- duryodhan shakuni, karn v du:shasan se gupt mantrana kar ulook ko bulakar usase paandavoan, shrikrishn v any shreshth rajaoan ke lie apashabdoan ka prayog karata hua sandesh deta hai aur ulook ko doot banakar paandavoan ke pas bhejata hai. ulook paandavoan ki chhavani mean jakar unase milane ke pashchath sabha mean upasthit sabhi rajaoan ke samaksh yudhishthir se krodh n karane ke lie kahata hua sampoorn sandesh sunata hai, jisaka ullekh mahabharat udyog parv mean ulookadootagaman parv ke aantargat adhyay 161 mean nimn prakar hua hai[1]-
vishay soochi
panhdavoan ke shivir mean pahuanchakar ulook dvara duryodhan ka sandesh sunana
sanjay kahate haian- rajan! tadananhtar juari shakuni ka putr ulook panhdavoan ki chhavani mean jakar unase mila aur yudhishthir se is prakar bola. rajan! ap doot ke vachanoan ka marm janane vale haian. duryodhan ne jo sandesh diya hai, use maian jhyoan-ka-thyoan dohara dooanga. use sunakar apako mujh par krodh nahian karana chahiye. yudhishthir ne kaha- ulook! tumhhean tanik bhi bhay nahian hai. tum nishchint hokar lobhi aur adooradarshi duryodhan ka abhipray sunao.
sanjay kahate haian- tab vahaan baithe hue tejashvi mahathma panhdavoan, srianjayoan, mathshyoan, yashashvi shrikrishhn tatha putroan sahit drupad aur virat ke samip samasht rajaoan ke bich mean ulook ne yah bat kahi. ulook bola- 'maharaj yudhishthir! mahamana dhritarashhtraputr duryodhan ne kaurav viroan ke samaksh apako yah sandesh kahalaya hai, ise suniye. tum jue mean hare aur tumhhari pathni draupadi ko sabha mean laya gaya. is dasha mean apane ko purush manane vala prathyek manushhy krodh kar sakata hai. barah varshoan tak tum rajhy se nirvasit hokar van mean rahe aur ek varsh tak tumhhean raja virat ka das banakar rahana p da. panhdunanhdan! tum apane amarsh ko, rajhy ke apaharan ko, vanavas ko aur draupadi ko diye gaye khlesh ko bhi yad karake mard bano. panhduputr! tumhhare bhaee bhimasen ne us samay kuchh karane mean asamarth hone ke karan jo durvachan kaha tha, use yad karake ve avean aur yadi shakti ho to du:shasan ka rakht piyean. lohe ke astr-shastr ko bahar nikalakar unhhean taiyar karane adi ka kary poora ho gaya hai, kurukshetr ki kich d sookh gayi hai, marg barabar ho gaya hai aur tumhhare ashhv bhi khoob pale hue hai; at: kal savere se hi shrikrishhn ke sath akar yuddh karo. yuddh kshetr mean bhishhm ka samana kiye bina hi tum khyoan apani jhoothi prashansa karate ho kunhtinanhdan! jaise koee ashakht evan manhdabuddhi purush gandhamadan parvat par chadhane ki ichhchha kare, usi prakar tum bhi apane bare mean b di-b di batean kiya karate ho. batean n banao; purush bano,purushathv ka parichay do.
parth! athyanht durjay vir sootaputr karn, balavanoan mean shreshhth shalhy tatha yuddh mean shachipati inhdr ke parakrami mahabali dron ko yuddh mean jite bina tum yahaan rajhy kaise lena chahate ho. achary dron brahmadev aur dhanurved donoan ke parangat pandit haian. ve yuddh ka bhar vahan karane mean samarth, akshobhhy, sena ke madhhy mean vicharane vale tatha sangram bhoomiyoan se kabhi pichhe n hatane vale hai. parth! tum unhhian mahatejashvi dron ko jo jitane ki ichhchha karate ho, vah vhyarth du:sahas matr hai. vayu ne kabhi sumeru parvat ko ukha d pheanka ho, yah kabhi hamare sunane mean nahian aya. tum jaisa mujhase kahate ho, vaisa hi yadi samhbhav ho jay, tab to vayu bhi sumeroo parvat ko utha le, svargalok prithhvi par gir p de athava yug hi badal gaya. jivit rahane ki ichhchha vala kaun aisa hathisavar, ghu dasavar athava rathi hai, jo in shatrumardan dron se bhi dakar kushalapoorvak apane ghar ko laut sake. bhishhm aur dron ne jise marane ka nishhchay kar liya ho athava jo yuddh mean inake bhanyakar astroan se chhoo gaya ho, aisa kaun bhootal nivasi jivit bach sakata hai. jaise devata shvarg ki raksha karate haian, usi prakar poorv, pashchim, dakshin aur dishaoan ke naresh tatha kamboj, shak, khash, shalv, mathshy, kuru aur madhhyapradesh ke sainik evan malechhchh, pulinhd, dravi d, anhdhr aur kaanchideshiy yoddha jis sena ki raksha karate haian, jo devataoan ki sena ke saman durdharsh evan sangathit hai, kauravaraj ki us samudratulhy sena ko khya tum koopamanhdook ki bhaanti achhchhi tarah samajh nahian pate. alhpabuddhi moodh yudhishthir! jisaka veg yuddhakal mean ganga ke veg ke saman badh jata hai aur jise par karana asamhbhav hai, nana prakar ke janasamuday se bhari huee meri us vishal vahini ke sath tatha gaj sena ke bich mean khade़ hue mujh duryodhan ke sath bhi tum yuddh ki ichhchha kaise rakhate ho.[1]
ulook dvara arjun ko duryodhan ka sandesh sunana
dharmaputr raja yudhishthir se aisa kahakar ulook arjun ki or mu da aur tatpashchath unase bhi is prakar kahane laga- 'arjun! batean n banakar yuddh karo. bahut athmaprashansa khyoan karate ho vibhinhn prakaroan se yuddh karane par hi rajhy ki siddhi ho sakati hai. jhoothi athmaprashansa karane se is kary mean saphalata nahian mil sakati. dhananjay! yadi jagat mean apani jhoothi prashansa karane se hi abhishht kary ki siddhi ho jati, tab to sab log siddhakam ho jate; khyoanki batean banane mean kaun daridr aur durbal hoga? maian janata hooan ki tumhhare sahayak vasudevananhdan shrikrishhn haian, maian yah bhi janata hooan ki tumhhare pas char hath lanba gandiv dhanush hai tatha mujhe yah bhi maloom hai ki tumhhare jaisa doosara koee yoddha nahian hai; yah sab janakar bhi maian tumhhare is rajhy ka apaharan karata hooan. koee bhi manushhy nam matr ke dharm dvara siddhi nahian pata, keval vidhata hi manasik sankalhp matr se sabako apane anukool aur adhin kar leta hai. tum rote-bilakhate rah gaye aur maianne terah varshoan tak tumhhara rajhy bhoga. ab bhaiyoan sahit tumhhara vadh karake age bhi maian hi is rajhy ka shasan karuanga.
das arjun! jab tum jue ke daanv par jit liye gaye, us samay tumhhara ganhdiv dhanush kahaan tha, bhimasen ka bal bhi us samay kahaan chala gaya tha? gadadhari bhimasen athava ganhdivadhari arjun se bhi us samay sati sadhhvi draupadi ka sahara liye bina tum logoan ka das bhav se uddhar n ho saka. tum sab log amanushhyochit din dasha ko prapht ho das bhav mean sthit the. us samay drupadakumari krishhna ne hi dasata ke sankat mean p de hue tum sab logoan ko chhu daya tha. maianne jo un dinoan tum logoan ko hij da ya napuansak kaha tha, vah thik hi nikala; khyoanki ajnatavas ke samay virat nagar mean arjun ko apane sir par striyoan ki bhaanti veni dharan karani p di. kunhtikumar! tumhhare bhaee bhimasen ko raja virat ke rasoee ghar mean rasoiye ke kam mean hi sanlaghn rahakar jo bhari shram uthana p da, vah sab mera hi purusharth hai. isi prakar sada se hi kshatriyoan ne apane virodhi kshatriy ko danhd diya hai. isiliye tumhhean bhi sir par veni rakhakar aur hij doan ka vesh banakar raja virat ki kanhya ko nachane ka kam karana p da. phalgun! shrikrishhn ke ya tumhhare bhay se maian rajhy nahian lautaooanga. tum shrikrishhn ke sath akar yuddh karo. maya, inhdrajal athava bhayanak chhalana sangramabhoomi mean hathiyar uthaye hue vir ke krodh aur sianhanad ko hi badhati haian mujhe bhayabhit nahian kar sakati haian. hajaroan shrikrishhn aur saiank doan arjun bhi amogh banoan vale mujh vir ke pas akar dasoan dishaoan mean bhag jayeange.
tum bhishhm ke sath yuddh karo ya sir se paha d pho do ya sainikoan ke athyanht gahare mahasagar ko donoan baanhoan se tairakar par karo. hamare sainhyaroopi mahasamudr mean kripachary mahamathshy ke saman haian, vivianshati use bhitar rahane vala mahan sarp hai, brihadbal usake bhitar uthane vale mahan jhvar ke saman hai, bhoorishrava timiangal namak mathshy ke shthan mean hai. bhishhm usake asim veg hai, dronachary roopi grah ke hone se is sainhy sagar mean pravesh karana athyanht dushhkar hai, karn aur shalhy kramash: matsy tatha avart (bhanvar) ka kam karate haian aur kamhbojaraj sudakshin isamean b dabanal haian. du:shasan usake tivr pravah ke saman hai, shal aur shalhy mathshy hai, sushen aur chitrayudh nag aur makar ke saman haian, jayadrath parvat hai, purumitr usaki gamhbhirata hai, durmarshan jal hai aur shakuni prapat (jharane) ka kam deta hai. bhaanti-bhaanti ke shastr is sainhyasagar ke jal pravah hai. yah akshay hone ke sath hi khoob badha hua hai. isamean pravesh karane par adhik shram ke karan jab tumhhari chetana nashht ho jayegi, tumhhare samasht banhdhu mar diye jayeange, us samay tumhhare man ko badha santap hoga. parth! jaise apavitr manushhy ka man shvarg ki or se nivritt ho jata hai khyoanki usake liye shvarg ki prapti asamhbhav hai, usi prakar tumhhara man bhi us samay is prithhvi par rajhyashasan karane se nirash hokar nivritt ho jayega. arjun! shanht hokar baith jao. rajhy tumhhare liye athyanht durlabh hai. jisane tapasya nahian ki hai, vah jaise svarg pana chahe, usi prakar tumane bhi rajhy ki abhilasha ki hai.'[2]
tika tippani v sandarbh
- ↑ 1.0 1.1 mahabharat udyog parv adhyay 161 shlok 1-23
- ↑ mahabharat udyog parv adhyay 161 shlok 24-43
sambandhit lekh
mahabharat udyog parv mean ullekhit kathaean
senodyog parv
virat ki sabha mean shrikrishn ka bhashan
| virat ki sabha mean balaram ka bhashan
| satyaki ke virochit udgar
| drupad ki sammati
| shrikrishn ka dvaraka gaman
| virat aur drupad ke sandesh
| drupad ka purohit ko dauty karm ke lie anumati
| purohit ka hastinapur prasthan
| shrikrishn ka duryodhan aur arjun ko sahayata dena
| shaly ka duryodhan ke satkar se prasann hona
| indr dvara trishira vadh
| vrittasur ki utpatti
| vrittasur aur indr ka yuddh
| devataoan ka vishnu ji ki sharan mean jana
| iandr-vrittasur sandhi
| indr dvara vrittasur ka vadh
| iandr ka brahmahatya ke bhay se jal mean chhipana
| nahush ka iandr ke pad par abhishikt hona
| nahush ka kam-bhog mean asakt hona
| iandrani ko brihaspati ka ashvasan
| devata-nahush sanvad
| brihaspati dvara iandrani ki raksha
| nahush ka indrani ko kal avadhi dena
| iandr ka brahm hatya se uddhar
| shachi dvara ratri devi ki upasana
| upashruti devi ki madad se iandr-iandrani ki bheant
| iandrani ke anurodh par nahush ka rrishiyoan ko apana vahan banana
| brihaspati aur agni ka sanvad
| brihaspati dvara agni aur iandr ka stavan
| brihaspati evan lokapaloan ki iandr se vartalap
| agasty ka indr se nahush ke patan ka vrittaant batana
| iandr ka svarg mean rajy palan
| shaly ka yudhishthir ashvasan dena
| yudhishthir aur duryodhan ki senaoan ka sankshipt varnan
sanjayayan parv
drupad ke purohit ka kaurav sabha mean bhashan
| bhishm dvara purohit ka samarthan evan arjun ki prashansa
| karn ke akshepapoorn vachan
| dhritarashtr dvara doot ko sammanit karake vida karana
| dhritarashtr ka sanjay se pandavoan ki pratibha ka varnan
| dhritarashtr ka pandavoan ko sandesh
| sanjay ka yudhishthir se milakar kushalakshem poochhana
| yudhishthir ka sanjay se kaurav paksh ka kushalakshem poochhana
| sanjay dvara yudhishthir ko dhritarashtr ka sandesh sunane ki pratijna karana
| yudhishthir ka sanjay ko iandraprasth lautane ki kahana
| sanjay ka yudhishthir ko yuddh mean dosh ki sanbhavana batana
| sanjay ko yudhishthir ka uttar
| sanjay ko shrikrishn ka dhritarashtr ke lie chetavani dena
| sanjay ki vidaee evan yudhishthir ka sandesh
| yudhishthir ka kuruvanshiyoan ke prati sandesh
| arjun dvara kauravoan ke lie sandesh
| sanjay ka dhritarashtr ke kary ki ninda karana
prajagar parv
dhritarashtr-vidur sanvad
| dhritarashtr ke prati vidur ke nitiyukt vachan
| vidur dvara sudhanva-virochan vivad ka varnan
| vidur ka dhritarashtr ko dharmopadesh
| dattatrey evan sadhy devataoan ka sanvad
| vidur dvara dhritarashtr ko samajhana
| dhritarashtr ke prati vidur ka hitopadesh
| vidur ke nitiyukt upadesh
| dhritarashtr ke prati vidur ka nitiyukt upadesh
| vidur dvara dharm ki mahatta ka pratipadan
| vidur dvara charoan varnoan ke dharm ka sakshipt varnan
sanatsujat parv
vidur dvara sanatsujat se upadesh dene ke lie prarthana
| sanatsujat dvara dhritarashtr ke prashnoan ka uttar
| brahmajnan mean maun, tap tatha tyag adi ke lakshan
| sanatsujat dvara brahmachary tatha brahm ka nirupan
| gun doshoan ke lakshan evan brahmavidya ka pratipadan
| yogijanoan dvara paramatma ke sakshatkar ka pratipadan
yanasandhi parv
sanjay ka kaurav sabha mean agaman
| sanjay dvara kaurav sabha mean arjun ka sandesh sunana
| bhishm ka duryodhan se krishn aur arjun ki mahima ka bakhan
| bhishm ka karn par akshep aur dronachary dvara bhishmakathan ka anumodan
| sanjay dvara yudhishthir ke pradhan sahayakoan ka varnan
| bhimasen ke parakram se dhritarashtr ka vilap
| dhritarashtr dvara arjun se prapt hone vale bhay ka varnan
| kaurav sabha mean dhritarashtr dvara shanti ka prastav
| sanjay dvara dhritarashtr ko unake dosh batana tatha salah dena
| duryodhan ka dhritarashtr se apane utkarsh aur paandavoan ke apakarsh ka varnan
| sanjay dvara arjun ke dhvaj evan ashvoan ka varnan
| sanjay dvara yudhishthir ke ashvoan ka varnan
| sanjay dvara paandavoan ki yuddh vishayak taiyari ka varnan aur dhritarashtr ka vilap
| duryodhan dvara apani prabalata ka pratipadan aur dhritarashtr ka us par avishvas
| sanjay dvara dhrishtadyumn ki shakti evan sandesh ka kathan
| dhritarashtr ka duryodhan ko sandhi ke lie samajhana
| duryodhan ka ahankarapoorvak paandavoan se yuddh ka nishchay
| dhritarashtr ka any yoddhaoan ko yuddh se bhay dikhana
| sanjay dvara dhritarashtr ko krishn aur arjun ke sandesh sunana
| dhritarashtr dvara kaurav-paandav shakti ka tulanatmak varnan
| duryodhan ki atmaprashansa
| karn ki atmaprashansa evan bhishm dvara us par akshep
| karn dvara kaurav sabha tyagakar jana
| duryodhan dvara apane paksh ki prabalata ka varnan
| vidur ka dam ki mahima batana
| vidur ka dhritarashtr se kautumbik kalah se hani batana
| dhritarashtr ka duryodhan ko samajhana
| sanjay ka dhritarashtr ko arjun ka sandesh sunana
| dhritarashtr ke pas vyas aur gaandhari ka agaman
| sanjay ka dhritarashtr ko krishn ki mahima batana
| sanjay dvara dhritarashtr ko krishnaprapti evan tattvajnan ka sadhan batana
| krishn ke vibhinn namoan ki vyutpattiyoan ka kathan
| dhritarashtr dvara bhagavadgunagan
bhagavadyan parv
yudhishthir ka krishn se apana abhipray nivedan karana
| krishn ka shaantidoot banakar kaurav sabha mean jane ka nishchay
| krishn ka yudhishthir ko yuddh ke lie protsahan dena
| bhimasen ka shaanti vishayak prastav
| krishn dvara bhimasen ko uttejit karana
| krishn ko bhimasen ka uttar
| krishn dvara bhimasen ko ashvasan dena
| arjun ka kathan
| krishn ka arjun ko uttar dena
| nakul ka nivedan
| sahadev tatha satyaki ki yuddh hetu sammati
| draupadi ka krishn ko apana du:kh sunana
| krishn dvara draupadi ko ashvasan
| krishn ka hastinapur ko prasthan
| yudhishthir ka kunti evan kauravoan ke lie sandesh
| krishn ko marg mean divy maharshiyoan ka darshan
| vaishampayan dvara marg ke shubhashubh shakunoan ka varnan
| krishn ka marg mean logoan dvara adar-satkar
| krishn ka vrikasthal pahuanchakar vishram karana
| duryodhan ka krishn ke svagat-satkar hetu marg mean vishramasthan banavana
| dhritarashtr ka krishn ki agavani karake unhean bheant dene ka vichar
| vidur ka dhritarashtr ko krishnajna ka palan karane ke lie samajhana
| duryodhan ka krishn ke vishay mean apane vichar kahana
| duryodhan ki kumantrana se bhishm ka kupit hona
| hastinapur mean krishn ka svagat
| dhritarashtr evan vidur ke yahaan krishn ka atithy
| kunti ka krishn se apane du:khoan ka smaran karake vilap karana
| krishn dvara kunti ko ashvasan dena
| krishn ka duryodhan ke bhojan nimantran ko asvikar karana
| krishn ka vidur ke ghar par bhojan karana
| vidur ka krishn ko kauravasabha mean jane ka anauchity batalana
| krishn ka kaurav-paandav sandhi ke prayatn ka auchity batana
| krishn ka kauravasabha mean pravesh
| kauravasabha mean krishn ka svagat aur unake dvara asanagrahan
| kauravasabha mean krishn ka prabhavashali bhashan
| parashuram dvara nar-narayanaroop krishn-arjun ka mahattv varnan
| kanv muni ka duryodhan ko sandhi ke lie samajhana
| kanv muni dvara matali ka upakhyan arambh karana
| matali ka narad sang varunalok bhraman evan anek ashcharyajanak vastuean dekhana
| narad dvara patalalok ka pradarshan
| narad dvara hiranyapur ka digdarshan aur varnan
| narad dvara garu dalok tatha garu d ki santanoan ka varnan
| narad dvara surabhi tatha usaki santanoan ka varnan
| narad dvara nagalok ke nagoan ka varnan
| matali ka nagakumar sumukh ke sath putri ke vivah ka nishchay
| narad ka nagaraj aryak se sumukh tatha matali kanya ke vivah ka prastav
| vishnu dvara sumukh ko dirghayu dena tatha sumukh-gunakeshi vivah
| vishnu dvara garu d ka garvabhanjan
| duryodhan dvara kanv muni ke upadesh ki avahelana
| narad ka duryodhan se dharmaraj dvara vishvamitr ki pariksha lene ka varnan
| galav dvara vishvamitr se gurudakshina maangane ke lie hath ka varnan
| galav ki chinta aur garu d dvara unhean ashvasan dena
| garu d ka galav se poorv disha ka varnan karana
| garu d ka galav se dakshin disha ka varnan karana
| garu d ka galav se pashchim disha ka varnan karana
| garu d ka galav se uttar disha ka varnan karana
| garu d par savar galav ka unake veg se vyakul hona
| garu d aur galav ki tapasvini shandili se bheant
| garu d aur galav ka yayati ke yahaan agaman
| yayati dvara galav ko apani kanya dena
| haryashv ka yayatikanya se vasumana namak putr utpann karana
| divodas ka yayatikanya se pratardan namak putr utpann karana
| ushinar ka yayatikanya se shibi namak putr utpann karana
| galav dvara yayatikanya ko vishvamitr ki seva mean dena
| yayatikanya madhavi ka van mean jakar tapasya karana
| yayati ka svarg mean sukhabhog tatha mohavash tejohin hona
| yayati ka svargalok se patan
| yayati ke dauhitroan tatha galav dvara unhean pun: svargalok bhejane ka prayas
| yayati ka phir se svargarohan
| svargalok mean yayati ka svagat
| narad dvara duryodhan ko samajhana
| dhritarashtr ke anurodh se krishn ka duryodhan ko samajhana
| bhishm, dron, vidur aur dhritarashtr ka duryodhan ko samajhana
| bhishm aur dron ka duryodhan ko pun: samajhana
| duryodhan dvara paandavoan ko rajy n dene ka nishchay
| krishn ka duryodhan ko phatakarana
| krishn dvara dhritarashtr ko duryodhan adi ko kaid karane ki salah
| gaandhari ka duryodhan ko samajhana
| satyaki dvara duryodhan ke sh dayantr ka bhandapho d
| dhritarashtr aur vidur ka duryodhan ko pun: samajhana
| krishn ka vishvaroop
| krishn ka kauravasabha se prasthan
| kuanti ka paandavoan ke liye sandesh
| kuanti dvara vidulopakhyan ka prarambh
| vidula ka putr ko yuddh hetu utsahit karana
| vidula aur usake putr ka sanvad
| vidula dvara kary mean saphalata prapti aur shatruvashikaran upayoan ka nirdesh
| vidula ke upadesh se usake putr ka yuddh hetu udyat hona
| kuanti ka sandesh tatha krishn ka unase vida lena
| bhishm aur dron ka duryodhan ko samajhana
| dronachary ka duryodhan ko pun: sandhi ke lie samajhana
| krishn ka karn ko paandavapaksh mean ane ke lie samajhana
| karn ka duryodhan ke paksh mean rahane ka nishchit vichar
| karn dvara krishn se samarayajn ke roopak ka varnan
| krishn ka karn se paandavapaksh ki nishchit vijay ka pratipadan
| karn dvara krishn se paandavoan ki vijay aur kauravoan ki parajay darshane vale lakshanoan ka varnan
| karn dvara krishn se apane svapn ka varnan
| kuanti ka karn ke pas jana
| kuanti ka karn se paandavapaksh mean mil jane ka anurodh
| karn ki arjun ko chho dakar shesh paandavoan ko n marane ki pratijna
| krishn ka yudhishthir se kauravasabha mean vyakt kiye bhishm ke vachan sunana
| krishn dvara dronachary, vidur tatha gaandhari ke mahattvapoorn vachanoan ka varnan
| duryodhan ke prati dhritarashtr ke yuktisangat vachanoan ka varnan
| krishn ka kauravoan ke prati dand ke prayog par jor dena
sainyaniryanaparv
paandavapaksh ke senapati ka chunav
| paandav sena ka kurukshetr mean pravesh
| kurukshetr mean paandav sena ka p dav tatha shivir nirman
| duryodhan dvara sena ko susajjit hone aur shivir nirman ka adesh
| krishn ka yudhishthir se yuddh ko hi kartavy batana
| yudhishthir ka santap aur arjun dvara krishn ke vachanoan ka samarthan
| duryodhan dvara senaoan ka vibhajan aur senapatiyoan ka abhishek
| duryodhan dvara bhishm ka senapati pad par abhishek
| yudhishthir dvara apane senapatiyoan ka abhishek
| balaram ka paandav shivir mean agaman aur tirthayatra ke lie prasthan
| rukmi ka sahayata hetu paandavoan aur kauravoan ke pas agaman
| dhritarashtr aur sanjay ka sanvad
ulookadootagamanaparv
duryodhan ka ulook ko doot banakar paandavoan ke pas bhejana
| paandav shivir mean ulook dvara duryodhan ka sandesh sunana
| paandavoan ki or se duryodhan ko usake sandesh ka uttar
| pandavoan ka sandesh lekar ulook ka lautana
| dhrishtadyumn dvara yoddhaoan ki niyukti
rathatirathasankhyanaparv
bhishm dvara kaurav paksh ke rathiyoan aur atirathiyoan ka parichay
| kaurav paksh ke rathiyoan ka parichay
| kaurav paksh ke rathi, maharathi aur atirathiyoan ka varnan
| karn aur bhishm ka roshapoorvak sanvad
| bhishm dvara paandav paksh ke rathi aur unaki mahima ka varnan
| paandav paksh ke maharathiyoan ka varnan tatha virat aur drupad ki prashansa
| paandav paksh ke rathi, maharathi evan atirathi adi ka varnan
| bhishm ka shikhandi aur paandavoan ka vadh n karane ka kathan
ambopakhyanaparv
bhishm dvara kashiraj ki kanyaoan ka apaharan
| amba ka bhishm se shalvaraj ke prati anurag prakat karana
| amba ka shalv dvara parityag
| amba aur shaikhavaty sanvad
| hotravahan tatha akritavran ka agaman aur unaka amba se vartalap
| akritavran aur parashuram ka amba se vartalap
| amba aur parashuram ka sanvad tatha akritavran ki salah
| parashuram aur bhishm ka roshapoorn vartalap
| parashuram aur bhishm ka yuddh hetu kurukshetr mean utarana
| parashuram ke sath bhishm dvara yuddh prarambh karana
| parashuram aur bhishm ka ghor yuddh
| bhishm aur parashuram ka yuddh
| bhishm ko prasvapanastr ki prapti
| bhishm tatha parashuram dvara shakti aur brahmastr ka prayog
| bhishm aur parashuram ke yuddh ki samapti
| amba ki kathor tapasya
| amba ko mahadev se varaprapti tatha usaka chita mean pravesh
| amba ka drupad ka yahaan janm aur shikhandi namakaran
| shikhandi ka vivah aur dasharnaraj ka kop
| hiranyavarma ke akraman se drupad ka ghabarana
| drupad dvara nagararaksha ki vyavastha aur devaradhan
| shikhandini ka vanagaman aur sthoonakarn yaksh se prarthana
| shikhandi ko purushatv ki prapti
| sthoonakarn ko kuber ka shap
| bhishm ka shikhandi ko n marane ka nishchay
| bhishm adi dvara apani-apani shakti ka varnan
| arjun dvara apane sahayakoan aur yudhishthir ki shakti ka parichay dena
| kaurav sena ka ran ke lie prasthan
| paandav sena ka yuddh ke lie prasthan
varnamala kramanusar lekh khoj