परशुराम द्वारा नर-नारायणरूप कृष्ण-अर्जुन का महत्त्व वर्णन

kauravasabha mean shrikrishn kahate haian ki- "kauravanaresh! is samay in donoan pakshoan mean sandhi karana apake aur mere adhin hai. ap apane putroan ko maryada mean rakhie aur maian paandavoan ko niyantran mean rakhooanga." krishn ke kathanoan ka sabha mean upasthit sabhi rajaoan ne hriday se adar kiya. vahaan usake uttar mean koee bhi kuchh kahane ke lie agrasar n ho saka. ab sabha mean upasthit parashuram nar-narayanaroop krishn-arjun ke mahattv ka varnan karate haian, jisaka ullekh mahabharat udyog parv mean bhagavadyan parv ke aantargat adhyay 96 mean nimn prakar hua hai[1]-

parashuram ji ka dambhodbhav ki katha sunana

vaishampayan ji kahate haian- janamejay! mahatma shrikrishn ke aisi bat kahane par sampoorn sabhasad chakit ho gaye. unake aangoan mean romaanch ho aya. ve sab bhoopal man-hi-man yah sochane lage ki bhagavan ke in vachanoan ka uttar koee bhi manushy nahian de sakata hai. is prakar un sab rajaoan ke maun hi rah jane par jamadagninandan parashuram ne kaurav sabha mean is prakar kaha- 'rajan! tum ni:shank hokar meri yah udaharan yukt bat suno. sunakar yadi ise kalyanakari aur uttam samajho to svikar karo. poorvakal ki bat hai, dambhodbhav nam se prasiddh ek sarvabhaum samrat is sampoorn akhand bhoomandal ka rajy bhogate the, yah hamare sunane mean aya hai. ve maharathi aur parakrami naresh pratidin rat bitane par prat: kal uthakar brahmanoan aur kshatriyoan se is prakar poochha karate the- kya is jagat mean koee aisa shastradhari shoodr, vaishy, kshatriy athava brahman hai, jo yuddh mean mujhase badhakar athava mere saman bhi ho sake? isi prakar poochhate hue ve raja dambhodbhav mahan garv se unmatt ho doosare kisi ko kuchh bhi n samajhate hue is prithvi par vicharane lage us samay sarvatha nirbhay, udar evan vidvan brahmanoan ne baranbar atmaprashansa karane vale un naresh ko mana kiya. unake mana karane par bhi ve brahmanoan se bar-bar prashn karate hi rahe. unaka ahankar bahut badh gaya tha. ve dhan-vaibhav ke mad se matavale ho gaye the. raja ko yahi baranbar prashn duharate dekh ved ke siddhant ka sakshatkar karane vale mahamana tapasvi brahman krodh se tamatama uthe aur unase is prakar bole- rajan! do aise purush ratn haian, jinhoanne yuddh mean anek yoddhaoan par vijay payi hai. tum kabhi unake saman n ho sakoge.

unake aisa kahane par raja ne pun: un brahmanoan se poochha- ve donoan vir kahaan haian? unaka janm kis sthan mean hua hai? unake karm kaun-kaun se haian aur unake nam kya haian? brahman bole- bhoopal! hamane suna hai ki ve nar-narayan nam vale tapasvi haian aur is samay manushy lok mean ae haian. tum unhian donoan ke sath yuddh karo. suna hai, ve donoan mahatma nar aur narayan gandhamadan parvat par aisi ghor tapasya kar rahe haian, jisaka vani dvara varnan nahian ho sakata. raja ko yah sahan nahian hua. unhoanne rath, hathi, gho de, paidal, shakat aur ooant in chh: aangoan se yukt vishal sena ko susajjit karake us sthan ki yatra ki, jahaan kabhi parajit n hone vale ve donoan mahatma vidyaman the. raja unaki khoj karate hue durgam evan bhayankar gandhamadan parvat par gaye aur van mean sthit un tapasvi mahatmaoan ke pas ja pahuanche. ve donoan purush ratn bhookh-pyas se durbal ho gaye the. unake sare aangoan mean phaili huee nas-na diyaan spasht dikhaee deti thian. ve sardi-garmi aur hava ka kasht sahate-sahate atyant krishakay ho rahe the.[1] nikat jakar unake charanoan mean namaskar karake dambhodbhav ne un donoan ka kushal samachar poochha. tab nar aur narayan ne raja ka svagat-satkar karake asan, jal aur phal-mool dekar unhean bhojan ke lie nimantrit kiya. tadanantar poochha ki ham apaki kya seva karean? yah sunakar unhoanne apana sara vritaant pun: aksharash: suna diya. aur kaha- 'maianne apane bahubal se sari prithvi ko jit liya hai tatha sampoorn shatruoan ka sanhar kar dala hai. ab ap donoan se yuddh karane ki ichchha lekar is parvat par aya hooan. yahi mera chirakal se abhilashit manorath hai. ap atithi-satkar ke roop mean ise hi poorn kar dijiye. nar-narayan bole- nripashreshth! hamara yah ashram krodh aur lobh se rahit hai. is ashram mean kabhi yuddh nahian hota, phir astr-shastr aur kutil manovriti ka manushy yahaan kaise rah sakata hai? is prithvi par bahut-se kshatriy haian, at: ap kahian aur jakar yuddh ki abhilasha poorn kijiye.

parashuram ji kahate haian- bharat! un donoan mahatmaoan ne baranbar aisa kahakar raja se kshama maangi aur unhean vividh prakar se santvana di. tathapi dambhodbhav yuddh ki ichchha se un donoan tapasoan ko kahate aur lalakarate hi rahe. bharatanandan! tab mahatma nar ne hath mean ek mutthi siank lekar kaha- 'yuddh chahane vale kshatriy! a, yuddh kar. apane sare astr-shastr le le. sari sena ko taiyar kar le, kavach baandh le, tere pas aur bhi jitane sadhan hoan, un sabase sampann ho ja. too b de ghamand mean akar brahman adi sabhi varn ke logoan ko lalakarata phirata hai; isalie maian aj se tere yuddh vishayak nishchay ko door kie deta hooan.' dambhodbhav ne kaha- tapas! yadi ap yahi astr hamare lie upayukt manate haian to maian isake hone par bhi apake sath yuddh avashy karooanga, kyoanki maian yuddh ke lie hi yahaan aya hooan. parashuram ji kahate haian- aisa kahakar sainikoan sahit dambhodbhav ne tapasvi nar ko mar dalane ki ichchha se sab or se un par banoan ki varsha aranbh kar di. unake bhayankar ban shatru ke sharir ko chhinn-bhinn kar dene vale the, parantu muni ne un banoan ka prahar karane vale dambhodbhav ki koee parava n karake siankoan se hi unako biandh dala. tab kisi se parajit n hone vale maharshi nar ne unake oopar bhayankar aishikastr ka prayog kiya, jisaka nivaran karana asanbhav tha. yah ek adbhut si ghatana huee. is prakar lakshyavedh karane vale nar muni ne maya dvara siank ke banoan se hi dambhodbhav ke sainikoan ki aankhoan, kanoan aur nasikaoan ko biandh dala. raja dambhodbhav siankoan se bhare hue samooche akash ko shvetavarn hua dekhakar muni ke charanoan mean gir p de aur bole- 'bhagavan! mera kalyan ho.' rajan! sharan chahane valoan ko sharan dene vale bhagavan nar ne unase kaha- 'aj se tum brahman hitaishi aur dharmatma bano. phir kabhi aisa sahas n karana. nareshvar! nripashreshth! shatrunagar vijayi vir purush kshatriy dharm ko smaran rakhate hue kabhi man se aisa vyavahar nahian kar sakata, jaisa ki tumane kiya hai.[2]

rajan! aj se phir kabhi ghamand mean akar apane se b de ya chhote kinhian rajaoan par kisi prakar bhi akshep n karana. is bat ke lie maianne tumhean savadhan kar diya. bhoopal! tum vinitabuddhi, lobhashoony, ahankar rahit, manasvi, jiteandriy, kshamashil, komalasvabhav aur saumy hokar praja ka palan karo. phir kabhi doosaroan ke balabal ko jane bina kisi par akshep n karana. maianne tumhean ajna de di, tumhara kalyan ho, jao. phir aisa bartav n karana. visheshat: ham donoan ke kahane se tum brahmanoan se unaka kushal-samachar poochhate rahana.' tadanantar raja dambhodbhav un donoan mahatmaoan ke charanoan mean pranam karake apani rajadhani mean laut ae aur vishesh roop se dharm ka acharan karane lage.[3]

parashuram dvara nar-narayanaroop arjun aur shrikrishn ka mahattv batana

is prakar poorvakal mean mahatma nar ne vah mahan karm kiya tha. unase bhi bahut gunoan ke karan bhagavan narayan shreshth haian. at: rajan! jab tak shreshth dhanush gaandiv par (divy) astroan ka sandhan nahian kiya jata, tab tak hi tum abhiman chho dakar arjun se mil jao. kakudik (prasvapan), shuk (mohan), nak (unmadan), akshisantarjan (trasan), santan (daivat), nartak (paishach), ghor (rakshas) aur asyamodak (yamy)- ye ath prakar ke astr haian. in astroan se viddh hone par sabhi manushy mrityu ko prapt hote haian. kam, krodh, lobh, moh, mad, man, matsary aur ahankar – ye kramash: ath dosh batae ge haian, jinake pratikasvaroop upayurkt ath astr haian. in astroan ke prayog se kuchh log unmatt ho jate haian aur vaisi hi cheshtaean karane lagate haian. kitanoan ko sudh-budh nahian rah jati, ve achet ho jate haian. kee manushy sone lagate haian. kuchh uchhalate-koodate aur chhiankate haian. kitane hi mal-mootr karane lag jate haian aur kuchh log nirantar rote-hansate rahate haian.

rajan! sampoorn lokoan ka nirman karane vale eeshvar evan sab karmoan ke jnata narayan jinake bandhu [4] haian, ve narasvaroop arjun yuddh mean du:sah haian kyoanki unhean uparyukt sabhi astroan ka achchha jnan hai. bharat! yuddhabhoomi mean jinaki samanata koee bhi nahian kar sakata, un vijayashil vir kapidhvaj arjun ko jitane ka sahas tinoan lokoan mean kaun kar sakata hai? maharaj! arjun mean asankhy gun haian evan bhagavan janardan to unase bhi badhakar haian. tum bhi kuanti ke putr arjun ko achchhi tarah janate ho. jo donoan mahatma nar aur narayan ke nam se prasiddh haian, ve hi arjun aur shrikrishn haian. tumhean yah jnat hona chahie ki ve donoan purusharatn sarvashreshth vir haian. bharat! yadi tum is bat ko is roop mean janate ho aur mujh par tumhean tanik bhi sandeh nahian hai to mere kahane se shreshth buddhi ka ashray lekar paandavoan ke sath sandhi kar lo. bharatashreshth! yadi tumhari yah ichchha ho ki ham logoan mean phoot n ho aur isi mean tum apana kalyan samajho, tab to sandhi karake shaant ho jao aur yuddh mean man n lagao. kurushreshth! tumhara kul is prithvi par bahut pratishthit hai. vah usi prakar sammanit bana rahe aur tumhara kalyan ho, isake lie apane vastavik svarth ka hi chiantan karo.[3]


tika tippani v sandarbh

  1. 1.0 1.1 mahabharat udyog parv adhyay 96 shlok 1-18
  2. mahabharat udyog parv adhyay 96 shlok 19-34
  3. 3.0 3.1 mahabharat udyog parv adhyay 96 shlok 35-52
  4. sahayak

sambandhit lekh

mahabharat udyog parv mean ullekhit kathaean


senodyog parv
virat ki sabha mean shrikrishn ka bhashan | virat ki sabha mean balaram ka bhashan | satyaki ke virochit udgar | drupad ki sammati | shrikrishn ka dvaraka gaman | virat aur drupad ke sandesh | drupad ka purohit ko dauty karm ke lie anumati | purohit ka hastinapur prasthan | shrikrishn ka duryodhan aur arjun ko sahayata dena | shaly ka duryodhan ke satkar se prasann hona | indr dvara trishira vadh | vrittasur ki utpatti | vrittasur aur indr ka yuddh | devataoan ka vishnu ji ki sharan mean jana | iandr-vrittasur sandhi | indr dvara vrittasur ka vadh | iandr ka brahmahatya ke bhay se jal mean chhipana | nahush ka iandr ke pad par abhishikt hona | nahush ka kam-bhog mean asakt hona | iandrani ko brihaspati ka ashvasan | devata-nahush sanvad | brihaspati dvara iandrani ki raksha | nahush ka indrani ko kal avadhi dena | iandr ka brahm hatya se uddhar | shachi dvara ratri devi ki upasana | upashruti devi ki madad se iandr-iandrani ki bheant | iandrani ke anurodh par nahush ka rrishiyoan ko apana vahan banana | brihaspati aur agni ka sanvad | brihaspati dvara agni aur iandr ka stavan | brihaspati evan lokapaloan ki iandr se vartalap | agasty ka indr se nahush ke patan ka vrittaant batana | iandr ka svarg mean rajy palan | shaly ka yudhishthir ashvasan dena | yudhishthir aur duryodhan ki senaoan ka sankshipt varnan

sanjayayan parv
drupad ke purohit ka kaurav sabha mean bhashan | bhishm dvara purohit ka samarthan evan arjun ki prashansa | karn ke akshepapoorn vachan | dhritarashtr dvara doot ko sammanit karake vida karana | dhritarashtr ka sanjay se pandavoan ki pratibha ka varnan | dhritarashtr ka pandavoan ko sandesh | sanjay ka yudhishthir se milakar kushalakshem poochhana | yudhishthir ka sanjay se kaurav paksh ka kushalakshem poochhana | sanjay dvara yudhishthir ko dhritarashtr ka sandesh sunane ki pratijna karana | yudhishthir ka sanjay ko iandraprasth lautane ki kahana | sanjay ka yudhishthir ko yuddh mean dosh ki sanbhavana batana | sanjay ko yudhishthir ka uttar | sanjay ko shrikrishn ka dhritarashtr ke lie chetavani dena | sanjay ki vidaee evan yudhishthir ka sandesh | yudhishthir ka kuruvanshiyoan ke prati sandesh | arjun dvara kauravoan ke lie sandesh | sanjay ka dhritarashtr ke kary ki ninda karana

prajagar parv
dhritarashtr-vidur sanvad | dhritarashtr ke prati vidur ke nitiyukt vachan | vidur dvara sudhanva-virochan vivad ka varnan | vidur ka dhritarashtr ko dharmopadesh | dattatrey evan sadhy devataoan ka sanvad | vidur dvara dhritarashtr ko samajhana | dhritarashtr ke prati vidur ka hitopadesh | vidur ke nitiyukt upadesh | dhritarashtr ke prati vidur ka nitiyukt upadesh | vidur dvara dharm ki mahatta ka pratipadan | vidur dvara charoan varnoan ke dharm ka sakshipt varnan

sanatsujat parv
vidur dvara sanatsujat se upadesh dene ke lie prarthana | sanatsujat dvara dhritarashtr ke prashnoan ka uttar | brahmajnan mean maun, tap tatha tyag adi ke lakshan | sanatsujat dvara brahmachary tatha brahm ka nirupan | gun doshoan ke lakshan evan brahmavidya ka pratipadan | yogijanoan dvara paramatma ke sakshatkar ka pratipadan

yanasandhi parv
sanjay ka kaurav sabha mean agaman | sanjay dvara kaurav sabha mean arjun ka sandesh sunana | bhishm ka duryodhan se krishn aur arjun ki mahima ka bakhan | bhishm ka karn par akshep aur dronachary dvara bhishmakathan ka anumodan | sanjay dvara yudhishthir ke pradhan sahayakoan ka varnan | bhimasen ke parakram se dhritarashtr ka vilap | dhritarashtr dvara arjun se prapt hone vale bhay ka varnan | kaurav sabha mean dhritarashtr dvara shanti ka prastav | sanjay dvara dhritarashtr ko unake dosh batana tatha salah dena | duryodhan ka dhritarashtr se apane utkarsh aur paandavoan ke apakarsh ka varnan | sanjay dvara arjun ke dhvaj evan ashvoan ka varnan | sanjay dvara yudhishthir ke ashvoan ka varnan | sanjay dvara paandavoan ki yuddh vishayak taiyari ka varnan aur dhritarashtr ka vilap | duryodhan dvara apani prabalata ka pratipadan aur dhritarashtr ka us par avishvas | sanjay dvara dhrishtadyumn ki shakti evan sandesh ka kathan | dhritarashtr ka duryodhan ko sandhi ke lie samajhana | duryodhan ka ahankarapoorvak paandavoan se yuddh ka nishchay | dhritarashtr ka any yoddhaoan ko yuddh se bhay dikhana | sanjay dvara dhritarashtr ko krishn aur arjun ke sandesh sunana | dhritarashtr dvara kaurav-paandav shakti ka tulanatmak varnan | duryodhan ki atmaprashansa | karn ki atmaprashansa evan bhishm dvara us par akshep | karn dvara kaurav sabha tyagakar jana | duryodhan dvara apane paksh ki prabalata ka varnan | vidur ka dam ki mahima batana | vidur ka dhritarashtr se kautumbik kalah se hani batana | dhritarashtr ka duryodhan ko samajhana | sanjay ka dhritarashtr ko arjun ka sandesh sunana | dhritarashtr ke pas vyas aur gaandhari ka agaman | sanjay ka dhritarashtr ko krishn ki mahima batana | sanjay dvara dhritarashtr ko krishnaprapti evan tattvajnan ka sadhan batana | krishn ke vibhinn namoan ki vyutpattiyoan ka kathan | dhritarashtr dvara bhagavadgunagan

bhagavadyan parv
yudhishthir ka krishn se apana abhipray nivedan karana | krishn ka shaantidoot banakar kaurav sabha mean jane ka nishchay | krishn ka yudhishthir ko yuddh ke lie protsahan dena | bhimasen ka shaanti vishayak prastav | krishn dvara bhimasen ko uttejit karana | krishn ko bhimasen ka uttar | krishn dvara bhimasen ko ashvasan dena | arjun ka kathan | krishn ka arjun ko uttar dena | nakul ka nivedan | sahadev tatha satyaki ki yuddh hetu sammati | draupadi ka krishn ko apana du:kh sunana | krishn dvara draupadi ko ashvasan | krishn ka hastinapur ko prasthan | yudhishthir ka kunti evan kauravoan ke lie sandesh | krishn ko marg mean divy maharshiyoan ka darshan | vaishampayan dvara marg ke shubhashubh shakunoan ka varnan | krishn ka marg mean logoan dvara adar-satkar | krishn ka vrikasthal pahuanchakar vishram karana | duryodhan ka krishn ke svagat-satkar hetu marg mean vishramasthan banavana | dhritarashtr ka krishn ki agavani karake unhean bheant dene ka vichar | vidur ka dhritarashtr ko krishnajna ka palan karane ke lie samajhana | duryodhan ka krishn ke vishay mean apane vichar kahana | duryodhan ki kumantrana se bhishm ka kupit hona | hastinapur mean krishn ka svagat | dhritarashtr evan vidur ke yahaan krishn ka atithy | kunti ka krishn se apane du:khoan ka smaran karake vilap karana | krishn dvara kunti ko ashvasan dena | krishn ka duryodhan ke bhojan nimantran ko asvikar karana | krishn ka vidur ke ghar par bhojan karana | vidur ka krishn ko kauravasabha mean jane ka anauchity batalana | krishn ka kaurav-paandav sandhi ke prayatn ka auchity batana | krishn ka kauravasabha mean pravesh | kauravasabha mean krishn ka svagat aur unake dvara asanagrahan | kauravasabha mean krishn ka prabhavashali bhashan | parashuram dvara nar-narayanaroop krishn-arjun ka mahattv varnan | kanv muni ka duryodhan ko sandhi ke lie samajhana | kanv muni dvara matali ka upakhyan arambh karana | matali ka narad sang varunalok bhraman evan anek ashcharyajanak vastuean dekhana | narad dvara patalalok ka pradarshan | narad dvara hiranyapur ka digdarshan aur varnan | narad dvara garu dalok tatha garu d ki santanoan ka varnan | narad dvara surabhi tatha usaki santanoan ka varnan | narad dvara nagalok ke nagoan ka varnan | matali ka nagakumar sumukh ke sath putri ke vivah ka nishchay | narad ka nagaraj aryak se sumukh tatha matali kanya ke vivah ka prastav | vishnu dvara sumukh ko dirghayu dena tatha sumukh-gunakeshi vivah | vishnu dvara garu d ka garvabhanjan | duryodhan dvara kanv muni ke upadesh ki avahelana | narad ka duryodhan se dharmaraj dvara vishvamitr ki pariksha lene ka varnan | galav dvara vishvamitr se gurudakshina maangane ke lie hath ka varnan | galav ki chinta aur garu d dvara unhean ashvasan dena | garu d ka galav se poorv disha ka varnan karana | garu d ka galav se dakshin disha ka varnan karana | garu d ka galav se pashchim disha ka varnan karana | garu d ka galav se uttar disha ka varnan karana | garu d par savar galav ka unake veg se vyakul hona | garu d aur galav ki tapasvini shandili se bheant | garu d aur galav ka yayati ke yahaan agaman | yayati dvara galav ko apani kanya dena | haryashv ka yayatikanya se vasumana namak putr utpann karana | divodas ka yayatikanya se pratardan namak putr utpann karana | ushinar ka yayatikanya se shibi namak putr utpann karana | galav dvara yayatikanya ko vishvamitr ki seva mean dena | yayatikanya madhavi ka van mean jakar tapasya karana | yayati ka svarg mean sukhabhog tatha mohavash tejohin hona | yayati ka svargalok se patan | yayati ke dauhitroan tatha galav dvara unhean pun: svargalok bhejane ka prayas | yayati ka phir se svargarohan | svargalok mean yayati ka svagat | narad dvara duryodhan ko samajhana | dhritarashtr ke anurodh se krishn ka duryodhan ko samajhana | bhishm, dron, vidur aur dhritarashtr ka duryodhan ko samajhana | bhishm aur dron ka duryodhan ko pun: samajhana | duryodhan dvara paandavoan ko rajy n dene ka nishchay | krishn ka duryodhan ko phatakarana | krishn dvara dhritarashtr ko duryodhan adi ko kaid karane ki salah | gaandhari ka duryodhan ko samajhana | satyaki dvara duryodhan ke sh dayantr ka bhandapho d | dhritarashtr aur vidur ka duryodhan ko pun: samajhana | krishn ka vishvaroop | krishn ka kauravasabha se prasthan | kuanti ka paandavoan ke liye sandesh | kuanti dvara vidulopakhyan ka prarambh | vidula ka putr ko yuddh hetu utsahit karana | vidula aur usake putr ka sanvad | vidula dvara kary mean saphalata prapti aur shatruvashikaran upayoan ka nirdesh | vidula ke upadesh se usake putr ka yuddh hetu udyat hona | kuanti ka sandesh tatha krishn ka unase vida lena | bhishm aur dron ka duryodhan ko samajhana | dronachary ka duryodhan ko pun: sandhi ke lie samajhana | krishn ka karn ko paandavapaksh mean ane ke lie samajhana | karn ka duryodhan ke paksh mean rahane ka nishchit vichar | karn dvara krishn se samarayajn ke roopak ka varnan | krishn ka karn se paandavapaksh ki nishchit vijay ka pratipadan | karn dvara krishn se paandavoan ki vijay aur kauravoan ki parajay darshane vale lakshanoan ka varnan | karn dvara krishn se apane svapn ka varnan | kuanti ka karn ke pas jana | kuanti ka karn se paandavapaksh mean mil jane ka anurodh | karn ki arjun ko chho dakar shesh paandavoan ko n marane ki pratijna | krishn ka yudhishthir se kauravasabha mean vyakt kiye bhishm ke vachan sunana | krishn dvara dronachary, vidur tatha gaandhari ke mahattvapoorn vachanoan ka varnan | duryodhan ke prati dhritarashtr ke yuktisangat vachanoan ka varnan | krishn ka kauravoan ke prati dand ke prayog par jor dena

sainyaniryanaparv
paandavapaksh ke senapati ka chunav | paandav sena ka kurukshetr mean pravesh | kurukshetr mean paandav sena ka p dav tatha shivir nirman | duryodhan dvara sena ko susajjit hone aur shivir nirman ka adesh | krishn ka yudhishthir se yuddh ko hi kartavy batana | yudhishthir ka santap aur arjun dvara krishn ke vachanoan ka samarthan | duryodhan dvara senaoan ka vibhajan aur senapatiyoan ka abhishek | duryodhan dvara bhishm ka senapati pad par abhishek | yudhishthir dvara apane senapatiyoan ka abhishek | balaram ka paandav shivir mean agaman aur tirthayatra ke lie prasthan | rukmi ka sahayata hetu paandavoan aur kauravoan ke pas agaman | dhritarashtr aur sanjay ka sanvad

ulookadootagamanaparv
duryodhan ka ulook ko doot banakar paandavoan ke pas bhejana | paandav shivir mean ulook dvara duryodhan ka sandesh sunana | paandavoan ki or se duryodhan ko usake sandesh ka uttar | pandavoan ka sandesh lekar ulook ka lautana | dhrishtadyumn dvara yoddhaoan ki niyukti

rathatirathasankhyanaparv
bhishm dvara kaurav paksh ke rathiyoan aur atirathiyoan ka parichay | kaurav paksh ke rathiyoan ka parichay | kaurav paksh ke rathi, maharathi aur atirathiyoan ka varnan | karn aur bhishm ka roshapoorvak sanvad | bhishm dvara paandav paksh ke rathi aur unaki mahima ka varnan | paandav paksh ke maharathiyoan ka varnan tatha virat aur drupad ki prashansa | paandav paksh ke rathi, maharathi evan atirathi adi ka varnan | bhishm ka shikhandi aur paandavoan ka vadh n karane ka kathan

ambopakhyanaparv
bhishm dvara kashiraj ki kanyaoan ka apaharan | amba ka bhishm se shalvaraj ke prati anurag prakat karana | amba ka shalv dvara parityag | amba aur shaikhavaty sanvad | hotravahan tatha akritavran ka agaman aur unaka amba se vartalap | akritavran aur parashuram ka amba se vartalap | amba aur parashuram ka sanvad tatha akritavran ki salah | parashuram aur bhishm ka roshapoorn vartalap | parashuram aur bhishm ka yuddh hetu kurukshetr mean utarana | parashuram ke sath bhishm dvara yuddh prarambh karana | parashuram aur bhishm ka ghor yuddh | bhishm aur parashuram ka yuddh | bhishm ko prasvapanastr ki prapti | bhishm tatha parashuram dvara shakti aur brahmastr ka prayog | bhishm aur parashuram ke yuddh ki samapti | amba ki kathor tapasya | amba ko mahadev se varaprapti tatha usaka chita mean pravesh | amba ka drupad ka yahaan janm aur shikhandi namakaran | shikhandi ka vivah aur dasharnaraj ka kop | hiranyavarma ke akraman se drupad ka ghabarana | drupad dvara nagararaksha ki vyavastha aur devaradhan | shikhandini ka vanagaman aur sthoonakarn yaksh se prarthana | shikhandi ko purushatv ki prapti | sthoonakarn ko kuber ka shap | bhishm ka shikhandi ko n marane ka nishchay | bhishm adi dvara apani-apani shakti ka varnan | arjun dvara apane sahayakoan aur yudhishthir ki shakti ka parichay dena | kaurav sena ka ran ke lie prasthan | paandav sena ka yuddh ke lie prasthan

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah