dashadhikadvishatatam (210) adhhyay: van parv (markanhdeyasamashya parv)
mahabharat: van parv: dashadhikadvishatatam adhhyay: shlok 15-21 ka hindi anuvad
akash, vayu, agri, jal tatha prithvi- ye paanch mahabhoot haian tatha shabhd, shparsh, roop, ras aur ganhdh -ye kramash: unake vishesh gun haian. un shabhd adi gunoan ke bhi anek gun-bhed haian, khyoanki in gunoan ka parashpar sankraman bhi dekha jata hai. pahale-pahale ke sabhi gun kramash: bad vale tin gunavanh bhootoan (agri, jal aur prithhvi) maian upalabhdh hote haian arthath aghni mean shabhd, shparsh aur roop; jal mean shabhd, shparsh, roop aur ras tatha prithhvi mean shabhd, shparsh, roop, ras aur ganhdh paye jate haian. in paanch bhootoan ke atirikht chhatha tathv hai chitt, isi ko man kahate haian. satavaan tathv buddhi hai aur usake bad athavaan ahankar hai. inake siva paanch jnanendriyaan, pran aur sathv, raj, tam-in satrah tathvoan ka samooh avhyakt kahalata hai. paanch jnanendriyaan tatha man aur buddhi ke jo vhyakht aur avhyakht vishay haian, jo budviroopi guha mean chhipe rahate haian, unhhean sammilit karane se chaubis tathv hote haian. in tathvoan ka samuday hi vhyakht aur avhyakht roop gun hai. (yah sab-ka-sab brahmashvaroop hai.) brahman! is prakar ye sab batean maianne tumhhean batayi haian, ab aur khya sunana chahate ho.
is prakar shrimahabharat vanaparv ke anhtargat markanhdeyasamashyaparv mean brahman mahathmhy vishayak do sau dasavaan adhhyay poora hua.
|
tika tippani aur sandarbh
sanbandhit lekh
|