मेरे तो गिरधर गोपाल -रामसुखदास पृ. 8

mere to giradhar gopal -svami ramasukhadas

2. kamana, jijnasa aur lalasa

manushy ke bhitar jo ichchha rahati hai, usake tin bhed haian- kamana, jijnasa aur lalasa. saansarik bhog aur sangrah ki ‘kamana’ hoti hai, svaroop (nirgun tattv)– ki ‘jijnasa’ hoti hai aur bhagavanh (sagun tattv)– ki ‘lalasa’ hoti hai.

sansar ki jo kamana hai, vah bhool se paida huee hai. karan ki hamare mean ek to paramatma ka aansh hai aur ek prakriti ka aansh hai. paramatma ka aansh jivatma hai- ‘mamaivaansho jivaloke’ aur prakriti ka aansh sharir hai- ‘manahshashthanindriyani prakritisthani’[1]maian kya hooan?– is prakar svaroop (jivatma) – ko janane ki ichchha ‘jijnasa’ hai aur bhagavanh ko kaise milean? unamean prem kaise ho?– is prakar bhagavanh ko pane ki ichchha ‘lalasa’ hai. jijnasa aur lalasa – ye donoan ichchhaean apani haian, par kamana apani nahian hai. karan ki jijnasa aur lalasa sath-tattv ki hoti hai, par kamana asath ki hoti hai.

kamanaean sharir ko lekar hoti haian. bahut-se bhaee-bahan sharir ko mukhy manate haian. par vastav mean sharir mukhy nahian hai, pratyut jo sharir mean apana rahana manata hai, vah shariri mukhy hai. sharir to kap de ki tarah hai. jaise manushy purane kap do ko chho dakar naye kap de pahan leta hai, aise hi vah (shariri) purane shariroan ko chho dakar naye sharir dharan kar leta hai[2]. sharir haradam badalata hai. isaliye sharir ko lekar jo kamanaean hoti haian, ve apani nahian haian.

tika tippani aur sandarbh

  1. gita 15/7.
  2. vasaansi jirnani yatha vihay navami grihnati naroaparani.
    tatha sharirani vihay jirnanyanyani sanyati navani dehi..(gita 2/22)

sanbandhit lekh

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah