 vishvaroopah- sampoorn vishv jinaka roop hai ve, 45 mahahanuah- vishal thodhi vale. 46 lokapalah- lokarakshak, 47 antarhitatma- adrishy svaroop vale, 48 prasadah- prasannata se paripoorn, 49 hayagardabhiah- khachchar jute rath par chalane vale, 50 pavitramh- shuddh vasturoop, 51 mahan- poojaniy, 52 niyamah- shauch- santosh adi niyamoan ke palan ke prapt hone yogy, 53 niyamashritah- niyamoan ke ashray bhoot. 54 sarvakarma- sara jagat jinaka karm hai ve, 55 svayambhootah- nityasiddh, 56 adiah- sabase pratham, 57 adikarah- adi purush hirany garbh ki srishti karane vale, 58 nidhiah- akshay aishvary ke bhandar, 59 sahasrakshah- sahasroan netr vale, 60 vishalakshah- vishal netr vale, 61 somah- chandrasvaroop, 62 nakshatrasadhakah- nakshatroan ke sadhak. 63 chandrah- chandramaroop mean ahadakari, 64 sooryah- sabaki utpati ke hetubhoot soory, 65 shaniah-, 66 ketuah-, 67 grahah- chandrama aur soory par grahan lagane vala rahu, 68 grahapatiah- grahoan ke palak, 69 varah- varaniy, 70 atriah- atri rrishisvaroop, 71 atraya namaskarta- atripatni anasooya ko durvasaroop se namaskar karane vale, 72 mrigabanarpanah- mrigaroopadhari yajn par ban chalane vale, 73 anaghah- paparahit. 74 mahatapaah- mahan tapasvi, 75 ghoratapaah- bhayankar tapasya karane vale, 76 adinah- udar, 77 dinasadhakah- sharan mean aye hue din-dukhiyoan ka manorath siddh karane vale, 78 sanvatsarakarah-sanvatr ka nirmata, 79 mantrah- pranav adi mantraroop, 80 pramanamh- pramanasvaroop, 81 paraman tapah- utkrisht tapah svaroop.[2]

82 yogi- yoganishth, 83 yojyah- manoyog ke ashray, 84 mahabijah- mahan karanaroop, 85 maharetaah- mahaviry shali, 86 mahabalah- mahan shakti se sampann, 87 suvarnaretaah-agniroop, 88 sarvajnah- sab kuchh janane vale, 89 subijah- uth‍tam bijaroop, 90 bijavahanah- jivoan ke sanskararoop bij ko vahan karane vale. 91 dashabahuah- das bhujaoan se yukt, 92 animishah- kabhi palak n girane vale, 93 nilakanthah- jagat ki raksha ke liye halahal vish ka pan karake usake nil chihan ko kanth mean dharan karane vale, 94 umapatiah- girirajakumari uma ke patidev, 95 vishvaroopah- jagatsvaroop, 96 svayan shreshthah- svatahsiddh shreshthata se sampann, 97 balavirah- bal ke dvara virata prakat karane vale, 98 abalo ganah- nirbal samudayaroop. 99 ganakarta- apane parshadaganoan ka sanghatan karane vale, 100 ganapitah- prathamaganoan ke svami, 101 digvasaah- digambar, 102 kamah- kamaniy, 103 mantravith- mantraveta, 104 paramo mantrah- utkrisht mantraroop, 105 sarvabhavakarah- samast padarthoan ki srishti karane vale, 106 harah- duahkh haran karane vale. 107 kamandalaludharah- ek hath mean kamandalu dharan karane vale, 108 dhanvi- doosare hath mean dhanush dharan karane vale, 109 banahastah- tisare hath mean ban liye rahane vale, 110 kapalavanh- chauthe hath mean kapaladhari, 111 ashani- paanchavean hath mean vajr dharan karane vale, 112 shatadhni- chhathe hath mean shatadhni rakhane vale, 113 khadgi- satave mean khadgadhari, 114 patitashi- athave mean patitash dharan karane vale, 115 ayudhi- nave hath mean apane samany ayudh trishul ko liye rahane vale, 116 mahan- sarvashreshth. 117 struhastah- dasave hath mean struva dharan karane vale, 118 suroopah- sundar roopavale, 119 tejah- tejasvi, 120 tejaskaro nidhiah- bhaktoan ke tej ki vriddhi karane vale nidhiroop, 121 ushnishi- sir par sapha dharan karane vale, 122 suvastrah- sundar mukh vale, 123 udagrah- ojasvi, 124 vinatah- vinayashil. 125 dirdhah- uanche kadavale, 126 harikeshah- braha, vishnu, maheshasvaroop, 127 sutirthah- uth‍tam tirthasvaroop, 128 krishnah- sachchidanandasvaroop, 129 shrrigalaroopah- siyar ka roop dharan karane vale, 130 siddharthah- jinake sabhi prayojan siddh haian, 131 mundah- mooand mu daye hue, bhikshusvaroop, 132 sarvashubhankarah- samast praniyoan ka hit karane vale. 133 ajah- ajanma, 134 bahuroopah- bahut se roop dharan karane vale 135 gandhadhariah- kukum aur kasturi adi sugandhit padarth dharan karane vale, 136 kapardi- jatajootadhari, 137 udhrvaretaah- akhandita brahachary vale, 138 udhrvaliangah- 139 udhrvashayi- akash mean shayan karane vale, 140 nabhahsthalah- akash jinaka vasasthan hai ve. 141 trijati- tin jata dharan karane vale, 142 chinavasaah- valkal vastr pahanane vale, 143 rudrah- duahkh ko door bhagane vale, 144 senapatiah- senanayak, 145 vibhuah- sarvavyapi, 146 ahashcharah- din mean vicharane vale, 147 naktancharah- rat mean vicharane vale, 148 tigmamanyuah- tikhe karedh vale, 149 suvarchasah- sundar tejavale. 150 gajaha- gajaroopadhari mahan asur ko marane vale, 151 daityaha- andhak adi daityoan ka vadh karane vale, 152 kalah- mrityu athava sanvatsar adi samay, 153 lokadhata- samast jagat ka dharan-poshan karane vale, 154 gunakarah- sadgunoan ki khan, 155 sianhashardoolaroopah- sianh-vyaghr adi ka roop dharan karane vale, 156 ardracharmambaravritah- gajasur ke gile charm ko hi vastr banakar usase apane-apako achchhadit karane vale. 157 kalayogi- kal ko bhi yogabal se jitane vale, 158 mahanadah- anahat dhvaniroop, 159 sarvakamah- sampoorn kamanaoan se sampann, 160 chatushpathah- jinaki prapti ke jnanayog, bhaktiyog, karmayog aur ashtaangayog- ye char margahai ve mahadev, 161 nishacharah- ratri ke samay vicharane vale, 162 pretachari-pretoanke sath vicharan karane vale, 163 bhootachari-bhootoan ke sath vicharane vale, 164 maheshvarah- indr adi lokeshvaroan se bhi mahan.. 165 bahubhootah- srishtikal mean ek se anek hone vale, 166 bahudharah- bahutoan ko dharan karane vale, 167 svarbhanuah-, 168 amitah- anant, 169 gatiah-122 bhaktoan aur muktatmaoan ke prapt hone yogy, 170 nrityapriyah-tandav nrity jinhean priy hai ve shiv, 171 nityanartah- nirantar nrity karane vale, 172 nartakah- nachane-nachane vale, 173 sarvalalasah- sab par prem rakhane vale. 174 ghorah- bhayankar roopadhari, pashah-apani mayaroopi pash se baandhane vale, 177 nityah- vinashavasi, 178 giriroohah- parvatapar aroodh-kailashavasi, 179 nabhah- akash ke saman asang, 180 sahasrahastah- hajaro hatho vale, 181 vijayah- vijeta, 182 vyavasayah- dridhanishchayi, 183 atandritah-alasyarahit.[3]

184 adharshanah- ajey, 185 dharshanatma- bhayaroop, 186 yajnaha- daksh ke yajn ka vidhvans karane vale, 187 kamanashakah- kamadev ko nasht karane vale, 188 dakshayagapahari- daksh ke yajn ka apaharan karane vale, 189-susahah- ati sahanashil, 190 madhyamah- madhyasth. 191 tejopahari- doosaroan ke tej ko har lene vale, 192 balaha- balanamak daity ka vadh karane vale, 193 mudritah-anandasvaroop, 194 arthah- arthasvaroop, 195 ajitah- aparajit, 196 avarah- jinase shreshth doosara koee nahian hai ve bhagavan shiv, 197 gambhiraghoshah- gambhir ghosh karane vale, 198 gambhirah-gambhiryayukt, 199 gambhirabalavahanah- agadh balashali vrishabh par savari karane vale. 200 nyagrodharoopah- vatavrikshasvaroop, 201 nyagrodhah- vatanikatanivasi, 202 vrikshakarnasthitiah- vatavriksh ke pate par shayan karane vale balamukundaroop, 203 vibhuah- vividh roopo se prakat hone vale, 204 sutikshnadashanah- atyant tikhe daant vale, 205 mahakayah- b de dil daul vale, 206 mahananah- vishal mukh vale. 207 vishvaksenah- daityoan ki sena ko sab or bhaga dene vale, 208 hariah- apatiyoan ko har lene vale, 209 yajnah- yajnaroop, 210 sayugapidavahanah- yuddh mean pi darahit vahan vale, 211 tikshnatapah- duahsah taparoop soory, 212 haryashvah- hare rang ke gho do se yukt, 213 sahayah- jivamatr ke sakha, 214 karmakalavit- karmo ke kal ko thik-thik janane vale. 215 vishnuprasaditah- bhagavan vishnu ne jinhean aradhana karake prasann kiya tha ve shiv, 216 yajnah- vishnusvaroop, yajno vai vishnuah, 217 samudrah- mahasagararoop, 218 vadavamukhah- samudr mean sthit b davanalaroop, 219 hutashanasahayah- agni ke sakha vayuroop, 220 prashantatma- shantachit, 221 hutashanah- agni. 222 ugratejaah- bhayankar tej vale, 223 mahatejaah- mahan tej se sampann, 224 janyah- sansar ke janmadata, 225 viyajakalavit- vijay ke samay ka jnan rakhane vale, 226 jyotishamayanamh- jyotishoan ka sthan, 227 siddhiah- siddhisvaroop, 228 sarvavigrahah- sarvasvaroop,. 