गीता दर्शन -अखण्डानन्द सरस्वती पृ. 1077

gita darshan -svami akhandanand sarasvati maharaj

bhag-8 : adhyay 11
pravachan : 9

sabake antaryami, sabake prerak aur sabake sarathi bhagavan haian. par sabake sarathi hone mean aur arjun ke sarathi hone mean tho da antar hai. sadharan jiv ke sarathi haian bhagavan adrishy roop mean samany prerana dete haian. bhakt ke sarathi haian bhagavan-drishy rahakar. bhakt dekhata hai ki bhagavan hamako prerana de rahe haian, ajna de rahe haian, anujna de rahe haian. aur jo abhakt haian unako dikhaee nahian p data. vaise sanchalak sabake bhagavan hi haian. jaise varnan ata hai‘-agnivaian’ vayusarathiah’. agni ka sarathi vayu hai. ‘agni ka sachiv kaun hai? vayu. sachiv hai, sarathi hai-sarayati ashvanh-jo gho de ko chalata hai. par abhaktoan ko is bat ka pata nahian chalata hai ki prerak kaun hai?

upanishadoan mean yah prashn aya hai ki kisaki prerana se hamara man kahian jata hai? keneshitan patati preshitan manah[1] kaun hamare pranoan ka sanchalan karata hai? kisaki prerana se hamari aankhean dekhati haian? hamare kan sunate haian. hamari vani bolati hai. hamara madadagar kaun hai? kya vidambana hai jivan ki ki ham apane us sahayak ko, us sachiv ko, us sarathi ko, us madadagar ko pahachanate nahian hai. so jane par bhi jo hamara sath nahian chho data hai-hamare jivan ki raksha karata hai, mar jane par bhi jo hamako marane nahian deta hai, hamare jivan ki gati ko chaloo rakhata hai. vah pranoan ka pran prabhu hamare jivan ka sakha hai.

ved mean ek mantr ata hai. jisaka bhav yah hai ki jo apane sathi aur sachiv sakha ko nahian janata hai, usako kuchh bolane ka bhi adhikar nahian hai. jisako yah maloom nahian hai ki vani ke bhitar baithakar hamari vani ko shakti kaun deta hai, usako vani ka prayog karane ka bhi adhikar nahian hai. vahi hai arjun ka sarathi aur yahi hai hamara sarathi.

‘dhiyo yo nah prachodayath’[2] jo hamare buddhi ko prerit karata hai. do bat gayatri mean kahi gayi hai. ek to vah srishtikarta svayan prakash hai aur doosare hamare buddhi-vrittiyoan ka prerak hai. ek prakar se mahavaky bhi a gaya isamean aur yah bhi bat bata di ki tum vishv ke mool mean jakar paramatma ka sakshatkar nahian kar sakate. yahian apane antahkaran ke mool mean baithakar paramatma ka sakshatkar karo.

tika tippani aur sandarbh

  1. ken up. 1.1
  2. rrigved 3.62.10

sanbandhit lekh

gita darshan -svami akhandanand sarasvati maharaj
kramaank pravachan prishth sankhya
bhag-1 (adhyay 1-4)
1. pravachan : 1 1
2. pravachan : 2 14
3. pravachan : 3 28
4. pravachan : 4 44
5. pravachan : 5 59
6. pravachan : 6 75
7. pravachan : 7 89
8. pravachan : 8 106
9. pravachan : 9 122
10. pravachan : 10 139
11. pravachan : 11 154
bhag-2 (adhyay-5)
12. pravachan : 1 174
13. pravachan : 2 188
14. pravachan : 3 202
15. pravachan : 4 214
16. pravachan : 5 228
17. pravachan : 6 241
18. pravachan : 7 254
19. pravachan : 8 268
20. pravachan : 9 284
21. pravachan : 10 299
22. pravachan : 11 314
23. pravachan : 12 325
bhag-3 (adhyay-6)
24. pravachan : 1 337
25. pravachan : 2 347
26. pravachan : 3 357
27. pravachan : 4 369
28. pravachan : 5 381
29. pravachan : 6 391
30. pravachan : 7 404
31. pravachan : 8 418
32. pravachan : 9 433
bhag-4 (adhyay-7)
33. pravachan : 1 448
34. pravachan : 2 463
35. pravachan : 3 479
36. pravachan : 4 494
37. pravachan : 5 508
38. pravachan : 6 522
39. pravachan : 7 535
40. pravachan : 8 549
41. pravachan : 9 562
bhag-5 (adhyay-8)
42. pravachan : 1 576
43. pravachan : 2 588
44. pravachan : 3 603
45. pravachan : 4 615
46. pravachan : 5 628
47. pravachan : 6 643
48. pravachan : 7 659
49. pravachan : 8 673
50. pravachan : 9 687
bhag-6 (adhyay-9)
51. pravachan : 1 704
52. pravachan : 2 720
53. pravachan : 3 731
54. pravachan : 4 743
55. pravachan : 5 758
56. pravachan : 6 773
57. pravachan : 7 786
58. pravachan : 8 799
59. pravachan : 9 808
60. pravachan : 10 822
bhag-7 (adhyay-10)
61. pravachan : 1 834
62. pravachan : 2 849
63. pravachan : 3 864
64. pravachan : 4 879
65. pravachan : 5 891
66. pravachan : 6 903
67. pravachan : 7 916
68. pravachan : 8 928
69. pravachan : 9 942
70. pravachan : 10 953
bhag-8 (adhyay-11)
71. pravachan : 1 969
72. pravachan : 2 980
73. pravachan : 3 994
74. pravachan : 4 1008
75. pravachan : 5 1020
76. pravachan : 6 1034
77. pravachan : 7 1048
78. pravachan : 8 1063
79. pravachan : 9 877
80. pravachan : 10 1090
bhag-9 (adhyay-12)
81. pravachan : 1 1104
82. pravachan : 2 1117
83. pravachan : 3 1131
84. pravachan : 4 1144
85. pravachan : 5 1160
86. pravachan : 6 1175
87. pravachan : 7 1189
88. pravachan : 8 1201
89. pravachan : 9 1214
90. pravachan : 10 1226
bhag-10 (adhyay-13)
91. pravachan : 1 1234
92. pravachan : 2 1246
93. pravachan : 3 1261
94. pravachan : 4 1274
95. pravachan : 5 1285
96. pravachan : 6 1298
97. pravachan : 7 1312
98. pravachan : 8 1324
99. pravachan : 9 1337
100. pravachan : 10 1350
bhag-11 (adhyay-14)
101. pravachan : 1 1370
102. pravachan : 2 1385
103. pravachan : 3 1400
104. pravachan : 4 1415
105. pravachan : 5 1428
106. pravachan : 6 1442
107. pravachan : 7 1460
108. pravachan : 8 1476
109. pravachan : 9 1492
bhag-12 (adhyay-15)
110. pravachan : 1 1506
111. pravachan : 2 1518
112. pravachan : 3 1534
113. pravachan : 4 1551
114. pravachan : 5 1564
115. pravachan : 6 1579
110. pravachan : 7 1595
111. pravachan : 8 1611
112. pravachan : 9 1626
113. pravachan : 10 1642
bhag-13 (adhyay-16)
114. pravachan : 1 1656
115. pravachan : 2 1669
116. pravachan : 3 1684
117. pravachan : 4 1700
118. pravachan : 5 1713
119. pravachan : 6 1728
120. pravachan : 7 1741
121. pravachan : 8 1757
122. pravachan : 9 1767
123. pravachan : 10 1782
124. aantim prishth 1797

varnamala kramanusar lekh khoj

   a    a    i    ee    u    oo    e    ai    o    au    aan    k    kh    g    gh    n    ch    chh    j    jh    n    t    th    d    dh    n    t    th    d    dh    n    p    ph    b    bh    m    y    r    l    v    sh    sh    s    h    ksh    tr    jn    rri    rri    aau    shr    aah