229 shikhi- shikhadhari grihasthasvaroop, 230 mundi- shikharahit sannyasi, 231 jati- jatadhari vanaprasth, 232 jvali- agni ki prajvalit jvala mean samidha ki ahuti dene vale, 233 moortijah- sharir roopase prakat hone vale, 234 moorddhagah- moodrdha-sahasrar chakr mean dhyey roop se vidyaman, 235 bali- balishth, 236 venavi- vanshi bajane vale shrikrishn, 237 panavi- panav namak vady bajane vale, 238 tali- tal denevale,239 khali- khalihanake svami, 240 kal-katankatah- yamarajake mayake avrit karane vale. 241 kshatravigrahamatiah- nakshatr-grah-tara adiki gatiko jananevale, 242 gunabuddhiah- gunoanmean buddhi laganevale, 243 layah- pralayake sthan, 244 agamah- janane mean ane vala, 245 prajapatiah- praja ke svami, 246 vishvabahuah- sab or bhuja vale, 247 vibhagah- vibhagasvaroop, 248 sarvagah- sarvavyapi, 249 amukhah- bina mukh vala. 250 vimochanah- sansar-bandhan se chhu dane vale, 251 susaranah- shreshth ashray, 252 hirany-kavachobhdavah- hiranyagarbh ki utpati ka sthan, 253 medhajah-, 254 balachani- balaka sanchar karane vale, 255 mahichari- sari prithvi par vicharane vale, 256 strutah- sarvatr pahuanche hue. 257 sarvatooryaninadi- sab prakar ke baje bajane vale, 258 sarvatodyaparigrahah- sampoorn vadyoan ka sangrah karane vale, 259 vyalaroopah- sheshanagasvaroop, 260 guhavasi- sabaki hadayagupha mean nivas karane vale, 261 guhah- kartikeyasvaroop, 262 mali-maladhari, 263 tarangavith- kshudha-pipasa adi chhahoan urmiyoan ke jnata sakshi. 264 tridashah- praniyoan ki tin dashaoan-janm, sthiti aur vinash ke hetubhoot, 265 trikaladhrikh- bhoot, bhavishy aur vartaman tinoan kaloan ko dharan karane vale, 266 karmasarvabandhavimochanah- karmo ke samast bandhanoan ko katane vale, 267 asurendranaan bandhanah- bali adi asurapatiyoan ko baandh lene vale, 268 yudhishatruvinashanah- yuddh mean shatruoan ka vinash karane vale. 269 saankhyaprasadah- atma aur anatma ke vivekaroop saankhyajnan se prasann hone vale, 270 durvasaah- atri aur anasooya ke putr rudravatar durvasa muni, 271 sarvasadhunishevitah- samast sadhupurushodvara sevit, 272 praskandanah- sthan bhrasht karane vale, 273 vibhagajnah- praniyo ke karm aur phaloan ke vibhag ko yathochitaroop se janane vale, 274 atulyah- tulanarahit, 275 yajnavibhagavith- yajnasambandhi havishy ke vibhinn bhagoan ka jnan rakhane vale. 276 sarvavasah- sarvatr nivas karane vale, 277 sarvachari- sarvatr vicharane vale, 278 durvasaah- anant aur apar hone ke karan jinako vastr se achchhadit karana durlabh hai, 279 vasavah- indrasvaroop, 280 amarah- avinashi, 281 haimah- himasamooh- himalayaroop, 282 hemakarah- suvarnake utpadak, 283 ayajnah- karmarahit, 284 sarvadhari- sabako dharan karane vale, 285 dharotamah- dharan karanevaloan mean sabase uth‍tam-akhil dharan karane vale.[4]

286 lohitakshah- raktanetr, 287 mahakshah- b de netr vale, 288 vijayakshah- vijayashil rathavale, 289 visharadah- vidvanh, 290 sangrahah- sangrah karane vale, 291 nigrahah- udandoko dand denevale, 292 karta-sabake utpadak, 293 sarpachin-nivasanah- sarpamay chir dharan karane vale. 294 mukhyah- sarvashreshth, 295 amukhyah- jisase badhakar mukhy doosara koee n ho vah, 296 dehah- dehasvaroop, 297 sarvakamadah- sampoorn kamanaoanke data, 299 sarvakalaprasadah- sampann, 300 subalah- utt7m balase sampann, 301 balaroopadhrikh- bal aur roopake adhar, 302 sarvakamavarah- 303 sarvadah- sab kuchh denevale, 304 rvatomukhah- sab aur mukhavale, 305 akashanirviroopah- akashaki bhaanti jinase nana prakarake roop prakat hote haian ve, 306 nipati- papiyoanko narakamean giranevale, 307 avash- jinake upar kisi ka vash nahian chalata ve, 308 khagah- akashagami. 309 raudraroopah- bhayankar roopadhari, 310 aanshu- kiranasvaroop, 311 adityah- aditiputr, 312 bahurashmi- asankhy kiranovale, sooryaroop, 313 suvarchasi-utt m tejase sampann, 314 vasuvegah- vayuke saman vegavale, 315 mahavegah- vayuse bhi adhik vegashali, 316 manovageah- manake saman vegavale, 317 nishacharah- ratrimean vicharanevale. 318 sarvavasi- sampooirn praniyoanmean atmaroopase nivas karane vale, 319 shriyavasi- lakshmike sath nivas karane vale vishnuroop, 320 upadeshakarah- jijnasuoanko tattvaka aur kashimean mare hue jivoanko tarakamantraka upadesh karane vale, 321 akarah- kartritvake abhimanase rahit, 322 muniah- mananashil, 323 atmaniralokah- deh adiki upadhise alag hokar alochana karane vale, 324 sambhagnah- samyakh roopase sevit, 325 sambhagnah- hajaroanka dan karane vale. 326 pakshi- garu daroopadhari, 327 paksharoopah- shuklapakshasvaroop, 328 atidiptah- atyant tejasvi, 329 vishampatiah- prajaoanke svami, 330 unmadah- premamean unmat, 331 madanah- kamadevaroop, 332 kamah- kamaniy vishay, 333 ashvatthah- sansar-vriksharoop, 334 arthakarah- dhanadi denevale, 335 yash- shyashasvaroop. 336 vamadevah- vamadev rrishisvaroop, 337 vamah- papiyoanke pratikool, 338 prakh-sabake adi, 339 dakshinah- kushal, 340 vamanah- baliko baandhanevale vaman roopadhari, 341 siddhayogi- sanatkumar adi siddh mahatma, 342 mahashiah- vasishth adi, 343 siddharthah- aptakam, 344 siddhasadhakah- siddh aur sadhakaroop.345 bhikshuah- sannyasi, 346 bhikshuroopah- shriram-krishn adiki balachhavika darshan karaneke liye bhikshuroop dharan karane vale, 347 vipanah- vyavaharase atit, 348 mriduah- komal svabhavavale, 349 avyayah- avinashi, 350 mahasenah- devasenapati kartikeyaroop, 351 vishakhah- kartikeyake sahayak, 352shashtibhagah- prabhav adi ath bhagoan mean vibhakt sanvatsararoop, 353 gavampatiah- indriyoke svami. 354 vajrahastah- hathamean vajr dharan karane vale indraroop, 355 vishkambhi-vistarayukt, 356 chamoostambhanah- daityasenako stabdh karane vale, 357 vritavritakarah- yuddhamean rathake dvara manh dal banana vrit kahalata hai aur shatrusenako vidirn karake akshat sharirase laut ana avrit kahalata hai. in donoanko kushalatapoorvak karane vale, 358 talah- sansarasagarake tal pradesh-adhar-sthan arthath shuddh jananevale, 359 madhuah- vasant rrituroop, 360 madhukalochanah- madhuke saman piangal netr vale. 361 vachaspatyah- purohitaka kam karane vale, 362 vajasanah- shukl yajurvedaki madhyandini shakhake pravartak, 363 nityamashramapoojitah- sada ajnamoandvara poojit hone vale, 364 lokachari- sampoorn lokoanmean vicharanevale, 365 sampoorn lok ka svami, 366 sarvachari-sarvatr gaman karane vale, 367 vicharavith- vicharoanke jnata. 368 eeshanah- niyanta, 369 eeshvarah- sabake shasak, 370 kalah- kalasvaroop, 371 nishachari- pralayakalaki ratamean vichananevale, 372 pinakavanh- pinak namak dhanush dharan karane vale, 373 nimitasthah- antaryami, 374 nimitamh-nimit karanaroop, 375 nandiah- jnanasampatiroop, 376 nandikarah- jnanaroopisampati denevale, 377 hariah- vishnusvaroop. 378 nandishvarah- nandi namak parshadake svami, 379 nandi- nandi namak ganaroop, 380 nandanah- param anand pradan karane vale, 381 nandivarddhanah- samriddhi badhanevale, 382 bhagahari- aishvaryaka apaharan karane vale, 383 nihanta- mrityuroopase sabako maranevale, 384 kalah- chausath kalaoanke nivasasthal, 385 braha- lokastrashtha braha, 386 pitamahah- prajapatike bhi pita. 387 chaturmukhah- char mukhavale, 388 mahaliangah- mahaliangasvaroop, 389 charooliangah- ramaniy veshadhari, 390 liangadhyakshah- pratyaksh adi pramanoanke adhyaksh, 391 suradhyakshah- devataoanke adhipati, 392 yogadhyakshah- yogake adhyaksh, 393 yugavahah- charoan yugoanke nirvahak.[5]

394 bijadhyakshah- karanoanke adhyaksh, 395 bijakarta- karanoanke utpadak, 396 adhyayatmanugatah- adhyatm shastr ka anusaran karane vale, 397 balah- balavan, 398 itihasah- mahabharat adi itihasasvaroop, 399 sankalpah- kalp-yajnoanke prayog aur vidhike vicharake sath mimaansa aur nyayaka samooh, 400 gautamah- tarkashastrake praneta munisvaroop, 401 nishakarah- chandramaroop. 402 dambhah- shatruoanka daman karane vale, 403 adambhah- dambharahit, 404 vaidambhah- dambharahit purushoanke atmiy, 405 vashay- bhaktaparadhin, 406 vashakarah7 doosaroanko vashamean karaneki shakti rakhanevale, 407 kaliah- kali namak yug, 408 lokakarta- jagat ki srishti karane vale, 409 pashupatiah- pashuoan-jivoanke svami, 410 mahakarta- panch mahabhootadi srishtiki rachana karane vale, 411 anaushadhah- ann adi oshadhiyoanke sevanase rahit. 412 aksharamh- avinashi braha, 413 paraman braha-sarvatkrisht paramatma, 414 balavath- shaktishali, 415shakrah- indr, 416 nitiah- nyayasvaroop, 417 anitiah- sam,dam,danh d,bhedase rahit, 418shuddhatmaah- shuddhasvaroop, 419shuddhah- param pavitr, 420 manyah- sammanane yogy, 421 gatagatah- gamanagamanashil sansarasvaroop,. 422 bahuprasadah- bhaktoanpar adhik kripa karane vale, 423 susvapnah- sundar svapnavale, 424 darpanah- darpanake saman svachchh, 425 amitrajith-bahar-bhitarake shatruoanke jitanevale, 426 vedakarah- vedoanka karta, 427 mantrakarah- mantroanka avishkar karane vale, 428 vidvanh sarvajn, 429 samaramardanah- samaraanganamean shatruoanka sanhar karane vale. 430 mahameghanivasi- pralayakalik mahameghoanmean nivas karane vale, 431 mahaghorah- pralay karane vale, 432 vashi- sabako vashamean rakhanevale, 433 karah- sanharakari, 434 agnijvalah- agniki jvalake saman tejavale, 435 mahajvalah- agnise bhi mahanh tejavale, 436 atidhoomrah- kalagniroopase sabake dahakalamean atyant dhoomr varnavale, 437 hutah- ahuti pakar prasann hone vale agniroop, 438 haviah- ghi-doodh adi havaniy padartharoop. 439 vrishanah- karmaphalaki varsha karane vale dharmasvaroop, 440shakar-kalyanakari, 441 nityan varchasvi- sada tejase jagamagase rahanevale, 442 dhoomaketanah- agnisvaroop, 443 nilah- shamavarn shrihari, 444 aangalubdhah- apane shriaangake saundaryapar svayan hi lubhaye rahanevale, 445shobhanah- shobhashali, 446 niravagrahah- pratibandharahit. 447 svastidah- kalyanadayak, 448 svastibhavah- kalyanamayi sata, 449 bhagi- yajnamean bhagalenevale, 450 bhagakarah- yajnake havishyaka vibhajan karane vale, 451 laghuah- shighrakari, 452 utsang- sangarahit, 453 mahagah- mahanh aangavale, 454 mahagarbhaparayanah- hiranyagarbhake param ashray. 455 krishnavarnah- shamavarn vishnusvaroop, 456 suvarnah- utt4m varnavale, 457 sarvadehinamh indriyamh-samast dehadhariyoanke indriyasamudayaroop, 458 mahapadah- lanbe pairovale trivikramasvaroop, 459 mahahastah- lanbe hathavale, 460 mahakayah- vishvaroop, 461 mahayasha- mahanh suyashavale..85.. 462 mahamoordha- mahanh mastakavale, 463 mahamatrah- vishal napavale, 464 mahanetrah- vishal netroanvale, 465 nishalayah- nisha arthath avidyake layasthan, 466 mahantakah- mrityuki bhi mrityu, 467 mahakarnah- b de-b de kanavale, 468 mahoshthah- lanbe othavale, 469 mahahanuah- pusht evan b di tho divale. 470 mahanasah- b di nasikavale, 471 mahakambuah- b de kanthavale, 472 mahagrivah- vishal grivase yukt, 473shmashanabhakh-shmashan bhoomimean kri da karane vale 474 mahavakshaah- vishal vakshahsthalavale, 475 mahoraskah- chau di chhativale, 476 antaratma- sabake antaratma, 477 mrigalayah- mrig-shishuko apani godamean liye rahanevale. 478 lambanah- anek brahandoke ashray, 479 lambitoshthah- pralayakalamean sampoorn vishvako apana gras bananeke liye othoanko phailaye rakhanevale, 480 mahamayah- mahamayavi, 481 payonidhiah- kshirasagararoop, 482 mahadantah- b de-bade dadhavale, 484 mahamayah- vishal mahamayavale, 485 mahamukhah- bahut b de mukhavale. 486 mahanakhah- b de-b de nakhavale nrisianh, 487 maharoma-vishal romavale varaharoop, 488 mahakoshah- bahut b de petavale, 489 mahajatah- b di-b di jatavale, 490 prasannah- anandamagn, 491 prasadah- prasannataki moorti, 492 pratyayah- jnanasvaroop, 493 girisadhanah- parvatako yuddhaka sadhan bananevale. 494 snehanah- prajaoanke prati pitaki bhaanti sneh rakhanevale, 495 asnehanah- asaktise rahit, 496 mahamuniah- atyant mananashil, 497 vrikshakarah-sansaravrikshasvaroop, 498 ajitah- kisise parajit n hone vale, 499 vrikshaketuah- vrikshake saman uanchi dhvajavale, 500 analah- agnisvaroop, 501 vayuvahanah- vayuka vahanake roopamean upayog karane vale. 502 gandali- paha doki guphaoanmean chhipakar rahanevale, 503 meroodhama-meroo-parvatako apana nivasasthan bananevale, 504 devadhipatiah- devataoanke svami, 505 atharvashirsh jinaka mastak hai ve, 506 samasyah- samaved jinaka mukh hai ve, 507 rriksahasramitekshanah- sahasroan rrichaean jinake netr haian.[6]

508 yajuahpadabhujah- yajurved jinake hath-pair haian, 509 guhayah-gopaniyasvaroop, 510 prakash-bhaktoanpar kripa karake svayan hi unake samaksh apaneko prakashit kar denevale, 511 jangamah- chalane-phiranevale, 512 amogharthah- kisi vastuke liye yachana karanepar use avashy saphal hone vale, 513 prasadah- daya karake shighr prasann hone vale, 514 abhigamyah- sugamatase prapt honeyogy, 515sudarshanah- sundar darshanavale. 516 upakarah- upakar karane vale, 517 priyah- bhaktoanke premaspad, 518 sarvah- sarvasvaroop, 519 kanakah- suvarnasvaroop, 520 kaanchanachchhaviah- kaanchanake saman kamaniy kantivale, 521 nabhiah- samast bhuvanaka madhyadesharoop, 522 nandikarah- anand denevale, 523 bhavah- shraddha-bhaktisvaroop, 524 pushkarasthapatiah- brahanadaroopi pushkaraka nirman karane vale, 525 sthirah- sthirasvaroop, 526 dvadash-gyarah rudrose shreshth barahave rudr, 527 trasanah-sanharakari hone karan bhayajanak, 529 adyah-sabake adi karan, 530 yajnasamahitah-yajnamean upasthit rahanevale, 531 naktamh- pralayakalaki ratrisvaroop, 532 kaliah-kalike svaroop, 533 kalah- sabako apana gras bananevale kalaroop, 524 makarah- makarakar shishusar chakr, 535 kalapoojitah- kal arthath mrityuke dvara poojit. 536 saganah- pramath adi ganoanse yukt, 537 ganakarah- banasur adi bhaktoanko apane ganamean sammilit karane vale, 538 bhootavahanasarathiah- tripur-vinashake liye samast praniyoanke yogakshemaka nirvah karane vale brahajiko sarathi banane vale, 539 bhasmashayah- bhasmapar shayan karane vale, 540 bhasmagopta- bhasmasvaroovap, 541 bhasmabhootah- bhasmasvaroop, 542 tarooah- kalpavrikshasvaroop, 543 ganah-bhriangiriti aur nandikeshvar adi parshadaroop. 544 lokapalah- chaturdash bhuvanoanka palan karane vale, 545 alokah- lokatit, 546mahatma-, 547 sarvapoojitah- sabake dvara poojit, 548shuklah- shuddhasvaroop, 549 trishuklah- man,vani aur sharir ye tinoan, 550 sampannah- sampoobarn sampadaoanse yukt, 551shuchiah-param pavitr, 552 bhootanishevitah- samast praniyoandvara sevit. 553 ashramasthah- charoan ashramoanmean dharmasvaroopase sthit rahanevale, 554 kriyavasthah-yajnadi kriyaoanmean sanlagn, 555 vishvakarmamatiah-sansaraki rachanaroop karmamean kushal, 556 varah- sarvashreshth, 557 vishalashakhah-lanbi bhujaoanvale, 558 tamroshthah- lal-lal athavale, 559 ambujalah-jalasamooh-sagararoop, 560 sunishchalah- sarvatha nishchalaroop. 561 kapilah- kapil varn, 562 kapishah- pile varnavale, 563shuklah-shvet varnavale, 564 ayuah-jivanaroop, 565 parah-prachin, 566 apanah-arvachin, 567 gandharvah-chitrarath adi gandharvaroop, 568 aditiah- devamata aditisvaroop, 569 takshyan- vinatanandan garoodaroop, 570 suvijneyah- sugamatapoorvak janane yogy, 571 susharadah-uttim vani bolanevale. 572 parashvadhayudhah-pharaseka ayudhake roopamean upayog karane vale parashuramaroop, 573 devah-mahadevasvaroop, 574 anukari-bhaktoanka anukaran karane vale, 575 subandhavah- utt,m bandhavaroop, 576 tumbavinah7 tooanbiki vina bajanevale, 577 mahakrodhah- pralayakalamean mahanh krodh prakat karane vale, 578 udhrvaretaah-askhalitaviry, 579 jaleshayah- vishnuroopase jalamean shayan karane vale. 580 ugrah- pralayakalamean bhayankar roop dharan karane vale, 581 vanshakarah-vanshapravartak, 582 vansh- vanshasvaroop, 583 vanshanadah- shrikrishnaroopase vanshi bajanevale, 584 aninditah- nindarahit, 585 sarvaangaroopah- sarvaang poornasvaroopavale, 586 mayaviah-, 587 suhadah- heturahit dayalu, 588 anilah- vayusvaroop,589 analah- agnisvaroop. 590 bandhanah- snehabandhanamean baandhanevale, 591 bandhakarta- bandhanaroop sansarake nirmata, 592 subandhanavimochanah- mayake sudridh bandhanase chhu danevale, 593 sayajnariah- dakshayajn-shatruoanke sathi, 594 sakamariah- kamavijayi yogiyoanke sathi, 595 mahadanshtah- b di-b di dadhavale narasianharoop, 596 mahayudhah-vishal ayudhadhari. 597 bahudha ninditah-daksh aur unake samarthakoandvara anek prakarase nindit, 598 sarvah-pralayakalamean sabaka sanhar karane vale, 599shakarah-kalyanakari, 600shakarah- bhaktoanko anand denevale, 601 adhanah-saansarik dhanase rahit, 602 amareshah-devataoanke bhi eeshvar, 603 mahadevah- devataoanke bhi poojaniy, 604 vishvadevah-sampoorn vishvake aradhyadev, 605 surarihaah- devashatruoan vadh karane vale. 606 ahirbudhnyah- sheshanagasvaroop, 607 anilabhah-vayuke saman vegavanh, 608 chekitanah- atishay jnanasampann, 609 haviah- havishyaroop, 610 ajaikapad -gyarah rudroan mean se ek, 611 kapal-do kapaloanse nirmit kapalaroop akhil ke adhishvar, 612 trishakuah-trishakuroop, 613 ajitah-kisike dvara parajit n hone vale, 614 shiv :-kalyanasvaroop. 615 dhanvantariah-mahavaidy dhanvantariroop, 616 dhoomaketuah-agnisvaroop, 617 skandah-svami kartikeyasvaroop, 618 vaishravanah- kuberasvaroop, 619 dhata-sabako dharan karane vale, 620 shakr :-indrasvaroop, 621 vishnuah-sarvavyapi narayanadev, 622 mitrah-barah adityoan mean se ek, 623 tvashta-prajapati vishvakarma, 624 dhruvah-nityasvaroop, 625 dharah-ath vasuoanmeanse ek vasu dharasvaroop. 626 prabhavah-utkrishtabhavase sampann, 627 sarvago vayuah-sarvavyapi vayu-sootratma, 628 aryama-barah adityoanmean ek adity aryamaroop, 629 savita-sampoorn jagat ki utpati karane vale, 630 raviah-soory, 631 ushanguah-sarvadahak kiranoan vale sooryaroop, 632 vidhata-prajaka vishesharoop se dharan-poshan karane vale, 633 mandhata-jiv ko tripti pradan karane vale, 634 bhootabhavanah-samast praniyoanke utpadak.[7]

635 vibhuah-vividharoopase vidyaman, 636 varnavibhavi-shvet-pit adi varnoko vividharoopase vyakt karane vale, 637 sarvakam-gunavahah-samast bhogoan aur gunoanki prapti karanevale 638 padyanabhah-apani bhabhise kamalako prakat karane vale vishnuroop, 639 mahagarbhah-vishal brahand ko udar me dharan karane vale, 640 chandravaktrah-chandrama-jaise manohar mukhavale, 641 anilah-vayudev, 642 analah-agnidev. 643 balavanh-shaktishali, 644 upashantah-shantasvaroop, 645 puranah-puranasvaroop, 646 punyachanchuah-punyake dvara jananemean ane vale, 647 ee-dayasvaroop, 648 kurukarta- kurukshetrake nirmata, 649kuroovasi-kurukshetranivasi, 650 kurubhootah-kurukshetrasvaroop, 651 gunaushadhah-gunoanko utpann karane vali oshadhike saman jnan, vairagy adi gunoanke utpadak. 652 sarvashayah-sabake ashray, 653 darbhachari-vedipar bichhe hue-kushoanpar rakhe hue havishyako bhakshan karane vale, 654 sarvesho praninaan patiah- samast praniyoanke svami, 655 devadevah-devataoanke bhi devata, 656 sukhasaktah-apane paramanandamay svaroopamean hi rat rahanevale, 657 sath-satsvaroop, 658 asath-asatsvaroop, 659 sarvaratnavith-sampoorn ratnoanke jnata. 660 kailasagirivasi-kailas parvatapar nivas karane vale, 661 himavadgirisanshrayah-himalayaparvatake nivasi, 662 koolahari-prabal pravaharoopase nadiyoanke tatoanka apaharan karane vale, 663 koolakarta-pushkar adi b de-b de sarovaroanka nirman karane vale, 664 bahuvidyah- bahut-si vidyaoanke jnata, 665 bahupradah-bahut adhik denevale. 666 vanijo-vaishayaroop, 667 vardhaki-sansararoopi vrikshako katanevale badhee, 668 vrikshah-sansararoop vrikshasvaroop, 669 bakulah-maulakisari vrikshasvaroop, 670 chandanah-chandan vrikshasvaroop, 671 chhadah-chhitavan vrikshasvaroop, 672 saragrivah-sudridh kanthavale, 673 mahajatruah-bahut b di hansulavale, 674 alolah-achanchal, 675 mahaushadhah-mahanh aushadhasvaroop. 676 siddharthakari-ashritajanoanko saphalamanorath karane vale, 677 siddharthah-vedaki vyakhyase nirnit utkrisht siddhantasvaroop, 678 sianhanadah-sianhake saman garjana karane vale, 679 sianhadantah-sianhake saman da davale, 680 sianhagah-sianhapar aroodh hokar chalanevale, 681 sianhavahanah-sianhapar savari karane vale. 682 prabhavatma-utkrisht satasvaroop, 683 jagatkalasthalah-pralayakalamean jagatka sanhar karane vale kalake sthan, 684 lokahitah-lokahitaishi, 685 tarooah-taranevale, 686 sarangah-chatakasvaroop, 687 navachakraangah-nootan hansaroop, 688 ketumal-dhvaja-patakaoanki malaoanse alankrit, 689 sabhavanah-dharmasthanaki raksha karane vale.. 690 bhootalayah-sampoorn bhootoanke ghar, 691 bhootapatiah-sampoorn praniyoanke svami, 692 ahoratramh-din-ratrisvaroop, 693 aninditah-nindarahit. 694 sarvabhootanaan vahita-sampoorn bhootoanka bhar vahan karane vale, 695 sarvabhootanaan nilayan-samast praniyoanke nivasasthan, 696 vibhuah-sarvavyapi, 697 bhavah-sataroop, 698 amoghah-kabhi asaphal n hone vale, 699 sanyatah-sanyamashil, 700 ashv-uchchaiahshrava adi uttavam ashvaroop, 701 bhojanah-annadata, 702 pranadharanah-sabake pranoanki raksha karane vale. 703 dhritimanh-dhairyashali, 704 matimanh-buddhimanh, 705 dakshah-chatur, 706 satkritah-sabake dvara sammanit, 707 yugadhipah-yugake svami, 708 gopaliah-indriyoanke palak, 709 gopatiah-gauoanke svami, 710 gramah-samooharoop, 711 gocharmavasanah-gocharmamay vastr dharan karane vale, 712 hariah-bhaktoanka duahkh har lenevale. 713 hiranyabahuah-sunahari kantivali sundar bhujaoanse sushobhit, 714 guhapalah praveshinamh-guphake bhitar pravesh karane vale yogiyoanki guphake rakshak, 715 prakrishtariah-kam,krodh adi shatruoanko kshin kar denevale, 716 mahaharshah-paramanandasvaroop, 717 jitakamah-kamavijayi, 718 jitendriyah-indriyavijayi. 719 gandharah-gandhar namak svaroop, 720 suvasah-kailas namak sundar sthanamean vas karane vale, 721 tapahsaktah- tapasyamean sanlagn 722 ratiah-pritiroop, 723 narah-virath purush, 724 mahagitah-jinake mahatmayaka ved-shastrodvara gan kiya gaya hai aise mahanh dev, 725 mahanrityah-prakanh d tanh dav karane vale, 726 apsaroganasevitah-apsaraoanke samudayase sevit. 727 mahaketuah-dharmaroop mahanh dhvajavale, 728 mahadhatuah-suvarnasvaroop, 729 naikasanucharah-meroogirike anek shikharoanpar vicharan karane vale, 730 chalah-kisiki pak damean nahian ane vale, 731 avedaniyah-prarthana karaneyogy, 732 adesh-ajna pradan karane vale, 733 sarvagandhasukhavahah-sampoorn gandhadi vishayoke sukhaki prapti karanevale. 734 toranah-muktidvarasvaroop, 735 taranah-taranevale, 736 vatah-vayuroop, 737 paridhiah-brahandaka gheraroop, 738 patikhecharah-akashachariki svami, 739 vardhanahsanyogah- vriddhika hetubhoot stri-purushaka sanyog, 740 vriddhah-gunoanmean badha-chadha, 741 ativriddhah-sabase puratan honeke karan ativriddh, 742 gunadhikah-jnan-aishvary adi gunoanke dvara sabase adhikatar. 743 nity atmasahayah-atmaki sada sahayata karane vale, 744 devasurapatiah-devataoan, aur asuroanke svami, 745 patiah-sabake svami, 746 yuktah-bhaktoanke uddharake liye sada udyat rahanevale, 747 yuktabahuah-sabaki rakshake liye upayukt bhujaoanvale, 748 devo divisuparvanah-svargamean jo mahanh devata indr haian, unake bhi aradhyadev.. 749 ashadhah-bhaktoanko sab kuchh sahan karaneki shakti denevale, 750 sushadhah-uttam sahanashil, 751 dhruvah-avichalasvaroop, 752 harinah-shuddhasvaroop, 753 harah-papahari, 754 avartamanebhyo vapuah- svargalok se lautane vale nootan sharir dene vale, 755 vasushreshthah-shreshth dhanasvaroop arthath muktisvaroop, 756 mahapathah-sarvottam margasvaroop. 757 vimarshah shirohari-vivekapoorvak dushtoan ka shirashchhed karane vale, 758 sarvalakshanalakshitah-samast shubh lakshanoanse sampann, 759 akshah rathayogi-rathase sambandh rakhanevala dhurisvaroop, 760 sarvayogi-sabhi samayamean yogayukt, 761 mahabalah-anant shaktise sampann.[8]

762 samamnayah-vedasvaroop, 763 asamamnayah-vedabhinn, smriti, itihas, puran aur agamaroop, 764 tirthadevah-sampoorn tirthoan ke devasvaroop, 765 maharathah-tripuradah ke samay prithviroopi vishal rath par aroodh hone vale, 766 nirjivah-jad-prapanchasvaroop, 767 jivanah-jivanadata, 768 mantrah-pranav adi mantrasvaroop, 769shubhakshah-mangalamayi drishtivale, 770 bahukarkashah-sanharakalamean atyant kathor svabhavavale. 771 ratnaprabhootah-anek ratnoan ke bhandararoop, 772 ratnaangah-ratnamay aangavale, 773 maharnav-nipanavith-mahasagararoopi nipanoan haujoan-ko jananevale, 774 moolamh-sansararoopi vriksh ke karan, 775 vishalah-atyant shobhayaman, 776amritah-amritasvroop, 777 vyaktavyaktah-sakar-nirakar svaroop, 778 taponidhiah-tapasya ke bhandar. 779 arohanah-param padapar aroodh hone ke dvarasvaroop, 780 adhirohah-param padapar aroodh, 781shiladhari-sushilasampann, 782 mahayasha-mahanh shyashase sampann, 783 senakalpah-sena ke abhooshanaroop, 784 mahakalpah-bahumooly alankaroan se alankrit, 785 yogah-chitavritiyoan ke nirodhasvaroop, 786 yugakarah-yugapravartak, 787 hariah-bhaktoan ka duahkh har lenevale. 788 yugaroopah-yugasvaroop, 789 maharoopah-mahanapavale, 790 mahanagahanah-vishalakay gajasur ka vadh karane vale, 791 avadhah- mrityurahit, 792 nyayanirvapanah-nyayochit dan karane vale, 793 padah-sharan leneyogy padyate bhaktaiah iti padah, 794 panditah-jnani, 795 achalopamah-parvat ke saman avachil. 796 bahumalah-bahut-si malaean dharan karane vale, 797 mahamalah-mahati-pairoantak latakane-vali mala dharan karane vale, 798shashi harasulochanah-chandrama ke saman saumy drishtiyukt mahadave, 799 vistaro lavanah koopah-vistrit ksharasamudrasvaroop, 800 triyugah-satyayug, treta aur dvapar trividh yugasvaroop, 801 saphaloladayah-jisaka avatararoopamean prakat hona saphal haian. 802 trilochanah-trinetradhari, 803 vishannangah-aangarahit arthath sarvatha nirakar, 804 manividdhah-manika kundal pahanane ke liye, chhide hue karnavale, 805 jatadharah-jatadhari, 806 binduah-anusvararoop, 807 visargah-visarjaniyasvaroop, 808 sumukhah-sundar mukhavale, 809 shsharah-anusvararoop, 810 sarvayudhah-sampoorn ayudhoan se yukt, 811 sahah-sahanashil. 812 nivedanah-sab prakar ki vriti se rahit jnan vale, 813 sukhajatah-sab vritiyoan ka lay hone par sukharoopase prakat hone vale, 814 sugandharah- uttam gandhase yukt, 815 mahadhanuah-pinak namak vishal dhanush dharan karane vale, 816 bhagavan gandhapali-uttam gandh ki raksha karane vale bhagavanh, 817 sarvakarmanamutthanah-samast karmoan ke utthanasvaroop. 818 manthano bahulo vayuah-vishv ko math dalanemean samarth pralayakal ki mahanh vayusvaroop, 819 sakalah-sampoorn kalaoanse yukt, 820 sarvalochanah-sabake drishta, 821 talastalah-hath par hi tal denevale, 822 karasthali-hathoanse hi bhojanapatr ka kam lenevale, 823sanhananah-sudridh shariravale, 824 mahanh-shreshthatamh. 825 chhatramh-chhatr ke saman pap-tapase surakshit rakhanevale, 826 suchchhatrah-uttam chhatrasvaroop, 827 vikhyato lokah- suprasiddh lokasvaroop, 828 sarvashrayah kramah-sabake adharabhoot gati, 829 mundah-mundit-mastak, 830 viroopah-vikat roopavale, 831 vikritah-sampoorn viparit kriyaoan ko dharan karane vale, 832 dandi-dandadhari, 833 kundi-khapparadhari, 834 vikurvanah-kriyadvara alabhy. 835 haryakshah-sianhasvaroop, 836 kakubhah-sampoorn dishasvaroop, 837 vajri-vajradhari, 838shatajihavah-saik do jihavavale, 839 sahasrapath sahasramoordha-sahasroan pair aur mastakavale, 840 devendrah-devataoan ke raja, 841 sarvadevamayah-sampoorn devasvaroop, 842 guruah-sab ke jnanadata. 843 sahasrabahuah-sahasroan bhujaoanvale, 844 sarvaangah- samast aangose sampann, 845sharanyah-sharan lene ke yogy, 846 sarvalokakrith-sampoorn lokoan ke utpann karane vale, 847 pavitramh-param pavan, 848 trikakunmantrah-tripada gayatriroop, 849 kanishthah- aditi ke putroanmean chhote, vamanaroopadhari vishnu, 850 krishnapiganlah-shyam-gairahari-har-moorti.851 brahadandavinirmata-brahadand ka nirman karane vale, 852shatadhnipashashaktimanh-shatadhni, pash aur shaktise yukt, 853 padyagarbhah-brahasvaroop, 854 mahagarbhah-jagatroop garbh ko dharan karane vale honase mahagarbh, 855 brahagarbhah-vedako udaramean dharan karane vale, 856 jalobhdavah-ekarnav ke jal mean prakat hone vale. 857 gabhastiah-sooryasvaroop, 858 brahakrith-vedoanka avishkar karane vale, 859 braha-vedadhyayi, 860 brahavith-vedarthaveta, 861 brahanah-brahanishth, 862 gatiah-brahanishthoanki paramagati, 863 anatnaroopah-anant roopavale, 864 naikatma-anek shariradhari, 865 tigmatejaah svayambhuvah-brahaji ki apeksha prachand tejasvi. 866atma-desh-kal-vastukrit upadhise atit svaroopavale, 867 pashupatiah-jivoanke svami, 868 vataranhaah-vayuke saman vegashali, 869 manojavah-manake saman vegashali, 870 chandani-chandanacharchit aangavale, 871 padyanalagrah-padyanal ke mool vishnusvaroop, 872 surabhyutaranah- surabhi ko niche utaranevale, 873 narah-purusharoop. 874 karnikaramahastragvi-karenaki bahut b di mala dharan karane vale, 875 nilamauliah-mastakapar nilamanimay mukut dharan karane vale, 876 pinakadhrith-pinak dhanush ko dharan karane vale, 877 umapatiah-uma-brahavidyake svami, 878 umakantah-parvati ke pran-priyatam, 879 jahavidhrith-ganga ko mastakapar dharan karane vale, 880 umadhavah-parvatipati.[9]

881 varo varahah- shreshth varaharoopadhari bhagavan 882 varadah- varadata, 883 varenyah-svami banane yogy, 884 sumahasvanah-mahan garjana karane vale, 885 mahaprasadah-bhaktoan par mahanh anugrah karane vale, 886 damanah-dushtoan ka daman karane vale, 887shatruha- shatrunashak, 888 shvetapiganlah- ardhanarinareshvar vesh mean shvet-piangal varn vale. 889 pitatma- hiranyamay purush, 890 paramatma- parameshvar, 891 prayatatma-vishuddhichit, 892 pradhanakrit- jagat ke karanabhoot trigunamay pradhan ke adhishthanasvaroop, 893 sarvaparvamukhah- sampoorn dishaoan ki or mukhavale, 894 yukshah-trinetradhari, 895 dharmasadharano varah-dharm-palan ke anusar var dene vale. 896 characharatma-charachar praniyoan ke atma, 897 sookshmatma-ati sookshmasvaroop, 898 amrito govrisheshvarah-nishkam dharm ke svami, 899 sadhyarshiah- sadhy devataoan ke achary, 900 adityo vasuah- aditikumar vasu, 901 vivasvanh savitamritah-kiranoan se sushobhit evan jagat ko utpann karane vale amritasvaroop soory. 902 vyasah-puran-itihas adi ke srashta vedavyasasvaroop, 903 sargahsusankshepo vistarah- sankshipt aur vistrit srishtisvaroop, 904 paryayo narah- sab or se vyapt karane vale vaishvanarasvaroop, 905 rrituah-rrituroop, 906 sanvatsarah-sanvatsaroop, 907 masah-masaroop, 908 pakshah-paksharoop, 909 sankhyasamapanah-poorvokt rritu adi ki sankhya samapt karane vale parv sankranti, darsh, poornamasadi roop. 910 kalaah, 911 kashthaah-, 912 lavaah, 913 matraah-ityadi kalavayavasvaroop, 914 muhoortahahkshapaah- muhoort, din aur ratriroop, 915 kshanaah- kshanaroop, 916 vishvakshetram- brahandaroopi vriksh ke adhar, 917 prajabijamh- prajaoan ke karanaroop, 918 liangamh- mahatattvasvaroop, 919 adyo nirgamah- sabase pahale prakat hone vale. 920 sath- satsvaroop, 921 asath- asattvaroop, 922 vyaktamh- sakararoop, 923 avyaktamh- nirakararoop, 924 pita, 925 mata, 926 pitamahah- 927 svargadvaramh-svarg ke sadhanasvaroop, 928 prajadvaramh- praja ke karan, 929 mokshadvaramh- moksh ke sadhanasvaroop, 930 trivishtapamh-svarg ke sadhanasvaroop 931 nirvanamh-mokshasvaroop, 932 hadanah-anand pradan karane vale, 933 brahalokah-brahalokasvaroop, 931 nirvanamh- mokshasvaroop, 932 hadanah- anand pradan karane vale, 933 brahalokah- brahalokasvaroop, 934 para gatiah- sarvotkrisht gatisvaroop, 935 devasuravinirmata- devataoan tatha asuroan ke janmadata, 936 devasuraparayanah- devataoan tatha asuroan ke param ashray. 937 devasuraguruah-devataoan aur asuroan ke guru, 938 devah-param devasvaroop, 939 devasuranamaskritah-devataoan aur asuroan se vandit, 940 devasuramahamatrah-devataoan aur asuroan se atyant shreshth, 941 devasuraganashrayah-devataoan tatha asuraganoan ke ashray lene yogy. 942 devasuraganadhyakshah-devataoan tatha asuraganoan ke adhyaksh, 943 devasuraganagraniah-devataoan tatha asuroan ke agua, 944 devatidevah-naradasvaroop, 945 devarshiah- naradasvaroop, 946 devasuravarapradah- devataoan aur asuroan ko bhi varadan dene vale. 947 devasureshvarah-devataoan aur asuroan ke eeshvar, 948 vishv- viratasvaroop, 949 devasuramaheshvarah- devataoan aur asuroan ke mahan eeshvar, 950 sarvadevamayah- samparn devasvaroop, 951 achintayah- achintyasvaroop, 952 devatatma- devataoan ke antaratma, 953 atmasambhavah- svayambhoo. 954 udbhith- vrikshadisvaroop, 955 trivikramah- tinoan lokoan ko tin charanoan se nap lene vale bhagavan vaman, 956 vaidyah- vaidyasvaroop, 957 virajah- rajogunarahit, 958 nirajah-nirmal, 959 amarah-nasharahitah-nasharahit, 960 eedyah- stuti ke yogy, 961 hastishvarah-airavat hasti ke eeshvar-indrasvaroop, 962 vyaghrah-sianhasvaroop, 963 devasianhah-devataoan mean sianh ke saman parakrami, 964 nararshabhah-manushyoan mean shreshth. 965 vibudhah-vishesh jnanavanh, 966 agravarah-yajn mean sabase pratham bhag lene ke adhikari, 967 sookshmah-atyant sookshmasvaroop, 968 sarvadevah-sarvadevasvaroop, 969 tapomayah-tapomayasvaroop, 970 suyuktah-bhaktoan par kripa karane ke liye sab tarah se sada savadhan rahane vale, 971 shobhanah-kalyanasvaroop, 972 vajri-vajrayudhadhari, 973 prasanaan prabhavah- pras namak astr ki utpati ke sthan, 974 avyayah-vinasharahit.. 975 guhah- kumar kartikeyasvaroop 976 kantah-anand ki parakashtharoop, 977 nijah-sargah-srishti se abhinn, 978 pavitram-param pavitr, 979 sarvapavanah-sabako pavitr karane vale, 980 shrriangiah-siangi namak baja apane pas rakhane vale, 981 shrriangapriyah-parvat-shikhar ko pasand karane vale, 982 babhrooah-vishnusvaroop, 983 rajarajah-rajaoanke raja, 984 niramayah-sarvatha dosharahit. 985 abhiramah-anandadayak, 986 suraganah-devasamudayaroop, 987 viramah-sabase uparat, 988 sarvasadhanah-sabhi sadhanoan dvara sadhy, 989 lalatakshah-lalat mean tisara netr dharan karane vale, 990 vishvadevah-sampoorn vishvadev ke dvara kri da karane vale, 991 harinah-mrigaroop, 992 brahavarchasah-brahatej se sampann. 993 sthavaranaan patiah- parvatoan ke svami himachaladiroop, 994 niyamendriyavardhanah-niyamoandvara manasahit indriyoanka daman karane vale, 995 siddharthah-aptakam, 996 siddhabhootarthah-jisake samast prayojan siddh haian, 997 achintyah-chitaki pahuanchase pare, 998 satyavratah-satyapratijn, 999 shuchiah-sarvatha shuddh. 1000 vratadhipah- vratoan ke adhipati, 1001 param-sarvashreshth, 1002 braha-desh,kal aur vastu se aparichchhinn chinmayatattv, 1003 bhaktanaan parama gatiah- bhaktoan ke liye param gatisvaroop, 1004 vimuktah-nity mukt, 1005 muktatejaah-shatruoan par tej chho dane vale, 1006 shrimanh-yogaishvary se sampann, 1007 shrivardhanah-bhaktoan ki sampati ko badhane vale, 1008 jagath-jagatsvaroop.[10]

tika tippani aur sandarbh

  1. 1.0 1.1 mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 1-20
  2. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 21-39
  3. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 40-51
  4. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 52-64
  5. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 65-77
  6. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 78-91
  7. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 92-105
  8. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 106-122
  9. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 123-137
  10. mahabharat anushasan parv adhyay 17 shlok 138-154

sanbandhit lekh

mahabharat anushasan parv mean ullekhit kathaean


dan-dharm-parv
yudhishthir ki bhishm se upadesh dene ki prarthana | bhishm dvara gautami brahmani, vyadh, sarp, mrityu aur kal ke sanvad ka varnan | prajapati manu ke vansh ka varnan | agniputr sudarshan ki mrityu par vijay | vishvamitr ko brahmanatv ki prapti vishayak yudhishthir ka prashn | ajamidh ke vansh ka varnan | vishvamitr ke janm ki katha | vishvamitr ke putroan ke nam | indr aur tote ka svamibhakt evan dayalu purush ki shreshthata vishayak sanvad | daiv ki apeksha purusharth ki shreshthata ka varnan | karmoan ke phal ka varnan | shreshth brahmanoan ki mahima | brahman vishayak siyar aur vanar ke sanvad ka varnan | shoodr aur tapasvi brahman ki katha | lakshmi ke nivas karane aur n karane yogy purush, stri aur sthanoan ka varnan | bhishm ka yudhishthir se kritaghn ki gati aur prayashchit ka varnan | stri-purush ka sanyog vishayak bhangasvan ka upakhyan | bhishm ka sharir, vani aur man se hone vale papoan ke parityag ka upadesh | bhishm ka shrikrishn se mahadev ka mahatmy batane ka anurodh | shrikrishn dvara mahatma upamanyu ke ashram ka varnan | upamanyu ka shiv vishayak akhyan | upamanyu dvara mahadev ki tapasya | upamanyu dvara mahadev ki stuti | upamanyu ko mahadev ka varadan | shrikrishn ko shiv-parvati ka darshan | shiv aur parvati ka shrikrishn ko varadan | mahatma tandi dvara mahadev ki stuti aur prarthana | mahatma tandi ko mahadev ka varadan | upamanyu dvara shivasahasranamastotr ka varnan | shivasahasranamastotr path ka phal | rrishiyoan ka shiv ki kripa vishayak apane-apane anubhav sunana | shrikrishn dvara shiv ki mahima ka varnan | ashtavakr muni ka uttar disha ki or prasthan | kuber dvara ashtavakr ka svagat-satkar | ashtavakr ka striroopadharini uttar disha ke sath sanvad | ashtavakr ka vadany rrishi ki kanya se vivah | yudhishthir ke vividh dharmayukt prashnoan ka uttar | shraddh aur dan ke uttam patroan ka lakshan | devata aur pitaroan ke kary mean amantran dene yogy patroan ka varnan | narakagami aur svargagami manushyoan ke lakshanoan ka varnan | brahmahatya ke saman papoan ka niroopan | vibhinn tirthoan ke mahatmay ka varnan | gangaji ke mahatmy ka varnan | brahmanatv hetu tapasyarat matang ki indr se batachit | indr dvara matang ko samajhana | matang ki tapasya aur indr ka use varadan | vitahavy ke putroan se kashi nareshoan ka yuddh | pratardan dvara vitahavy ke putroan ka vadh | vitahavy ko brahmanatv prapti ki katha | narad dvara poojaniy purushoan ke lakshan | narad dvara poojaniy purushoan ke adar-satkar se hone vale labh ka varnan | vrishadarbh dvara sharanagat kapot ki raksha | vrishadarbh ko puny ke prabhav se akshayalok ki prapti | bhishm dvara yoodhishthir se brahman ke mahattv ka varnan | bhishm dvara shreshth brahmanoan ki prashansa | brahma dvara brahmanoan ki mahatta ka varnan | brahman prashansa vishayak indr aur shambarasur ka sanvad | danapatr ki pariksha | panchachoo da apsara ka narad se stri doshoan ka varnan | yudhishthir ke striyoan ki raksha ke vishay mean prashn | bhriguvanshi vipul dvara yogabal se gurupatni ki raksha | vipul ka devaraj indr se gurupatni ko bachana | vipul ko guru devasharma se varadan ki prapti | vipul ko divy pushp ki prapti aur champa nagari ko prasthan | vipul ka apane dvara kiye gaye dushkarm ka smaran karana | devasharma ka vipul ko nirdosh batakar samajhana | bhishm ka yudhishthir ko striyoan ki raksha hetu adesh | kanya vivah ke sambandh mean patr vishayak vibhinn vichar | kanya ke vivah tatha kanya aur dauhitr adi ke uttaradhikar ka vichar | striyoan ke vastrabhooshanoan se satkar karane ki avashyakata ka pratipadan | brahman adi varnoan ki dayabhag vidhi ka varnan | varnasankar santanoan ki utpatti ka vistar se varnan | nana prakar ke putroan ka varnan | gauoan ki mahima ke prasang mean chyavan muni ke upakhyan ka prarambh | chyavan muni ka matsyoan ke sath jal mean phansana | nahush ka ek gau ke mol par chyavan muni ko kharidana | chyavan muni dvara gauoan ka mahatmy kathan | chyavan muni dvara matsyoan aur mallahoan ki sadgati | raja kushik aur unaki rani dvara maharshi chyavan ki seva | chyavan muni dvara raja kushik aur unaki rani ke dhairy ki pariksha | chyavan muni ka raja kushik aur unaki rani ki seva se prasann hona | chyavan muni ke prabhav se raja kushik aur unaki rani ko ashcharyamay drishyoan ka darshan | chyavan muni ka raja kushik se var maangane ke lie kahana | chyavan muni ka raja kushik ke yahaan apane nivas ka karan batana | chyavan muni dvara raja kushik ko varadan | chyavan muni dvara bhriguvanshi aur kushikavanshiyoan ke sambandh ka karan batana | vividh prakar ke tap aur danoan ka phal | jalashay banane tatha bagiche lagane ka phal | bhishm dvara uttam dan tatha uttam brahmanoan ki prashansa | bhishm dvara uttam brahmanoan ke satkar ka upadesh | shreshth, ayachak, dharmatma, nirdhan aur gunavan ko dan dene ka vishesh phal | raja ke lie yajn, dan aur brahman adi praja ki raksha ka upadesh | bhoomidan ka mahattv | bhoomidan vishayak indr aur brihaspati ka sanvad | ann dan ka vishesh mahatmy | vibhinn nakshatroan ke yog mean bhinn-bhinn vastuoan ke dan ka mahatmy | suvarn aur jal adi vibhinn vastuoan ke dan ki mahima | joota, shakat, til, bhoomi, gau aur ann ke dan ka mahatmy | ann aur jal ke dan ki mahima | til, jal, dip tatha ratn adi ke dan ka mahatmy | godan ki mahima | gauoan aur brahmanoan ki raksha se puny ki prapti | raja nrig ka upakhyan | pita ke shap se nachiketa ka yamaraj ke pas jana | yamaraj ka nachiketa se godan ki mahima ka varnan | golok tatha godan vishayak yudhishthir aur indr ke prashn | brahma ka indr ko golok ki mahima batana | brahma ka indr ko godan ki mahima batana | doosare ki gay ko churane aur bechane ke dosh tatha gohatya ke parinam | godan evan svarn dakshina ka mahatmy | vrat, niyam, brahmachary, mata-pita aur guru adi ki seva ka mahattv | godan ki vidhi aur gauoan se prarthana | godan karane vale nareshoan ke nam | kapila gauoan ki utpatti | kapila gauoan ki mahima ka varnan | vasishth ka saudas ko godan ki vidhi aur mahima batana | gauoan ko tapasya dvara abhisht var ki prapti | vibhinn gauoan ke dan se vibhinn uttam lokoan ki prapti | gauoan tatha godan ki mahima | vyas ka shukadev se gauoan ki mahatta ka varnan | vyas dvara golok ki mahima ka varnan | vyas dvara godan ki mahima ka varnan | lakshmi aur gauoan ka sanvad | gauoan dvara lakshmi ko gobar aur gomootr mean sthan dena | brahma ka indr ko golok aur gauoan ka utkarsh batana | brahma ka gauoan ko varadan dena | bhishm ka pita shantanu ko kush par pind dena | suvarn ki utpatti aur usake dan ki mahima | parvati ka devataoan ko shap | tarakasur ke bhay se devataoan ka brahma ki sharan mean jana | brahma ka devataoan ko ashvasan | devataoan dvara agni ki khoj | ganga ka shivatej ko dharan karana aur phir meruparvat par chho dana | kartikey aur suvarn ki utpatti | mahadev ke yajn mean agni se prajapatiyoan aur suvarn ki utpatti | kartikey ki utpatti aur unaka palan-poshan | kartikey ka devasenapati pad par abhishek aur tarakasur ka vadh | vividh tithiyoan mean shraddh karane ka phal | shraddh mean pitaroan ke tripti vishay ka varnan | vibhinn nakshatroan mean shraddh karane ka phal | panktidooshak brahmanoan ka varnan | panktipavan brahmanoan ka varnan | shraddh mean moorkh brahman ki apeksha vedavetta ko bhojan karane ki shreshthata | nimi ka putr ke nimitt pindadan | shraddh ke vishay mean nimi ko atri ka upadesh | vishvedevoan ke nam tatha shraddh mean tyajy vastuoan ka varnan | pitar aur devataoan ka shraddhann se ajirn hokar brahma ke pas jana | shraddh se tript hue pitaroan ka ashirvad | bhishm ka yudhishthir ko grihasth ke dharmoan ka rahasy batana | vrishadarbhi tatha saptarshiyoan ki katha | bhikshuroopadhari indr dvara kritya ka vadh tatha saptarshiyoan ki raksha | indr dvara kamaloan ki chori tatha dharmapalan ka sanket | agasty ke kamaloan ki chori tatha brahmarshiyoan aur rajarshiyoan ki dharmopadeshapoorn shapath | indr ka churaye hue kamaloan ko vapas dena | soory ki prachand dhoop se renuka ke mastak aur pairoan ka santapt hona | jamadagni ka soory par kupit hona | chhatr aur upanah ki utpatti evan dan ki prashansa | grihasthadharm tatha panchayajn vishayak prithvidevi aur shrikrishn ka sanvad | tapasvi suvarn aur manu ka sanvad | nahush ka rrishiyoan par atyachar | maharshi bhrigu aur agasty ka vartalap | nahush ka patan | shatakratu ka indrapad par abhishek tatha dipadan ki mahima | brahman ke dhan ka apaharan vishayak kshatriy aur chaandal ka sanvad | brahmasv ki raksha mean pranotsarg se chaandal ko moksh ki prapti | dhritarashtraroopadhari indr aur gautam brahman ka sanvad | brahma aur bhagirath ka sanvad | ayu ki vriddhi aur kshay karane vale shubhashubh karmoan ka varnan | grihasthashram ke kartavyoan ka vistarapoorvak niroopan | b de aur chhote bhaee ke parasparik bartav ka varnan | mata-pita, achary adi gurujanoan ke gaurav ka varnan | mas, paksh evan tithi sambandhi vibhinn vratopavas ke phal ka varnan | daridroan ke lie yajnatuly phal dene vale upavas-vrat tatha usake phal ka varnan | manas tatha parthiv tirth ki mahatta | dvadashi tithi ko upavas tatha vishnu ki pooja ka mahatmy | margashirsh mas mean chandr vrat karane ka pratipadan | brihaspati aur yudhishthir ka sanvad | vibhinn papoan ke phalasvaroop narakadi ki prapti evan tiryagyoniyoan mean janm lene ka varnan | pap se chhootane ke upay tatha annadan ki vishesh mahima | brihaspati ka yudhishthir ko ahiansa evan dharm ki mahima batana | hiansa aur maansabhakshan ki ghor ninda | mady aur maans bhakshan ke dosh tatha unake tyag ki mahima | maans n khane se labh tatha ahiansadharm ki prashansa | dvaipayan vyas aur ek ki de ka vrittant | ki de ka kshatriy yoni mean janm tatha vyasaji ka darshan | ki de ka brahman yoni mean janm tatha sanatanabrahm ki prapti | dan ki prashansa aur karm ka rahasy | vidvan evan sadachari brahman ko annadan ki prashansa | tap ki prashansa tatha grihasth ke uttam kartavy ka nirdesh | pativrata striyoan ke kartavy ka varnan | narad ka pundarik ko bhagavan narayan ki aradhana ka upadesh | brahman aur rakshas ka samagun vishayak vrittant | shraddh ke vishay mean devadoot aur pitaroan ka sanvad | papoan se chhootane ke vishay mean maharshi vidyutprabh aur indr ka sanvad | dharm ke vishay mean indr aur brihaspati ka sanvad | vrishotsarg adi ke vishay mean devataoan, rrishiyoan aur pitaroan ka sanvad | vishnu, devagan, vishvamitr aur brahma adi dvara dharm ke goodh rahasy ka varnan | agni, lakshmi, aangira, gargy, dhaumy tatha jamadagni dvara dharm ke goodh rahasy ka varnan | vayu dvara dharmadharm ke rahasy ka varnan | lomash dvara dharm ke rahasy ka varnan | arundhati, dharmaraj aur chitragupt dvara dharm sambandhi rahasy ka varnan | pramathaganoan dvara dharmadharm sambandhi rahasy ka kathan | diggajoan ka dharm sambandhi rahasy evan prabhav | mahadev ji ka dharm sambandhi rahasy ka varnan | skandadev ka dharm sambandhi rahasy ka varnan | bhagavan vishnu aur bhishm dvara dharm sambandhi rahasyoan ke mahatmy ka varnan | jinaka ann grahan karane yogy hai aur jinaka grahan karane yogy nahian hai, un manushyoan ka varnan | dan lene aur anuchit bhojan karane ka prayashchit | dan se svargalok mean jane vale rajaoan ka varnan | paanch prakar ke danoan ka varnan | tapasvi shrikrishn ke pas rrishiyoan ka ana | rrishiyoan ka shrikrishn ka prabhav dekhana aur unase vartalap karana | narad dvara himalay par shiv ki shobha ka vistrit varnan | shiv ke tisare netr se himalay ka bhasm hona | shiv-parvati ke dharm-vishayak sanvad ki utthapana | varnashram sambandhi achar | pravritti-nivrittiroop dharm ka niroopan | vanaprasth dharm tatha usake palan ki vidhi aur mahima | brahmanadi varnoan ki prapti mean shubhashubh karmoan ki pradhanata ka varnan | bandhan mukti, svarg, narak evan dirghayu aur alpayu pradan karane vale karmoan ka varnan | svarg aur narak prapt karane vale karmoan ka varnan | uttam aur adham kul mean janm dilane vale karmoan ka varnan | manushy ko buddhiman, mandabuddhi tatha napuansak banane vale karmoan ka varnan | rajadharm ka varnan | yoddhaoan ke dharm ka varnan | ranayajn mean pranotsarg ki mahima | sankshep se rajadharm ka varnan | ahiansa aur indriy sanyam ki prashansa | daiv ki pradhanata | trivarg ka niroopan | kalyanakari achar-vyavahar ka varnan | vividh prakar ke karmaphaloan ka varnan | andhatv aur pangutv adi doshoan aur rogoan ke karanabhoot dushkarmoan ka varnan | uma-maheshvar sanvad mean mahattvapoorn vishayoan ka vivechan | praniyoan ke char bhedoan ka niroopan | poorvajanm ki smriti ka rahasy | marakar phir lautane mean karan svapnadarshan | daiv aur purusharth tatha punarjanm ka vivechan | yamalok tatha vahaan ke margoan ka varnan | papiyoan ki narakayatanaoan ka varnan | karmanusar vibhinn yoniyoan mean papiyoan ke janm ka ullekh | shubhashubh adi tin prakar ke karmoan ka svaroop aur unake phal ka varnan | madyasevan ke doshoan ka varnan | puny ke vidhan ka varnan | vrat dharan karane se shubh phal ki prapti | shauchachar ka varnan | ahar shuddhi ka varnan | maansabhakshan se dosh tatha maans n khane se labh | gurupooja ka mahattv | upavas ki vidhi | tirthasthan ki vidhi | sarvasadharan dravy ke dan se puny | ann, suvarn aur gaudan ka mahatmy | bhoomidan ke mahattv ka varnan | kanya aur vidyadan ka mahatmy | til ka dan aur usake phal ka mahatmy | nana prakar ke danoan ka phal | laukik-vaidik yajn tatha devataoan ki pooja ka niroopan | shraddhavidhan adi ka varnan | dan ke paanch phal | ashubhadan se bhi shubh phal ki prapti | nana prakar ke dharm aur unake phaloan ka pratipadan | shubh aur ashubh gati ka nishchay karane vale lakshanoan ka varnan | mrityu ke bhed | kartavyapalanapoorvak shariratyag ka mahan phal | kam, krodh adi dvara dehatyag karane se narak ki prapti | mokshadharm ki shreshthata ka pratipadan | mokshasadhak jnan ki prapti ka upay | moksh ki prapti mean vairagy ki pradhanata | saankhyajnan ka pratipadan | avyaktadi chaubis tattvoan ki utpatti adi ka varnan | yogadharm ka pratipadanapoorvak usake phal ka varnan | pashupat yog ka varnan | shivaliang-poojan ka mahatmy | parvati ke dvara stri-dharm ka varnan | vansh parampara ka kathan aur shrikrishn ke mahatmy ka varnan | shrikrishn ki mahima ka varnan aur bhishm ka yudhishthir ko rajy karane ka adesh | shrivishnusahasranamastotramh | japane yogy mantr aur sabere-sham kirtan karane yogy devata | rrishiyoan aur rajaoan ke mangalamay namoan ka kirtan-mahatmy | gayatri mantr ka phal | brahmanoan ki mahima ka varnan | kartaviry arjun ko varadan prapti aur unamean abhiman ki utpatti ka varnan | brahmanoan ki mahima vishayak kartaviy arjun aur vayu devata ka sanvad | vayu dvara udaharan sahit brahmanoan ki mahatta ka varnan | brahmanashiromani utathy ke prabhav ka varnan | brahmarshi agasty aur vasishth ke prabhav ka varnan | atri aur chyavan rrishi ke prabhav ka varnan | kap danavoan ka svargalok par adhikar | brahmanoan dvara kap danavoan ko bhasm karana | bhishm dvara shrikrishn ki mahima ka varnan | shrikrishn ka pradyumn ko brahmanoan ki mahima batana | shrikrishn dvara durvasa ke charitr ka varnan karana | shrikrishn dvara bhagavan shankar ke mahatmy ka varnan | bhagavan shankar ke mahatmy ka varnan | dharm ke vishay mean agam-praman ki shreshthata | bhishm dvara dharmadharm ke phal ka varnan | sadhu-asadhu ke lakshan tatha shishtachar ka niroopan | yudhishthir ka vidya, bal aur buddhi ki apeksha bhagy ki pradhanata batana | bhishm ka shubhashubh karmoan ko hi sukh-du:kh ki prapti ka karan batana | nityasmaraniy devata, nadi, parvat, rrishi aur rajaoan ke nam-kirtan ka mahatmy | bhishm ki anumati se yudhishthir ka saparivar hastinapur prasthan
bhishmasvargarohan parv
bhishm ke antyeshti sanskar ki samagri lekar yudhishthir adi ka agaman | bhishm ka dhritarashtr aur yudhishthir ko kartavy ka upadesh dena | bhishm ka shrikrishn adi se dehatyag ki anumati lena | bhishm ka pranatyag | dhritarashtr dvara bhishm ka dah sanskar | ganga ka bhishm ke lie shok prakat karana aur shrikrishn ka unhean samajhana

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah